حاشیه سود شرکت‌های مخابراتی ۱۳درصد کاهش یافت؛
بن‌بست توسعهای صنعت ارتباطات
البته این اتفاق عجیب نیست، چرا که این دو شرکت پایه‌‌‌گذار خطوط تلفن و سیمکارت در ایران بودند و رونق زیرساخت ارتباطی کشور به دست این دو شرکت صورت گرفت. شرکت همراه‌‌‌اول با تغییر رویکرد خود و افزایش حجم سرمایه‌گذاری‌‌‌ها خصوصا دو سرمایه‌گذاری «نوردنا» و «دیجی‌‌‌کالا» موجب شده است سودآوری همراه اول تغییرات مثبت داشته باشد و در صورت ادامه این روند می‌‌‌توان به بهبود وضعیت این شرکت خوش‌بین بود.
شرکت مخابرات در سال‌های گذشته در واحد تحقیق و توسعه (R&D) عملکرد خوبی نداشته است. نبود نوآوری آن‌‌‌هم در یک صنعت های‌تک که مستلزم نوآوری است، موجب شده است تا دو شرکت بزرگ این صنعت یعنی «اخابر» و «همراه اول» همچنان پس از گذشت دودهه از فعالیت خود همان خدماتی را ارائه کنند که 20سال پیش ارائه می‌‌‌کردند.
دوره رونق در صنعت ارتباطات به‌سرعت سپری شد و در این دوران با توجه به انحصاری که دو شرکت مخابرات و همراه‌‌‌اول داشتند، سود بالایی را تجربه کردند.
با این حال اکنون بازار این صنعت در مرحله اشباع قرار دارد. به‌عنوان نمونه، کشور انگلستان چندی پیش اعلام کرد که قصد دارد خطوط تلفن ثابت خود را به کلی جمع‌‌‌آوری کند. از طرفی با توجه به رشد بهای تمام‌شده و نیاز به هزینه سالانه 90میلیون دلاری «اخابر» برای حفظ شبکه و از طرفی هزینه بالای حقوق و دستمزد این شرکت می‌‌‌توان گفت هزینه‌‌‌های آن از درآمد پیشی گرفته است. بنابراین در حال حاضر نمی‌‌‌توان افق روشنی برای آن متصور بود؛ مگر آنکه استراتژی مدیریتی این شرکت تغییر کند.
فقدان نوآوری
از سال 1378 که خطوط تلفن ثابت در سراسر ایران گسترش یافت، صنعت ارتباطات به یکی از صنایع زیرساختی کشور تبدیل شد. از آنجا که انحصار خطوط تلفن ثابت به شرکت مخابرات ایران رسید، از همان ابتدا رونق بی‌بدیلی در شرکت مخابرات رقم خورد.
قیمت هر خط تلفن ثابت در آن سال به پول امروز مبلغ بسیار گزافی بود. از سال 83 همزمان با ورود سیمکارت به ایران، مردم این بار مجاب به استفاده از تلفن همراه شدند. در آن سال مبلغی بالغ بر 32میلیون تومان به پول امروز هزینه هر سیمکارت بود که افراد ثبت‌نامی به‌طور میانگین یک‌سال در صف بودند تا به سیمکارت دسترسی یابند. دوره رشد و رونق شرکت‌های حوزه ارتباطات خیلی سریع گذشت.
با توجه به منحصر بودن خط تلفن و سیمکارت به شرکت مخابرات و همراه اول، وضعیت درآمدی این دو شرکت رشد فزاینده‌‌‌ای را در دهه 80 تجربه کرد. با این حال، دوران رونق این صنعت به‌سرعت سپری شد و شرکت‌های مخابرات و همراه اول نتوانستند خود را با گسترش تکنولوژی همراه کنند. فقدان نوآوری در این دو شرکت بنیان‌گذار حوزه ارتباطات موجب شد تا در بلندمدت وضعیت درآمد و سودآوری این دو شرکت با نزول همراه شود. این در حالی است که طی همین مدت، بسیاری از شرکت‌های استارت‌آپی توانستند با ارائه پلتفرم‌‌‌های آنلاین از وضعیت سودآوری و درآمد خوبی برخوردار شوند. با این حال واحد تحقیق و توسعه (R&D) نوآوری را برای شرکت‌های همراه اول و مخابرات رقم نزد. این دو شرکت همچنان پس از گذشت بیش از 20سال همان خدماتی را ارائه می‌دهند که در گذشته ارائه کردند.
کامبک درآمدی
طی هفت‌سال گذشته، به‌طور میانگین 26درصد به درآمد ارائه خدمات شرکت‌های ارتباطی افزوده شده است. طی سال 1402 مجموع درآمد این صنعت بازار سرمایه به میزان 64هزار میلیارد تومان بوده که در مقایسه با سال ماقبل رشدی معادل 29درصد را تجربه کرده است. با توجه به میانگین افزایش سالانه می‌‌‌توان اذعان کرد که وضعیت درآمد این صنعت در سال 1402 تا حدی مطلوب بوده است. در بهار و تابستان امسال وضعیت درآمدی شرکت‌های ارتباطی بهبود چشمگیری را تجربه کرده است. طی دو فصل آغازین سال‌جاری به‌‌‌ترتیب میزان درآمد این صنعت 19هزار و 689میلیارد تومان و 54هزار و 428میلیارد تومان به ثبت رسیده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته افزایش 38 و 31درصدی را تجربه کرده است.
تجمیع درآمد هشت‌ماهه صنعت ارتباطات 54هزار و 428میلیارد تومان بوده که در مقایسه با هشت‌ماه آغازین 1402 افزایش 33درصدی را تجربه کرده است. بر این اساس می‌‌‌توان گفت وضعیت درآمدی شرکت‌های حوزه ارتباطات در سال‌جاری در قیاس با 1402 مطلوب‌‌‌تر شده است.
از میان پنج‌شرکت فعال بورسی حوزه ارتباطات، شرکت «آسیاتک» بیشترین میزان رشد درآمد را در سال‌جاری تجربه کرده است. مجموع درآمد این شرکت طی هشت‌ماه امسال یک‌هزار و 898میلیارد تومان بوده که در مقایسه با هشت‌ماه آغازین 1402 رشد 46درصدی را به ثبت رسانده است.
نزول حاشیه سود
از آنجا که قیمت جهانی حوزه ارتباطات در بازه بلندمدت همواره کاهشی بوده و از طرفی بهای تمام‌شده این صنعت که عمدتا شامل مواد معدنی و حقوق و دستمزد است همواره ثابت رو به افزایش است، این امر موجب می‌شود تا در صورت عدم‌توسعه در این صنعت، حاشیه سود با کاهش همراه شود. در مقیاس سالانه حاشیه سود شرکت‌های ارتباطی 34درصد بوده است. با این حال طی 12ماه 1402 حاشیه سود مخابراتی‌‌‌ها 21درصد به ثبت رسید که در مقایسه با متوسط سالانه نزول 13درصدی را تجربه کرده است.
در مقیاس فصلی نیز وضعیت کاهشی حاشیه سود صنعت ارتباطات کاملا مشهود است. متوسط حاشیه سود شرکت‌های حوزه ارتباطات در مقیاس فصلی 19درصد بوده که طی بهار و تابستان امسال به‌‌‌میزان 13 و 14درصد کاهش یافته است.
از میان شرکت‌های فعال در حوزه ارتباطات، شرکت «آسیاتک» هم در بازه فصلی و هم در مقیاس سالانه بیشترین میزان سودآوری را تجربه کرده است. حاشیه سود سال 1402 و تابستان امسال شرکت «آسیاتک» به‌‌‌ترتیب 30 و 24درصد به ثبت رسیده است.
افزایش 35درصدی منابع اصلی درآمد
به‌جز شرکت همراه اول، سایر شرکت‌های حوزه ارتباطات معمولا از منابع مختلف درآمدی سود کسب می‌کنند. با این حال یک خدمت معمولا سهم بیشتری از درآمد شرکت‌های ارتباطی را تشکیل می‌دهد. طی هشت‌ماه ابتدایی امسال به‌طور میانگین 35درصد به منبع اصلی درآمدی شرکت‌های ارتباطات افزوده شده است. در این مقیاس بیشترین رشد درآمد به شرکت «همراه» تعلق دارد. این شرکت موفق شده است کارکرد مشترکان خود را در حدود 43درصد نسبت به هشت‌ماه ابتدایی 1402 افزایش دهد. در مقیاس نقطه به نقطه طی هشتمین ماه از سال‌جاری منابع اصلی درآمد شرکت‌های مخابراتی با رشد 30درصدی همراه بوده است.
در این بازه بیشترین رشد درآمدی مربوط به شرکت «آسیاتک» بوده که درآمد حوزه خدمات اینترنتی خود را 39درصد نسبت به آبان سال گذشته افزایش داده است. مقایسه درآمد آبان شرکت‌های مخابراتی با میانگین سال‌جاری نشان می‌دهد که در این ماه به‌طور متوسط 5درصد به درآمد اصلی این صنعت افزوده شده است. بیشترین میزان رشد درآمدی مربوط به شرکت «افرا» بوده و این شرکت طی هشتمین ماه از سال موفق شده است خدمات دیتاسنتر خود را با رشد 7درصدی نسبت به متوسط سال به فروش برساند.
