با وجود این، شرکت متالورژی پودر مشهد به عنوان یک شرکت دانش‌بنیان چندین دهه است که در زمینه تولید قطعات خودرو به روش «متالورژی پودر» فعالیت دارد.«متالورژی پودر» جزو فناوری‌های جدید در کشور به‌شمار می‌رود؛ یک روش پیشرفته برای تولید قطعات آهنی و غیرآهنی با قابلیت بالا که  در این فناوری، پودرهای مختلف با آلیاژهای مختلف مخلوط شده و پس از فشرده‌کردن آنها در یک قالب به‌وسیله دستگاه پرس، شکل نهایی قطعه به‌دست می‌آید.متالورژی پودر فرآیندی کم‌هزینه در تولید قطعات ساده و پیچیده است و تولید آن در تیراژ بالا می‌تواند بسیار به‌صرفه باشد؛ یکی از مهم‌ترین بازارهای متالورژی پودر زنجیره تامین‌کنندگان خودروسازی است.  یاتاقان‌ها، چرخ‌دنده‌ها، بوش‌ها، زغال‌های استارت و دینام، پلاتین، برخی پیچ‌ها، قطعات اویل پمپ، هسته استاتوردینام، بادمک‌ها، پیستون و کمک فنر جزو قطعاتی در خودرو هستند که با متالورژی پودر ساخته می‌شوند.

 ۹۵درصد تولیدات متالورژی پودر مشهد در اختیار خودروسازان

شرکت متالورژی پودر مشهد در سال ۱۳۶۶ تاسیس شده است. ظرفیت اولیه این شرکت ۱۶۰۰ تن تولید قطعات فلزی بر مبنای پودر فلزات بوده که این ظرفیت هم‌اکنون به ۲ هزار تن افزایش یافته است.  شرکت متالورژی پودر مشهد، دانش فنی و تجهیزات خطوط تولیدی و همچنین تجهیزات تست و آزمایشگاه‌های خود را از معتبرترین شرکت‌های اروپایی و صاحب فناوری در دنیا خریداری و راه‌اندازی کرده و توسعه داده است.

هم‌اکنون این شرکت، دانش فنی متالورژی پودر را در اختیار دارد، از همین‌رو یک شرکت دانش‌بنیان به‌شمار می‌رود که توان تولید تمام قطعات فلزی ممکن به روش متالورژی پودر را دارد. ۹۵درصد تولیدات متالورژی پودر مشهد در قطعات خودرو به کار گرفته می‌شود.

۱۶۵ نفر به صورت مستقیم و افزون‌بر ۲۰۰ نفر نیز به صورت غیرمستقیم در این شرکت مشغول به کار هستند.

 دو پروژه مهم برای خودکفایی کشور

علیرضا عشقی، مدیرعامل و عضو هیات رئیسه شرکت متالورژی پودر مشهد درباره تاریخچه و فعالیت این شرکت در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: شرکت بیش از ۳۰ سال است که فعالیت خود را در زمینه تولید قطعات خودرو آغاز کرده و در حال حاضر تنها شرکت دانش‌بنیانی است که در زمینه قطعات فلزی به روش متالورژی پودر کار می‌کند و بزرگ‌ترین واحد کشور به لحاظ ظرفیت، توان تولید و آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت در این زمینه است.

به گفته عشقی، ظرفیت تولید شرکت در سال‌جاری به ۲ هزار تن رسیده که ۹۵ درصد آن مورد استفاده صنایع خودرو قرار گرفته که یا به‌صورت مستقیم به شرکت‌های خودروسازی داده شده یا در اختیار زنجیره تامین صنعت خودرو در بازار قرار دارد. همچنین ۵ درصد باقی‌مانده قطعات شرکت در صنایع غیرخودرویی مانند لوازم خانگی و صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.   وی با اشاره به این موضوع که پودر آهن مواد اولیه موردنیاز این شرکت است، توضیح داد: بخشی از پودر آهن را در داخل و برخی را از خارج وارد می‌کنیم. این پودر را با افزودنی‌های دیگر همراه با یک فرمولاسیون خاص به قطعه تبدیل می‌کنیم. خواص مکانیکی مورد انتظار قطعه، در پودر و مواد اولیه آن تعریف می‌شود.  وی ادامه داد: فناوری متالورژی پودرآهن نسبت به سایر صنایع دیگر برای شکل دادن به فلزات مانند ریخته‌گری، فناوری به‌روزتری محسوب می‌شود. این روش متالورژی برای تولید قطعاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد که نیازمند دقت بالا به لحاظ ابعادی، هندسی و کیفی است. مثل موتور گیربکس خودرو که جزو قطعاتی به‌شمار می‌رود که شرایط سختگیرانه‌ای برای تولید دارد. کاربرد این فناوری روز‌به‌روز در صنعت در حال گسترش است؛ البته این فناوری در تولید خودرو داخلی به دلیل اینکه پلت‌فرم‌هایی قدیمی هستند، سهم چندانی ندارد و حدود ۳ تا ۴ کیلوگرم در هر خودرو، قطعات پودری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در حالی است که در خودروهای نسل جدید چه در اروپا و چه در کره‌جنوبی و چه در خودروهای آمریکایی میزان استفاده از این فناوری در خودرو بسیار افزایش یافته است.

مدیرعامل شرکت متالورژی پودر مشهد در پاسخ به این پرسش که آیا صادرات نیز دارید، عنوان کرد: به تازگی شرکت وارد حوزه صادرات نیز شده و دفتر مسکو را راه‌اندازی کرده است. همچنین با دو شرکت روسی وارد مذاکره شده‌ایم، اما به دلیل شیوع ویروس کرونا این برنامه به تعویق افتاد. در کل ورود به بازار روسیه یکی از برنامه‌های شرکت در سال‌جاری است.

عشقی با اشاره به این موضوع که شرکت ما در حقیقت سال گذشته جهش تولید را تجربه کرده است و امسال نیز قصد دارد همین مسیر را ادامه بدهد، گفت: سال گذشته به لحاظ تولید سال پرباری برای شرکت متالورژی پودر مشهد بود و امسال نیز علاوه بر توسعه سبد محصول سال گذشته دو پروژه مهم را در برنامه‌های خود تعریف کرده‌ایم. این دو پروژه در راستای تولیداتی است که هم‌اکنون وارداتی هستند که ما درصدد حذف خرید خارجی و خودکفایی آن برای خودروسازان کشور هستیم.

وی با اشاره به  نخستین پروژه شرکت متالورژی پودر مشهد برای سال ۹۹ عنوان کرد: یکی از پروژه‌های ما پروژه CVVT است که مورد درخواست ایران‌خودرو و ساپکو است. CVVT در موتور کاربرد دارد و هنوز تولید آن داخلی‌سازی نشده است. این یک قطعه داخل موتور است که سبب کاهش مصرف سوخت و افزایش راندمان موتور می‌شود و برای موتور EF۷ کاربرد دارد که وارداتی است. این قطعه برای هر موتور خودرو ۶۰ دلار ارزبری دارد که داخلی‌سازی آن به همین میزان سبب صرفه‌جویی ارزی می‌شود.

مدیرعامل شرکت متالورژی پودر مشهد یادآور شد: این شرکت حدود سه سال است که روی این قطعه کار می‌کند، تاکید ساپکو این است که دانش فنی تولید این قطعه را با یک شرکت خارجی به صورت مشترک ایجاد کنیم، از این‌رو با یک شرکت چینی وارد مذاکره شده‌ایم. بخشی از کار آغاز شده و چینی‌ها نیز قرار است بخشی از کار را برعهده بگیرند.

عشقی درباره میزان سرمایه‌گذاری که در این پروژه انجام گرفته است، گفت: میزان کل سرمایه‌گذاری بین ۵۰ تا ۵۵ میلیارد تومان است که ۲۵ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده و مابقی آن نیز در دست انجام است و طی ۵ تا ۶ ماه آینده در این زمینه کاملا به خودکفایی می‌رسیم.  

وی ادامه داد: با اجرایی شدن این پروژه، توان دانش فنی تولید قطعات مشابه آن برای سایر موتورهای خودرو نیز ایجاد می‌شود.  مگاموتور سایپا در سال جاری درصدد استفاده از این قطعه برای موتورهای تیبای توربوشارژ است. ۹۵ درصد این قطعه، از قطعات پودری ساخته می‌شود که تخصص ما است و شرکت دانش فنی تولید آن را دارد. تنها سرمایه‌گذاری روی تجهیزات، تست و آزمایشگاه و قالب‌های مورد نیاز است که این سرمایه‌گذاری‌ها را نیز انجام داده‌ایم.  

عشقی تاکید کرد: دانش طراحی و توسعه پلت‌فرم‌ موتورها برای آینده ایران بسیار مهم است. پیش‌نویس قرارداد تنظیم آن با ساپکو به اتمام رسیده است و به همین زودی نیز قرارداد آن بسته خواهد شد.

 آمادگی برای تولید هر نوع قطعه به روش متالورژی پودر

مدیرعامل شرکت متالورژی پودر مشهد در ادامه با اشاره به پروژه دوم شرکت عنوان کرد: پروژه دوم شرکت، تولید سیت و گاید سوپاپ است که این قطعات هم موردنیاز سایپا و هم ایران‌خودرو است که تا پیش از این خودروسازان اقدام به واردات آن می‌کردند. از این رو شرکت ما قصد دارد به منظور پیشگیری از واردات و در راستای خودکفایی و خروج ارز این قطعات را تولید کند.

عشقی ادامه داد: علاوه بر افزایش میزان تولید محصولات فعلی در سال جدید، آمادگی آن را داریم که هر قطعه‌ صنعتی را چه در حوزه خودرو و چه غیرخودرویی که امکان تولید آن با روش متالورژی پودری ممکن باشد تولید کنیم.

وی در پایان  با اشاره به مشکلاتی که در حوزه قطعه‌سازی وجود دارد، عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که قطعه‌سازی با آن روبه‌رو شده، موضوع نقدینگی است که تامین آن می‌تواند روی اشتغال‌زایی، تولید و خودکفایی اثر مثبت به همراه داشته باشد. موضوع دیگر حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان است، البته دولت در حمایت از این شرکت‌ها به خوبی عمل کرده است، اما این شرکت‌ها نیازمند حمایت‌های بسیار جدی‌تر هستند.