اسباب کشی پر دردسر نمایشگاه کتاب

بزرگترین مجتمع نمایشگاهی کشور نخستین آزمون خود پس از افتتاح را با میزبانی یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور پشت سر می‌گذارد. اما «شهرآفتاب» که قرار بود خط پایانی برای مشکلات ترافیکی و دسترسی بازدیدکنندگان رویدادهای نمایشگاهی باشد، این روزها و همزمان با برگزاری بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مجتمع نمایشگاهی شهر آفتاب، حاشیه شهر را دچار گره ترافیکی جدی کرده است. ترافیک ورودی نمایشگاه از عدم انتقال عوارضی تهران - قم به محلی بعد از ورودی شهرآفتاب و نیز عدم احداث تقاطع شبدری در رینگ پیرامونی مجموعه نشات گرفته و بازدیدکنندگان را با این علامت سوال روبه‌رو کرده است که چرا به‌رغم آماده نبودن دسترسی‌ها و انتقال عوارضی، وزارت ارشاد به پیشنهاد شهرداری درخصوص برگزاری نمایشگاه کتاب در این مکان جواب مثبت داد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، پنجم مهر سال ۱۳۸۴ لایحه احداث نمایشگاه بین‌المللی تهران در شهر آفتاب با رای ۹ عضو شورای دوم شهر تهران به تصویب رسید. در آن سال‌ها در مطبوعات از شهر آفتاب به‌عنوان پروژه یک میلیارد دلاری یاد می‌شد که پایتخت نظیر آن را کمتر به خود دیده است. در سال ۱۳۸۵ کلیاتی از طرح نمایشگاه که توسط شرکت آلمانی GMP تهیه شده بود، به تصویب رسید. شرکت GMP که به‌عنوان مشاور همکار خارجی، مشاوران و مهندسان ایرانی طرح احداث نمایشگاه شهر آفتاب تهران را همراهی کرده است، از‌ جمله مشاوران شهیر طرح‌های بزرگ نمایشگاهی در ‌بخش معماری محسوب می‌شود که نمایشگاه‌های مشهوری همچون نمایشگاه بین‌المللی چین و نمایشگاه مشهور دوسلدورف آلمان به همراه ورزشگاه بین‌المللی دوحه قطر از‌ نمونه کارهای قبلی آن به شمار می‌رود. در نهایت از اواخر سال ۸۹ کار احداث شهرآفتاب صورت جدی به خود گرفت و در بودجه‌های سالانه صاحب ردیف اجرا شد.

تغییر فازبندی پروژه شهر آفتاب

در ابتدا فاز نخست پروژه شامل سالن‌های سه قلو، سالن ملل و دو سالن دوقلوی نمایشگاهی به اضافه ابنیه خدماتی و تاسیساتی بود و فازهای بعدی به ساخت هتل‌ها و مرکز تجارت جهانی اختصاص داشت. اما فرآیند اجرای پروژه آنقدر فرسایشی شده بود که وعده‌های افتتاح یکی پس از دیگری سر می‌رسید و خبری از تکمیل شهر آفتاب نبود. به این ترتیب شهرداری تهران به ناچار فاز بندی پروژه را تغییر داد، اقدامی که مدیریت شهری از آن با عنوان بهینه‌سازی پروژه یاد می‌کند. در نتیجه مقرر شد در فاز نخست پروژه به جای ۷ سالن نمایشگاهی و یک سالن ورودی موسوم به تالار صد ستون یا سالن ملل، تنها ۳۴ هزار متر مربع فضای مسقف شامل سالن‌های سه قلو و ملل احداث و بهره‌برداری شود.هدف از احداث مجتمع نمایشگاهی در حاشیه شهر علاوه بر نزدیکی به فرودگاه، رفع معضلات ترافیکی هنگام برگزاری رویدادهای نمایشگاهی در دل شهر بود. بنابراین از همان روزهای نخست طراحی و اجرای پروژه، موضوع فراهم کردن دسترسی‌های کافی و استاندارد، مورد توجه قرار گرفت. به این ترتیب احداث مترو، انتقال عوارضی تهران - قم به ضلع جنوبی شهرآفتاب و احداث یک تقاطع کامل شبدری با مجموعا ۸ رمپ و لوپ برای دسترسی به تمام جهات ترافیکی در دستور کار قرار گرفت.

احداث تقاطع شبدری درابهام محاق

اما در عمل شهرداری توانست تنها وعده ساخت مترو و راه‌اندازی خطوط اتوبوس و تاکسی به مقصد شهر آفتاب را تا ایام برگزاری نمایشگاه کتاب محقق کند. البته پروژه احداث تقاطع شبدری نیز کلید خورد اما به دلیل مواجهه با معارض ملکی که عمدتا زمین‌های کشاورزی است، به اردیبهشت ۹۵ نرسید و سرانجام آن مشخص نیست. طی چند ماه اخیر درباره پیشرفت فیزیکی این تقاطع شبدری نیز اخباری توسط شهرداری منتشر نشده و پروژه در محاق ابهام خبری است. از سوی دیگر طی چند سال گذشته و در جریان اجرای پروژه شهر آفتاب، شهرداری انتقال عوارضی به ضلع جنوبی این مکان را با وزارت راه و شهرسازی در میان گذاشت و در این رابطه توافق شده بود که عوارضی به نقطه دیگری بعد از فرودگاه امام خمینی (ره) منتقل شود. منطق حکم می‌کند که اگر قرار است شهر آفتاب به‌عنوان مجتمع نمایشگاهی پایتخت شناخته شود، قبل از عوارضی خروج از حریم شهر جانمایی شود. کمااینکه مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران در سال‌های گذشته از جانمایی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) هم که از نظر تقسیمات کشوری در محدوده فشافویه قرار گرفته است، گلایه‌مند بود.

عوارضی دردسرساز

در نهایت فقدان هماهنگی لازم میان شهرداری تهران و وزارت راه و شهرسازی سبب شد که عملا زمینه جابه‌جایی عوارضی میسر نشود. هرچند بازدیدکنندگان نمایشگاه کتاب از پرداخت عوارض راه معاف شده‌اند اما وجود گیت عوارضی در حریم شهر آفتاب موجب تشدید ترافیک آزادراه شد و بازدیدکنندگان نمایشگاه را با مشکل جدی مواجه کرد؛ به نحوی که حرکت خودروها در آزادراه خلیج فارس، بزرگراه شهید کاظمی و سایر معابر منتهی به شهر آفتاب به کندی صورت می‌گیرد. تنها بازدیدکنندگان شهر آفتاب نیستند که از این موضوع گلایه دارند. حتی پلیس راهنمایی و رانندگی نیز در چند روز اخیر نسبت به ترافیک در محدوده نمایشگاه واکنش نشان داد و از تلاش پلیس برای بهبود وضعیت ترافیکی معابر مذکور سخن گفت. مسوولان وزارت راه و شهرسازی نیز وعده داده‌اند که محل عوارضی را حداکثر تا پایان سال ۹۵ تغییر دهند. اما این اتفاق بعد از برگزاری بزرگ‌ترین رویداد نمایشگاهی کشور، حکم نوشداروی بعد از مرگ سهراب را دارد.

کارگران مشغول کارند

اگر از نمایشگاه کتاب بازدید کرده باشید، خواهید دید که کارگران در سایت شهر آفتاب همچنان مشغول کارند. این تصویر تکراری سال هایی است که جشن بهارانه کتاب تهران در مصلی برگزار می‌شد. این مساله در کنار ترافیک کمرشکن مسیرهای منتهی به شهرآفتاب بسیاری از مخاطبان نمایشگاه را دلسرد کرده است. آنها احساس می‌کنند اسباب‌کشی نمایشگاه کتاب از نقطه در دسترس مرکز شهر به حاشیه منطقه ۱۹ بهای سنگینی است که پرداخته‌اند اما در عوض از تسهیل آمد و شد و بهبود فضای عمومی برخوردار نیستند. موضوع وقتی جالب‌تر می‌شود که بدانیم سالن‌های احداث شده شهر آفتاب برای میزبانی نمایشگاه کتاب کافی نبوده و بخشی از سالن ملل که قرار بود صرفا محل عبور و مرور بازدیدکنندگان باشد نیز به غرفه‌ها اختصاص یافته است. از سوی دیگر در ۷۰ هزار متر مربع از فضاهای روباز محوطه شهر آفتاب نیز چادر برپا شده که باز هم یادآور فضاهای بی کیفیت و فاقد استاندارد در سال‌هایی است که نمایشگاه کتاب در مصلی برگزار می‌شد. سر فاصله قطارهای متروی شهر آفتاب در ایام برپایی نمایشگاه کتاب ۵ دقیقه اعلام شده بود که به گفته مجتبی عبداللهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران قرار بود به ۳ دقیقه کاهش یابد. اما به اذعان بسیاری از بازدیدکنندگان این وعده به ندرت محقق می‌شود و مسافران اغلب زمان بیشتری را در انتظار قطار سپری می‌کنند.

آینده مبهم شهر آفتاب

هشتم اسفند سال گذشته بود که شهردار تهران اعلام کرد به دلیل افزایش حجم ترافیک و آلودگی هوا، بعد از آغاز به کار نمایشگاه شهر آفتاب، مجوز برپایی نمایشگاه در داخل شهر تهران داده نمی‌شود. آن زمان هنوز مشکلات برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب نمود عینی نداشت و مساله فقط در حد گمانه‌زنی مطرح می‌شد. ابوالفضل قناعتی، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد که از این پس به هیچ وجه مجوز برگزاری نمایشگاه بین‌المللی در داخل شهر صادر نخواهد شد. اما باید دید با وجود مشکلات مذکور مدیریت شهری همچنان بر این موضع پافشاری می‌کند؟