سمت و سوی فناوری در ۲۰۲۴؛ افق‌های تکنولوژیک در ۲۰۲۵

محمد رضایی فرد- اخیراً شورای فناوری موسسه مک‌کینزی که یکی از معتبرترین مؤسسات جهان محسوب می‌شود، گزارشی با عنوان «چشم‌انداز روندهای فناوری ۲۰۲۵» منتشر کرده و در آن به بررسی تحولات ضمن پرداختن به روندهای پیش رو در دنیای فناوری، زمینه‌های اصلی را که تأثیرات عمیقی بر دنیای صنعت و جامعه خواهند داشت، معرفی کرده است. توجه به روندهای جهانی به ویژه در حوزه فناوری می‌تواند محرکی برای گام برداشتن کشور در مسیر فناوری‌های نوین باشد که آن هم به نوبه خود عامل موثری در رشد و شکوفایی اقتصادی و عاملی برای افزایش اقتدار تکنولوژیک محسوب می‌شود.

در سال ۲۰۲۴، جهان فناوری شاهد تحولاتی شگرف و پیشرفت‌های بی‌سابقه‌ای بود که نه‌تنها صنایع مختلف را متحول کرد بلکه زندگی روزمره انسان‌ها را هم در سراسر زمین تحت تأثیر قرار داد.

۱. هوش مصنوعی

یکی از این فناوری‌ها، هوش مصنوعی (AI) بود که با انتشار نسخه معروف Chat GPT جایگاه ویژه‌ای میان مردم پیدا کرد. شرکت‌ها با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، توانستند کارایی عملیاتی خود را افزایش داده و تجربه مشتری را بهبود ببخشند. به‌عنوان مثال، در فروشگاه‌های خرده فروشی، هوش مصنوعی برای پیش‌بینی تقاضا و مدیریت موجودی کالاها به کار گرفته شد که کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت مشتریان را به دنبال داشت.

۲.  اتصال پیشرفته: جهان به‌هم‌پیوسته‌تر از همیشه

با پیشرفت فناوری‌های ارتباطی، به‌ویژه توسعه شبکه‌های G5، روش‌های اتصال پیشرفته به یکی از ارکان اصلی تحول دیجیتال تبدیل شد. این پیشرفت‌ها امکان انتقال داده‌ها با سرعت و پایداری بیشتر را فراهم کرده و زمینه‌ساز توسعه اینترنت اشیا (IoT) در مقیاس وسیع‌تر شد. برای مثال در شهرهای هوشمند، حسگرهای متصل به شبکه‌های پیشرفته، اطلاعات لحظه‌ای را جمع‌آوری و تحلیل می‌کنند تا بتوان با استفاده از آن‌ها خدمات شهری را بهبود داد.

۳. رایانش ابری

سومین ترند فناوری بر اساس گزارش مک‌کینزی، رایانش ابری است که در سال ۲۰۲۴ به بلوغ رسید و شرکت‌ها را قادر ساخت تا داده‌ها را به‌صورت مؤثرتری مدیریت و پردازش کنند. این فناوری‌ها امکان پردازش داده‌ها در نزدیکی منبع تولید را فراهم کرده و تأخیر در انتقال داده‌ها را کاهش می‌دهند. به‌ عنوان مثال، در صنعت خودروسازی، خودروهای خود ران با استفاده از رایانش لبه‌ای، داده‌های حسگرها را به‌ صورت لحظه‌ای پردازش کرده و تصمیم‌گیری‌های فوری انجام می‌دهند. این فناوری سرعت جمع‌آوری و پردازش لحظه‌ای داده را افزایش می‌دهد و به مدیران کمک می‌کند که در زمان کمتری به گزارش‌های مدیریتی دسترسی داشته باشند و سریع‌تر تصمیم بگیرند.

۴. امنیت سایبری؛ حفاظت در دنیای دیجیتال

با افزایش تهدیدات سایبری، امنیت اطلاعات به یکی از اولویت‌های اصلی سازمان‌ها تبدیل شد. فناوری‌های نوین امنیت سایبری، از جمله هوش مصنوعی برای تشخیص تهدیدات و بلاک چین برای تضمین صحت داده‌ها، به کار گرفته شدند. به‌عنوان مثال، سیستم‌های تشخیص نفوذ مبتنی بر AI توانستند حملات پیچیده را در مراحل اولیه شناسایی و خنثی کنند.

۵. سلامت دیجیتال: تلفیق فناوری و پزشکی

فناوری‌های دیجیتال در حوزه سلامت تحولی بزرگ ایجاد کردند. از «تله‌مدیسین» گرفته تا دستگاه‌های پوشیدنی که علائم حیاتی را نظارت می‌کنند، همه نشان‌دهنده پیشرفت‌های این حوزه هستند. به‌عنوان مثال، بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن می‌توانند با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایلی، وضعیت سلامت خود را پایش کرده و با پزشکان در ارتباط باشند.

۶. رباتیک و اتوماسیون؛ نیروی کار جدید

ربات‌ها و سامانه‌های اتوماسیون در صنایع مختلف به کار گرفته شدند تا کارایی را افزایش داده و هزینه‌ها را کاهش دهند. به‌عنوان مثال، در صنعت تولید، ربات‌های هوشمند وظایف تکراری و خطرناک را بر عهده گرفتند که منجر به افزایش ایمنی و بهره‌وری شد.

۷.  فناوری‌های پایدار؛ حرکت به‌سوی آینده‌ای سبزتر

با افزایش نگرانی‌ها درباره تغییرات اقلیمی، فناوری‌های پایدار بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. از انرژی‌های تجدیدپذیر گرفته تا مواد قابل بازیافت، نوآوری‌ها در این حوزه به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کردند. به‌عنوان مثال، توسعه باتری‌های پیشرفته امکان ذخیره‌سازی مؤثرتر انرژی‌های تجدیدپذیر را فراهم کرد.

۸. واقعیت افزوده و مجازی؛ دنیای دیجیتال در دستان ما

فناوری‌های واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) در سال ۲۰۲۴ به‌طور گسترده در حوزه‌های مختلف از بازی‌های ویدئویی گرفته تا آموزش و پزشکی به کار گرفته شدند. به ‌عنوان ‌مثال، در آموزش پزشکی، دانشجویان با استفاده از VR می‌توانند جراحی‌های پیچیده را به‌صورت مجازی تمرین کنند که باعث کاهش ریسک و افزایش بهره‌وری می‌شود.

۹.  بلاک‌چین؛ فراتر از ارزهای دیجیتال

فناوری بلاک‌چین در سال ۲۰۲۴ کاربردهای گسترده‌تری پیدا کرد و فراتر از ارزهای دیجیتال، در حوزه‌هایی مانند زنجیره تأمین، رأی‌گیری الکترونیکی و مدیریت هویت به کار گرفته شد. به‌عنوان مثال، شرکت‌ها با استفاده از بلاک‌چین توانستند شفافیت و ردیابی محصولات در زنجیره تأمین را بهبود بخشند.

۱۰. فناوری‌های کوانتومی: مرزهای جدید محاسبات

رایانش کوانتومی در سال ۲۰۲۴ پیشرفت‌های قابل‌توجهی داشت و محققان به دستاوردهای مهمی در این زمینه دست یافتند. این فناوری پتانسیل حل مسائل پیچیده‌ای را دارد که برای رایانه‌های کلاسیک غیرقابل حل هستند. به ‌عنوان مثال، در حوزه داروسازی، رایانش کوانتومی می‌تواند در کشف داروهای جدید کمک کند.

تأثیر هوش مصنوعی بر صنایع مختلف

در این بخش می‌خواهیم به طور خاص تأثیر هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴ را به صورت کوتاه بررسی کنیم که بیش از هر زمان دیگری صنایع مختلف را متحول کرد. این فناوری نه‌تنها در حوزه‌هایی مانند خدمات مالی، سلامت و تولید، بلکه در صنایع خلاقانه و حتی آموزش نیز نفوذ کرده است.

۱. صنعت مالی:

بانک‌ها و مؤسسات مالی از هوش مصنوعی برای بهبود فرآیندهای اعتبارسنجی، کشف تقلب و مدیریت ریسک استفاده می‌کنند. الگوریتم‌های یادگیری ماشینی توانستند رفتارهای مشکوک را در تراکنش‌های مالی شناسایی و از وقوع جرایم سایبری جلوگیری کنند. همچنین سیستم‌های توصیه‌گر مبتنی بر AI توانستند پیشنهادهای سرمایه‌گذاری شخصی‌سازی‌شده‌ای به کاربران ارائه دهند.

۲. صنعت سلامت:

در حوزه پزشکی، هوش مصنوعی به ابزاری حیاتی برای تشخیص زودهنگام بیماری‌ها تبدیل شده است. به‌عنوان مثال، الگوریتم‌های AI توانستند تصاویر رادیولوژی را با دقتی بیشتر از پزشکان تحلیل کرده و بیماری‌هایی نظیر سرطان را در مراحل اولیه تشخیص دهند. مدل‌های پیش‌بینی مبتنی بر داده‌های بیماران هم امکان ارائه درمان‌های شخصی‌سازی‌شده را فراهم کردند.

۳.  صنعت تولید:

کارخانه‌ها از ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی تولید و افزایش بهره‌وری استفاده کردند. این سیستم‌ها نه‌تنها در مونتاژ قطعات و کنترل کیفیت نقش داشتند بلکه با تحلیل داده‌ها، نیاز به تعمیرات را پیش‌بینی کرده و از توقف‌های ناگهانی خط تولید جلوگیری کردند.

۴. آموزش و یادگیری:

مدارس و دانشگاه‌ها از هوش مصنوعی برای بهبود روش‌های آموزشی بهره بردند. سیستم‌های یادگیری تطبیقی   (Adaptive Learning) به دانش‌آموزان کمک کردند تا متناسب با سطح یادگیری خود، منابع و تمرین‌های مناسب دریافت کنند. معلمان نیز با استفاده از ابزارهای AI توانستند عملکرد دانش‌آموزان را بهتر ارزیابی کنند و برنامه‌های آموزشی شخصی‌سازی‌شده ارائه دهند.

۵. صنعت خرده‌فروشی و تجارت الکترونیک:

هوش مصنوعی تجربه خرید آنلاین را دگرگون کرد. از سیستم‌های پیشنهاد محصول گرفته تا چت‌بات‌های هوشمند، همه این ابزارها باعث شدند که مشتریان خرید راحت‌تر و شخصی‌تری را تجربه کنند. برندهای بزرگ از AI برای تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان و بهینه‌سازی موجودی انبار خود استفاده کردند.

۶. رسانه و سرگرمی:

الگوریتم‌های هوش مصنوعی توانستند محتواهای ویدیویی، موسیقی و بازی‌های ویدیویی را متناسب با سلایق کاربران ارائه دهند. پلتفرم‌های پخش محتوا مانند نتفلیکس و اسپاتیفای با استفاده از AI، پیشنهادهای دقیق‌تری به کاربران دادند. ابزارهای تولید محتوای مبتنی بر هوش مصنوعی نیز فرایند تولید فیلم و بازی‌های ویدیویی را تسریع کردند. حتی این گزارش هم به کمک هوش مصنوعی نوشته شده است!

۷. حمل‌ونقل و خودروهای خود ران:

در سال ۲۰۲۴، فناوری خودروهای خودران پیشرفت قابل‌توجهی داشت. شرکت‌های بزرگ خودروسازی، سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را برای بهبود رانندگی خودکار و افزایش ایمنی توسعه دادند. هوش مصنوعی نیز با تحلیل داده‌های جاده، ترافیک و شرایط آب‌وهوا، توانست مسیرهای بهینه‌تری برای خودروها پیشنهاد دهد.

۸. امنیت و حریم خصوصی:

با پیشرفت  AI، چالش‌های مربوط به امنیت داده‌ها و حریم خصوصی نیز مطرح شدند. شرکت‌ها تلاش کردند تا با توسعه الگوریتم‌های رمزنگاری و امنیت سایبری مبتنی بر AI، از اطلاعات کاربران در برابر تهدیدات محافظت کنند. در عین حال، نگرانی‌هایی نیز درباره استفاده نادرست از AI در تشخیص چهره و پایش فعالیت‌های دیجیتال افراد به وجود آمده است.

حال و پس از بیان مطالب بالا می‌توان به عنوان نتیجه‌گیری بحث چنین گفت که سال ۲۰۲۴ سالی سرنوشت‌ساز برای فناوری‌های نوظهور، به‌ویژه هوش مصنوعی بود. از پزشکی و آموزش گرفته تا حمل‌ونقل و امنیت سایبری، AI  نشان داد که می‌تواند شیوه زندگی و کار ما را متحول کند اما هنوز برخی چالش‌ها مانند حریم خصوصی، مسائل اخلاقی و نحوه رگلاتوری در این حوزه به قوت خود باقی است.

آنچه باید بدان توجه داشت این است که جهان فناوری با سرعتی سرسام‌آور پیشرفت می‌کند و آنچه در سال ۲۰۲۴ رخ داد، تنها گامی به‌سوی آینده‌ای پر از شگفتی‌های جدید است.