این مراسم، در روز ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، سیدمحمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی، محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران و با حضور هیات‌های سیاسی و تجاری از ۱۱۱ کشور جهان شامل ۱۹۰ مقام رسمی و بیش از ۳۱۰۰ نفر از فعالان اقتصادی و تجار خارجی کار خود را آغاز کرد. این نمایشگاه نه‌تنها توانمندی‌های تولیدی و صادراتی ایران را در معرض دید جهانیان قرار داد، بلکه به نمادی از عزم ایران برای گشایش اقتصادی و تقویت پیوندهای بین‌المللی تبدیل شد. در شرایطی که ایران با چالش‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی مواجه است، این افتتاحیه با حضور نمایندگان جهانی، نشانه‌ای روشن از توجه به ظرفیت‌های اقتصادی کشور و اراده ایران برای ایفای نقشی فعال‌تر در تجارت جهانی بوده‌است.

مراسم افتتاحیه، که در سالن اصلی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد، بازتاب‌دهنده اهمیت استراتژیک ایران اکسپو به عنوان پلی برای اتصال اقتصاد ایران به بازارهای جهانی بود. حضور نمایندگان از ۱۱۱ کشور، از جمله ۴۱ کشور آسیایی، ۳۹ کشور آفریقایی، ۲۳ کشور اروپایی، ۸ کشور از قاره آمریکا و یک کشور از اقیانوسیه، همراه با ۳۴ وزیر و معاون وزیر و نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی مانند  D۸، اکو، آیورا و شانگهای، این رویداد را به یکی از بزرگ‌ترین گردهمایی‌های تجاری منطقه تبدیل کرد. مسعود پزشکیان در سخنرانی افتتاحیه خود، با لحنی امیدوارکننده، ایران را بستری امن و پرظرفیت برای سرمایه‌گذاری و تجارت توصیف کرد. وی با تأکید بر پتانسیل‌های اقتصادی کشور، گفت: «ایران امروز سرزمینی پر از فرصت‌هاست و ما از سرمایه‌گذاران خارجی برای مشارکت در پروژه‌های اقتصادی استقبال می‌کنیم. همکاری و تجارت می‌تواند پایه‌ای برای صلح و امنیت جهانی باشد و ما آماده‌ایم با همراهی و همدلی، آینده‌ای روشن برای ملت‌ها رقم بزنیم.» این دعوت صریح به سرمایه‌گذاری، که با تشویق حضار همراه شد، نشان‌دهنده رویکرد باز و عمل‌گرایانه دولت برای گشایش درهای اقتصاد ایران به روی جهان است. پزشکیان همچنین با اشاره به تاریخ غنی تجارت ایرانیان، از نقش این نمایشگاه در تقویت پیوندهای فرهنگی و اقتصادی سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که ایران اکسپو به نمادی از همبستگی بین‌المللی تبدیل شود.

سیدمحمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، نیز در سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه، با اشاره به پیشینه درخشان تجارت ایرانیان در طول قرن‌ها، تجارت را زبانی مشترک برای ملت‌ها و پلی برای پیوند فرهنگ‌ها دانست. وی با اعلام رشد ۱۱ درصدی حجم تجارت خارجی ایران به ۱۳۰ میلیارد دلار در سال گذشته، از هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه برای افزایش سالانه ۲۳ درصدی صادرات غیرنفتی خبر داد. اتابک با تشریح راهبردهای کلیدی دولت برای گسترش بازارهای جدید در آفریقا، غرب آسیا، آسیای جنوبی، جنوب شرقی آسیا، آمریکای لاتین و اروپای شرقی، تأکید کرد: «ایران اکسپو فرصتی بی‌نظیر برای نمایش توانمندی‌های صادراتی کشور و جلب اعتماد شرکای بین‌المللی است. ما مصمم هستیم که این رویداد به نقطه عطفی در تاریخ تجارت خارجی ایران تبدیل شود.» سخنان وی، نشان‌دهنده عزم جدی دولت برای استفاده از این نمایشگاه به عنوان اهرمی برای توسعه اقتصادی است.

محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران، در سخنرانی خود در افتتاحیه، ایران اکسپو را بزرگ‌ترین رویداد تجاری و سیاسی سال ۱۴۰۴ توصیف کرد و گفت: «حضور بیش از ۳۱۰۰ فعال اقتصادی و تاجر خارجی از ۱۱۱ کشور، گواهی بر جذابیت بازار ایران و اعتماد جهانی به ظرفیت‌های صادراتی آن است. این نمایشگاه نه تنها بستری برای توسعه تجارت، بلکه فرصتی برای تقویت دوستی‌ها و پیوندهای فرهنگی بین ملت‌هاست.» وی با اشاره به رشد ۱۵.۶ درصدی صادرات غیرنفتی ایران به ۵۷.۸ میلیارد دلار در سال گذشته، این دستاورد را رکوردی بی‌سابقه در تاریخ تجارت غیرنفتی کشور دانست و تأکید کرد که ایران اکسپو نقش مهمی در این موفقیت ایفا کرده و خواهد کرد. دهقان دهنوی رشد چشمگیر و استقبال گسترده مهمانان و شرکت‌کنندگان از این رویداد را نشانه‌ای از پیشرفت و گسترش ظرفیت‌های تجاری ایران دانست و اظهار کرد: ایران اکسپو بستری منحصر‌به‌فرد برای معرفی و شکل‌گیری فرصت‌های تجاری است؛ در این رویداد، بیش از هزار شرکت ایرانی توانمندی‌های صادراتی خود را به نمایش گذاشتند و مذاکرات تجاری و رایزنی‌های سیاسی انجام‌شده، زمینه را برای امضای قراردادهای جدید و توسعه مناسبات تجاری فراهم کرده‌است.

افتتاحیه این نمایشگاه با نمایش بیش از ۸۰۰ غرفه از شرکت‌های ایرانی در حوزه‌های متنوع از جمله صنایع، کشاورزی، صنایع دستی، گردشگری، داروسازی، تجهیزات پزشکی، پتروشیمی و خدمات فنی و مهندسی همراه بود. در بخش کشاورزی، محصولاتی مانند پسته، زعفران و خرما، که به دلیل کیفیت برتر در بازارهای جهانی شناخته شده‌اند، توجه ویژه‌ای را جلب کردند. در حوزه صنعت، شرکت‌های ایرانی با ارائه ماشین‌آلات پیشرفته و محصولات پتروشیمی، توانمندی‌های خود را به نمایش گذاشتند. بخش صنایع دستی و فرش دستباف، با طرح‌های سنتی و مدرن، جلوه‌ای از فرهنگ و هنر ایرانی را به بازدیدکنندگان عرضه کرد. بخش گردشگری نیز با معرفی جاذبه‌های تاریخی و طبیعی ایران، به دنبال جذب گردشگران خارجی و رونق این صنعت بود که می‌تواند به افزایش درآمد ارزی و ایجاد اشتغال منجر شود. یکی از نکات برجسته مراسم افتتاحیه، اعلام تمرکز این دوره بر نظارت دقیق‌تر بر تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها بود. برخلاف دوره‌های گذشته که برخی مذاکرات به امضای تفاهم‌نامه‌های بدون پشتوانه اجرایی ختم می‌شد، در این نمایشگاه دفاتر ویژه‌ای برای بررسی فنی و حقوقی قراردادها دایر ۸ تا ۱۲ اردیبهشت در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد، نه تنها به عنوان بزرگ‌ترین رویداد صادراتی ایران، بلکه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های تجاری منطقه، جایگاه ویژه‌ای یافت. این نمایشگاه، فرصتی بی‌نظیر برای نمایش توانمندی‌های صادراتی ایران و تقویت روابط تجاری با جهان فراهم کرد.

جزئیات برگزاری

افتتاحیه ایران اکسپو ۱۴۰۴، در روز ۸ اردیبهشت در سالن اصلی محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد، یکی از پرشورترین مراسم‌های افتتاحیه در تاریخ این رویداد نام گرفت. غرفه‌های نمایشگاهی، که با دقت و خلاقیت طراحی شده بودند، تنوع محصولات ایرانی را از صنایع دستی و فرش دستباف گرفته تا فناوری‌های پیشرفته و محصولات پتروشیمی به نمایش گذاشتند. حضور نمایندگان از کشورهای مختلف، از قدرت‌های اقتصادی آسیایی مانند چین و هند گرفته تا کشورهای اروپایی مانند انگلستان، آلمان و هلند، نشان‌دهنده جذابیت بازار ایران برای شرکای بین‌المللی است.

مراسم افتتاحیه همچنین بستری برای اعلام برنامه‌های کلیدی نمایشگاه بود. نشست‌های B۲B ، که با هدف توسعه همکاری‌های مشترک در زمینه‌هایی مانند نوسازی صنایع، ناوگان دریایی و ریلی برنامه‌ریزی شده بود، از همان روز نخست آغاز شد. اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا، که در حاشیه افتتاحیه برگزار شد، بر استراتژی ایران برای تقویت روابط با کشورهای آفریقایی تأکید داشت و فرصتی برای شناسایی بازارهای جدید در این قاره رو به رشد فراهم کرد. اعلام ایجاد دفاتر ویژه برای بررسی فنی و حقوقی قراردادها نیز از نکات برجسته افتتاحیه بود که نشان‌دهنده عزم برگزارکنندگان برای تبدیل توافق‌ها به تعهدات عملیاتی بود.

سخنرانی‌های مقامات در مراسم افتتاحیه، پیام‌های روشنی از آمادگی ایران برای همکاری‌های بین‌المللی و توسعه تجارت خارجی ارائه داد. رئیس‌جمهور با دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی، بر پتانسیل‌های ایران در بخش‌های انرژی، صنعت، معدن و کشاورزی تأکید و ایران را به عنوان مقصدی امن و سودآور برای سرمایه‌گذاری معرفی کرد. افتتاحیه ایران اکسپو نه تنها به نمایش توانمندی‌های صادراتی ایران پرداخت، بلکه به بستری برای تبادل فرهنگی تبدیل شد. اجرای برنامه‌های فرهنگی و نمایش جاذبه‌های گردشگری ایران، از جمله معرفی اماکن تاریخی و طبیعی، به بازدیدکنندگان خارجی فرصتی برای آشنایی با فرهنگ غنی ایرانی ارائه داد. این بعد فرهنگی، جذابیت نمایشگاه را افزایش داد و به تقویت پیوندهای بین‌المللی کمک کرد. انتظار می‌رود معرفی جاذبه‌های گردشگری در این رویداد به افزایش ورود گردشگران خارجی و رونق صنعت گردشگری منجر شود.

چالش‌ها و فرصت‌ها

با وجود فضای امیدوارکننده افتتاحیه، محدودیت‌های زیرساختی مانند ظرفیت پذیرش هتل‌های تهران، مانع از حضور تمامی متقاضیان شد. بیش از ۴۰۰۰ تاجر خارجی برای شرکت در این رویداد ثبت‌نام کرده بودند، اما تنها حدود ۳۰۰۰ نفر امکان حضور یافتند. این موضوع ضرورت توسعه زیرساخت‌های نمایشگاهی و اقامتی را برجسته کرد. همچنین، چالش‌هایی مانند تحریم‌های بین‌المللی و مشکلات تأمین انرژی پایدار برای واحدهای تولیدی همچنان پابرجاست، اما دولت با برنامه‌های حمایتی، از جمله تشویق صنایع به احداث نیروگاه‌های اختصاصی، در تلاش است تا این موانع را برطرف کند. افتتاحیه هفتمین نمایشگاه ایران اکسپو، نه تنها فرصتی برای به نمایش گذاشتن توانمندی‌های اقتصادی ایران است، بلکه پیام روشنی از آمادگی کشور برای ایفای نقش فعال‌تر در اقتصاد جهانی ارسال کرد. این مراسم، که با حضور گسترده مقامات و تجار بین‌المللی برگزار شد، به عنوان نقطه عطفی برای مذاکرات تجاری، امضای قراردادهای جدید و توسعه همکاری‌های بین‌المللی عمل کرد. ایران اکسپو ۱۴۰۴، فراتر از یک رویداد تجاری، نمادی از امید، نوآوری و پیشرفت بود که پنجره‌ای به سوی آینده‌ای روشن برای تجارت ایران گشود. با ادامه این مسیر و تقویت زیرساخت‌ها، این نمایشگاه می‌تواند به الگویی برای رویدادهای آینده تبدیل شود و ایران را به بازیگری کلیدی در شبکه‌های تجارت جهانی بدل کند.