«دنیای‌اقتصاد» از «مقصر ناملموس» تصادفات جادهای در عید ۱۴۰۲ گزارش می‌دهد
سکانس تلخ سفرهای نوروزی
علاوه بر این استدلال به ظاهر درست، موضوع دیگری نیز باعث می‌شود نتوانیم تحلیل مناسبی از وضعیت جاده‌‌‌ها و دلایل تصادفات داشته باشیم. این موضوع به تجمیع تعداد کشتهشدگان در تعطیلات نوروز و گرفتن میانگین از آنها برمیگردد. در این حالت بدون در نظر گرفتن آمارهای بالای ایام پیک سفر، جمع آمار ۱۶ روز محاسبه شده و به این ترتیب عدد هر روز را اعلام می‌کنند. در این وضعیت با اعلام ۸۷۱ کشته در تصادفات جادهای نوروز، سهم هر روز نزدیک به ۵۵ نفر است. در حالی که در ایام پیک این عدد دو برابر بوده است. به این ترتیب با قرار گرفتن عدد کشتهشدگان این دوره با روزهایی که تردد مسافران کمتر بوده، آمار این روزها کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
انعکاس سقوط سرمایه‌گذاری دهه ۹۰ در نوروز ۱۴۰۲
بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد ما با واقعیت پنهان یا «مقصران ناملموس» چرایی بالا رفتن دو برابری آمار کشتهشدگان مواجهیم. این واقعیت به کاهش میزان «سرمایه‌گذاری واقعی» در جاده‌‌‌ها برای سرویس و نگهداری برمیگردد که از بی‌پولی دولت نشات می‌گیرد. همچنین چهار سال ممنوعیت واردات و گرانی و بی‌‌‌کیفیتی خودروی داخلی و پایین آمدن توانایی خانوارهای ایرانی برای تعمیر و نگهداری خودروهایشان دیگر واقعیت‌‌‌های پنهانی هستند که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته‌‌‌اند. با چنین گزاره‌‌‌هایی می‌توان نتیجه گرفت که ماجرای سقوط سرمایه‌گذاری و صعود استهلاک سرمایه در اقتصاد ایران طی دهه ۹۰ در نوروز ۱۴۰۲ منعکس شده است.
فرسودگی یک‌چهارم خودروهای ایران
«دنیای‌اقتصاد» در مهر ۱۴۰۱ بر اساس گزارشی از مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس از فرسودگی یک‌چهارم خودروهای کشور خبر داده که عددی معادل ۱۰ میلیون و ۵۰۰ وسیله نقلیه می‌شود. دلایل چنین وضعیتی بر اساس این گزارش به دو عامل برمیگردد که شامل معافیت خودروسازان از گواهی اسقاط و ممنوعیت واردات خودرو میشوند. آمارهای منتشر‌شده نشان می‌دهد در حالی که در سال ۱۳۹۳، ۳۴۰هزار خودرو اسقاط شدند، این عدد در سال ۱۳۹۶ به ۲۰۰هزار کاهش یافت. در سال‌های ۹۸ و ۹۹ این رقم با یک افت شدید به ۷هزار عدد رسید و در سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم که ۸۵درصد مراکز اسقاط خودروها تعطیل شدند. همچنین در حالی که در سال ۱۳۹۶ قرار بود ابرپروژه خودروهای سنگین اجرا شود و ۲۰۲هزار و ۵۰۰ خودرو اسقاط شوند، به گفته مسوولان به واسطه تحریم‌‌‌ها این پروژه اجرایی نشد.
تاثیر تورم بر نگهداری و تعمیر خودروها
بسیاری از ایرانی‌‌‌ها ترجیح می‌دهند همچنان از خودروی فرسوده خود استفاده و حتی بدون انجام هزینه تعمیر و نگهداری با آن سفر کنند؛ این موضوع دلیل روشنی دارد که به قیمت بالای خودرو و هزینه تعمیر و نگهداری آن برمیگردد. در حالی که هزینه‌‌‌های زندگی در ایران با تورم، افزایش قابل‌توجهی پیدا کرده، بسیاری از خانوادهها توان پرداخت هزینه ۲۰ تا ۲۵ میلیونی برای تعمیر و نگهداری متعارف خودرو را ندارند. این موضوع در حالی است که برای خرید یک خودروی سواری که در سن فرسودگی یعنی ۱۵ سال و حتی بالاتر از آن است، باید یک خانواده مبلغ قابل‌توجهی را هزینه کند. نگاهی به پایگاه‌‌‌های خرید خودرو نشان می‌دهد خرید یک پراید سال ۱۳۸۶، ۱۶۰ میلیون تومان هزینه برمی‌‌‌دارد و حتی برای خرید یک پراید سال ۱۳۷۶ نیز باید ۸۰ میلیون تومان پرداخت.
پژو ۲۰۶ به عنوان دیگر وسیله نقلیه‌ای که مورد استقبال خانوارهای ایرانی برای سفر است نسبت به پراید قیمت بسیار بالاتری دارد، به این ترتیب که برای خرید یک پژو ۲۰۶ سال ۱۳۸۶، باید ۲۵۶ میلیون تومان هزینه کرد و این رقم برای پژو ۲۰۶ سال ۱۳۸۰، ۱۵۰ میلیون تومان می‌شود. هزینه خرید پژو ۴۰۵ و سمند نیز بین دو گزینه پراید و پژو ۲۰۶ قرار می‌‌‌‌‌‌گیرند. در این شرایط بسیاری از خانوادهها نه توان تعویض خودرو به یک مدل بالاتر را دارند و نه می‌توانند خودروی فعلی خود را تعمیر و نگهداری کنند، از سوی دیگر بالا رفتن هزینه‌‌‌های حمل‌ونقل و تمایل به سفر، آنها را ترغیب می‌کند تا حتی با وجود علم به فرسوده بودن خودرو سفر کنند.
قابل پیش‌بینی و قابل حل
همچنان که گفته شد بخش زیادی از جاده‌‌‌ها به دلیل کاهش میزان «سرمایه‌گذاری واقعی» برای سرویس و نگهداری شرایط مناسبی ندارند. در کنار آن به گفته پلیس راهنمایی و رانندگی بخشی از گزارش‌‌‌های اسقاط خودروها هم صوری است و در عمل چنین فعالیتی انجام نمی‌شود. در این شرایط قابل پیش‌بینی است که شاهد بالا رفتن تصادفات جادهای و از دست رفتن جان شهروندانی باشیم که قصد انجام یک سفر نوروزی بی‌‌‌دغدغه را داشتند. همین موضوع سبب شد مقصر ناملموس تصادفات جادهای در عید ۱۴۰۲، سکانس تلخ سفرهای نوروزی را رقم بزند.
