راهبردهای کلیدی تاب‌‌آوری در ۱۴۰۴

با نزدیک شدن به سال ۱۴۰۴، ایران با مجموعه‌‌ای از بحران‌های ساختاری و مقطعی مواجه است که هریک به‌‌تنهایی و در تعامل با یکدیگر، اثری عمیق بر پیکره اقتصادی کشور دارند. از جمله مهم‌ترین این چالش‌‌ها می‌توان به بحران انرژی، کسری بودجه فزاینده، شکنندگی نظام بانکی، بحران صندوق‌های بازنشستگی، تنش‌‌های محیط‌‌زیستی، کمبود منابع آبی، مهاجرت گسترده نیروی کار متخصص، تداوم تحریم‌‌های اقتصادی و بازگشت ترامپ به قدرت اشاره کرد. مجموعه این عوامل، به‌‌طور مستقیم و غیرمستقیم، منجر به تشدید تورم، کاهش قدرت خرید شهروندان، کندی رشد اقتصادی، افزایش نرخ ارز، افت سرمایه اجتماعی و کاهش بهره‌‌وری خواهد شد. اما پرسش کلیدی این است که این تحولات چه تاثیری بر رفتار مصرف‌کنندگان و الگوی تصمیم‌گیری کسب و کارها خواهد داشت؟

تاثیر بحران‌های اقتصادی بر رفتار مصرف‌کننده و کسب‌و‌کارها

۱. تغییر الگوی مصرف و افزایش حساسیت قیمتی

کاهش قدرت خرید خانوارها، تقاضا را به سمت کالاها و خدمات اساسی‌‌تر سوق می‌دهد. در چنین شرایطی، برندها و کسب و کارهایی که استراتژی‌‌های قیمت‌گذاری منعطف و مدل‌‌های تخفیف و پرداخت قسطی را به کار می‌‌گیرند، شانس بیشتری برای حفظ سهم بازار خواهند داشت.

۲. افزایش تقاضا برای کالاهای جایگزین و برندهای اقتصادی

مصرف‌کنندگان با تغییر ترجیحات خود به‌‌دنبال محصولات مقرون‌‌به‌‌صرفه‌‌تر و جایگزین‌‌های بومی خواهند بود. در این فضا، برندهای داخلی که کیفیت و قیمت رقابتی ارائه دهند، فرصت رشد خواهند داشت.

۳. افزایش نقش دیجیتال و خرید آنلاین

با تداوم تورم و کاهش توان خرید، تمایل به مقایسه قیمت‌ها و خرید اینترنتی افزایش می‌‌یابد. کسب‌و‌کارهایی که زیرساخت‌‌های تجارت الکترونیک خود را تقویت کنند، در مواجهه با این تغییرات مقاوم‌‌تر خواهند بود.

۴. کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری و گسترش کسب‌و‌کار

ریسک‌‌های اقتصادی و نوسانات نرخ ارز، انگیزه سرمایه‌گذاری در حوزه‌‌های تولیدی را کاهش داده و بسیاری از کسب‌و‌کارها را به سمت مدل‌‌های سرمایه‌گذاری حداقلی و افزایش نقدینگی سوق خواهد داد.

۵. افزایش نرخ مهاجرت نیروی کار متخصص و چالش منابع انسانی

خروج گسترده نیروی کار ماهر، فشار مضاعفی بر کسب‌و‌کارهای دانش‌‌بنیان و صنایع وابسته به سرمایه انسانی وارد خواهد کرد. شرکت‌هایی که بتوانند با افزایش مزایای رقابتی، مدل‌‌های انعطاف‌‌پذیر کار و تسهیلات انگیزشی به جذب و حفظ نیروی انسانی بپردازند، در این فضای متلاطم مزیت نسبی خواهند داشت.

تغییر رفتار مالی شهروندان ایران در سال ۱۴۰۴ و فرصت‌‌های نوظهور در فین‌‌تک و ولث‌‌تک در شرایطی که ایران با چالش‌‌های ساختاری اقتصادی نظیر تورم فزاینده، کاهش قدرت خرید، نوسانات ارزی و بحران‌های مالی مواجه است، رفتار مالی شهروندان دستخوش تغییرات اساسی خواهد شد. در چنین فضایی، دو روند کلیدی در سال ۱۴۰۴ پررنگ‌‌تر خواهند شد: رشد تقاضا برای خرید اقساطی و اعتباری (BNPL) و افزایش اقبال به پلتفرم‌‌های مدیریت ثروت (ولث‌‌تک).

۱. رشد خرید اقساطی و اعتباری (BNPL)

با کاهش توان مالی شهروندان و افزایش فشار هزینه‌‌های زندگی، مدل‌‌های «الان بخر، بعدا پرداخت کن» (BNPL) مورد استقبال گسترده‌‌تری قرار خواهند گرفت. در این شرایط:

•پلتفرم‌‌های BNPL و شرکت‌های پرداخت اعتباری رشد چشمگیری را تجربه خواهند کرد.

•کسب و کارهای خرده‌‌فروشی برای حفظ فروش، به ارائه مدل‌‌های قسطی و اعتباری روی خواهند آورد.

•ریسک نکول (عدم‌پرداخت بدهی) افزایش خواهد یافت و شرکت‌های BNPL نیازمند توسعه مکانیزم‌‌های اعتبارسنجی هوشمند خواهند بود.

۲. ولث‌‌تک: راهکاری برای حفاظت از ارزش پول در برابر تورم

از سوی دیگر، کاهش ارزش ریال و تداوم تورم باعث خواهد شد که شهروندان به‌‌دنبال راهکارهایی برای حفظ و افزایش ارزش دارایی‌‌های خود باشند. در این میان، پلتفرم‌‌های ولث‌‌تک که امکان سرمایه‌گذاری در دارایی‌‌های مختلف را تسهیل می‌کنند، به یکی از جذاب‌‌ترین حوزه‌‌های کسب و کار تبدیل خواهند شد. ولث تک‌هایی در حوزه:

1. سرمایه‌گذاری در طلا و فلزات گرانبها: پلتفرم‌‌هایی که امکان خرید و فروش طلا با نقدشوندگی بالا را ارائه دهند، مورد توجه بیشتری قرار خواهند گرفت.

2. سرمایه‌گذاری دلاری: ابزارهایی که امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در دارایی‌‌های ارزی را فراهم کنند، با استقبال مواجه خواهند شد.

3. سرمایه‌گذاری اهرمی و پرریسک: در شرایط تورمی، برخی از شهروندان به دنبال سودهای بالاتر از طریق معاملات اهرمی خواهند بود.

4. سرمایه‌گذاری نقدشونده با کارمزد بهینه: کاربران به‌‌دنبال سرمایه‌گذاری و پلتفرم‌‌هایی خواهند بود که کمترین کارمزد و بالاترین سرعت نقدشوندگی را ارائه دهند.

راهبردهای کلیدی برای تاب‌‌آوری و انطباق کسب و کارها در سال ۱۴۰۴

در سال ۱۴۰۴، موفق‌‌ترین سازمان‌ها آنهایی خواهند بود که بتوانند همزمان با مدیریت بحران‌های مالی، جذب و نگهداشت سرمایه انسانی و ایجاد مدل‌‌های کسب و کار نوین، خود را با شرایط متغیر بازار تطبیق دهند. در این راستا، توجه به چند محور کلیدی ضروری است:

۱. مدیریت نقدینگی و بهینه‌‌سازی جریان نقدی

• در شرایط تورمی و نوسانات ارزی، مدیریت نقدینگی (Cash Management) اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند.

• کسب و کارها باید سیاست‌‌های انقباضی و نظارت بر هزینه‌‌ها را به کار بگیرند تا از کمبود نقدینگی در مواقع بحرانی جلوگیری کنند.

• بهینه‌‌سازی جریان نقدی (Cash Flow) از طریق کنترل ورودی و خروجی مالی، کاهش هزینه‌‌های عملیاتی و تدوین استراتژی‌‌های کاهش وابستگی به تامین مالی خارجی ضروری خواهد بود.

۲. تامین مالی هوشمندانه و متنوع‌‌سازی منابع مالی

• با توجه به افزایش هزینه‌‌های تامین مالی و ریسک‌‌های بانکی، کسب و کارها باید رویکردهای متنوع تامین مالی شامل سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تامین مالی جمعی (Crowdfunding) و روش‌های نوین فین‌‌تک را مورد استفاده قرار دهند.

۳. ارائه محصولات و خدمات اعتباری و تسهیلاتی

• در فضای کاهش قدرت خرید، مدل‌‌های سنتی فروش دیگر کارآمد نخواهند بود. کسب و کارها باید به سمت ارائه خدمات اعتباری، خرید اقساطی (BNPL) و مدل‌‌های تسهیلاتی منعطف حرکت کنند.

۴. مدیریت ریسک نکول و توسعه سیستم‌های اعتبارسنجی

• افزایش فروش اعتباری و تسهیلاتی، ریسک نکول را بالا می‌‌برد. از این‌‌رو، توسعه سیستم‌های اعتبارسنجی هوشمند مبتنی بر داده و استفاده از فناوری‌‌های فین‌‌تک و لندتک برای تحلیل رفتار مالی مشتریان ضروری است.

در نهایت سال ۱۴۰۴ سالی پرچالش اما همراه با فرصت‌‌های جدید برای کسب و کارهایی خواهد بود که بتوانند مدل‌‌های مالی نوین، استراتژی‌‌های فروش منعطف و فرهنگ سازمانی چابک را در اولویت خود قرار دهند.

* توسعه دهنده کسب‌و‌کار