چرا اثر حمله به تاسیسات آرامکو محو شد؟
واکنش بزرگان نفتی به عقبگرد تقاضا
روز گذشته هر بشکه نفت خام برنت تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶:۳۰ به وقت تهران) ۹۱ سنت رشد قیمت داشت و به ۶۲/ ۵۸ دلار رسید با این حال این قیمت همچنان حدود ۳درصد کمتر از سطح پیش از حملات پهپادی قرار داشت. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز ۵۸ سنت رشد قیمت داشت و به ۰۳/ ۵۳ دلار بر بشکه رسید. اگرچه کارشناسان عقیده دارند سرعت عمل عربستان در احیای حدود نیمی از تولیدات از دست رفته‌اش بر اثر حملات پهپادی یکی از دلایل مهم عقب‌نشینی قیمت‌ها در بازار نفت بوده، اما همین موضوع، یعنی سرعت اثرگذاری اقدامات عربستان بر از بین رفتن کامل جهش قیمت‌ها طی سه هفته، به خودی خود نشان‌دهنده عمق چالش‌های بازار نفت است. همین چالش‌‌ها نیز عامل اصلی ابراز نگرانی از به هم ریختن وضعیت بازار نفت در مجمع بین‌المللی انرژی‌ویک روسیه بود که با حضور وزرای بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده نفت خام روز چهارشنبه گذشته برگزار شد.
تغییر روانشناسی بازار نفت
به گزارش بلومبرگ، یکی از مهم‌ترین دلایل از بین رفتن اثر بزرگ‌ترین کابوس فعالان بازار نفت؛ یعنی حمله به قلب تاسیسات نفتی عربستان، ناامیدی از چشم‌انداز رشد جهانی اقتصاد و در پی آن ناامیدی از بهبود رشد تقاضای نفت خام است. در واقع با وجود یک اقتصاد جهانی ضعیف و ترس از بین رفتن رشد موثر تقاضای نفت خام که با موج بی‌امان رشد عرضه نفت خام از سوی شیل آمریکا همراه شده است، یک شوک بزرگ قیمتی در مدت‌زمانی کوتاه از بین رفت و با روندی نزولی جایگزین شد.
دنیل یرگین، نایب رئیس موسسه مشاوره‌ای IHS Markit و مورخ صنعت نفت که در گردهمایی مسکو حضور داشت، در رابطه با وضعیت این روزهای بازار نفت گفت: روانشناسی بازار تغییر کرده است. به گفته یرگین، واکنش او در مقابل تعجب افراد از جهش حدودا ۲۰ درصدی قیمت نفت در پی حمله به تاسیسات نفتی این بوده است «قیمت‌ها به میزانی که باید افزایش نیافته‌اند.» در نخستین لحظات بازگشایی بازار نفت در تاریخ ۱۶ سپتامبر به‌عنوان اولین جلسه معاملاتی بعد از حملات پهپادی، شاخص نفت خام برنت تا ۷۳/ ۱۱ دلار بر بشکه معادل حدود ۲۰ درصد رشد قیمت داشت و به ۹۵/ ۷۱ دلار بر بشکه رسید. با این حال بازگشت زودتر از انتظار تولیدات عربستان به سطح ۹/ ۹ میلیون بشکه در روز که به گفته منابع آرامکو در تاریخ ۲۵ سپتامبر اتفاق افتاد، باعث بازگشت نمودارهای قیمتی از اوج شدند.
نگرانیم اما نه زیاد
با کنار هم قرار دادن اتفاقاتی که طی هفته‌های گذشته در بازار نفت رقم خورده است، می‌توان به وضوح تصویر یک نااطمینانی جدی را در این بازار مشاهده کرد. درحالی‌که بازار جهانی طلای سیاه درگیر موج ناامیدی از کند شدن رشد جهانی اقتصاد در پی جنگ تجاری و در پی آن کاهش رشد تقاضا بود، اتفاقی همچون حملات پهپادی به قلب تاسیسات نفتی عربستان و ایجاد اختلال عرضه‌ای جدی، تنها برای چند روز قادر به دور کردن بازار از نگرانی‌های سمت تقاضا شد.
به این ترتیب بازار بازگشتی سریع به نگرانی قدیمی خود از سمت تقاضا داشت و در این میان انتظارات ناامید کننده از رشد تقاضای نفت خام، خیلی زود تخمین‌ها از کاهش تولید بی‌سابقه اوپک در سپتامبر یا تلاش اوپک برای کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای تا پایان مارس ۲۰۲۰ را خنثی کرد. در چنین شرایطی اگرچه برآیند کنفرانس انرژی‌ویک مسکو توافق بر مختل شدن بازار نفت بود؛ اما در عین حال شاهد تلاش وزرا و مدیران نفتی حاضر در این کنفرانس برای عادی جلوه دادن این اختلال بودیم. الکساندر نواک، وزیر نفت روسیه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت خام دنیا، اگرچه کند شدن رشد تقاضای نفت خام را تایید می‌کرد، با این حال تاکید داشت هنوز در بازار نفت «بحران» وجود ندارد. وزیر انرژی روسیه در این زمینه اعلام کرد: «رشد اقتصادی جهان به‌دلیل جنگ‌های تجاری و اعمال متقابل تعرفه‌ها که توسط آمریکا کلید خورده، کم شده و همین مساله سبب شده است که مقدار تقاضا برای نفت خام هر روز کمتر شود. آهنگ رشد تقاضای نفت امسال نسبت به سال ۲۰۱۸ که روزانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه بود، کاهش یافته است و اکنون روزانه یک میلیون تا یک میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه برآورد می‌شود.»
با این حال نواک عقیده دارد «در وضع بحرانی قرار نداریم که بخواهیم در نشست کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) درباره آن تصمیم جدیدی بگیریم. تولیدکنندگان حاضر در توافق‌نامه همکاری کشورهای عضو و غیرعضو اوپک (OPEC PLUS) برای کاهش عرضه نفت، به دقت شرایط بازارهای جهانی نفت خام را زیر نظر دارند.»
اشاره نواک به شرایط نامطلوب اقتصاد جهانی در حالی است که در هفته گذشته، علائم هشداردهنده در مورد خطر رکود اقتصادی به وضوح مشاهده شد؛ زیرا درگیری‌های تجاری واشنگتن پکن تشدید شده و از دیگرسو، آمارهای تولیدات کارخانه‌ای آمریکا به کمترین سطح در ۱۰ سال گذشته نزول کرد. در عین حال شبح بازگشت تورم به کره‌جنوبی نیز بار دیگر ظاهر شده است. در چنین شرایطی اگرچه آمارهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا از کند شدن رونق نفتی شیل خبر می‌دهد، با این حال تولید روزانه نفت خام آمریکا به لطف رشد تولیدات شیل، همچنان در محدوده تاریخی ۱۲ میلیون بشکه در روز قرار دارد. یرگین در این زمینه عقیده دارد «رشد تولیدات شیل آمریکا نه‌تنها بازار جهانی نفت، بلکه روانشناسی جهانی این بازار را بار دیگر پیکربندی کرده است و همین اتفاق دلیل اصلی واکنش نسبتا آرام به بحران نفتی در عربستان بود.» از نگاه این کارشناس بین‌المللی، تحول دیگری که بازار نفت در حال تجربه آن است، «تغییر روانشناسی جهانی اقتصاد» است. یرگین عقیده دارد، تنها یک دهه قبل، انتشار شایعاتی پیرامون اختلال عرضه‌ای به مراتب کمتر از آنچه اخیرا از سوی عربستان رخ داد، کافی بود تا باعث افزایش چشمگیر قیمت‌ها شود. هلیما کرافت، تحلیلگر ارشد بازارهای کالایی در RBC Capital Markets در این زمینه عقیده دارد شاید یکی از دلایل بازگشت سریع بازار از اثرات حمله به تاسیسات نفتی آرامکو، اطمینان از این نکته باشد که احتمالا عربستان این توانایی را دارد که حتی در صورت بروز اختلال عرضه‌هایی بزرگ‌تر، خیلی سریع به شرایط عادی تولید بازگردد. با این حال آن‌طور که در گزارش بلومبرگ تاکید شده، این تنها دلیل برای بازگشت سریع قیمت‌ها در بازاری پرتنش نیست؛ زیرا حتی اگر سعودی‌ها قادر به بازیابی سریع تولیدات از دست رفته نبودند، به احتمال قوی همچنان در نیمه نخست ۲۰۲۰ شاهد کمبود عرضه در بازار جهانی نفت نبودیم. این پیش‌بینی حاصل بررسی‌های بلومبرگ از شرایط عرضه و تقاضای نفت خام در بازار است. در این میان تحلیلگران کامرزبانک عقیده دارند در شرایط فعلی نه‌تنها هیچ نگرانی بابت نزدیک شدن عرضه به تقاضا وجود ندارد، بلکه با نگاهی دقیق‌تر به سال آینده، ریسک بازگشت مازاد عرضه بیشتر از وقوع کمبود عرضه برای بازار نفت است. در چنین شرایطی وقتی شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر نفت عربستان در ماه دسامبر با اعضای اوپک پلاس در نشستی مشترک مشارکت کند، ممکن است با این سوال چالش برانگیز مواجه شود که «پس از احیای بزرگ‌ترین اختلال عرضه، آیا پادشاهی عربستان مجبور به خاموش کردن بخشی از تاسیسات نفتی خود برای پیشگیری از بازگشت مازاد عرضه به بازار خواهد بود؟»
وزیر نفت عربستان سعودی که در انرژی‌ویک مسکو حضور داشت؛ با تاکید بر وجود نگرانی‌هایی در مورد رکود اقتصادی گفت: «با این حال به نظر می‌رسد برخی بدبینی‌های بیش از اندازه نسبت به اقتصاد جهانی وجود دارد.» به عقیده عبدالعزیز بن‌سلمان اگرچه در حال حاضر تقاضا کمتر از سطوح مورد انتظار قرار دارد، اما این را نیز باید در نظر گرفت که ممکن است عرضه نیز کمتر شود.»
ارسال نظر