درد بی‌درمان دارو

چند روز بعد علی‌اصغر باقر زاده، عضو هیات رییسه کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴ حذف ارز ترجیحی دارو را در هاله‌ای از ابهام دانست و به دولت برای اتخاذ تدابیر ویژه به‌منظور جلوگیری از افزایش چند برابری قیمت دارو هشدار داد. دهه اول دی‌ماه رئیس سازمان غذا و دارو از آغاز اصلاح قیمت داروهای زیان‌ده و احتمال حذف ارز تجهیزات پزشکی خبر داد و درنهایت او به‌تازگی در نشست خبری خود اعلام کرد که حذف ارز ترجیحی دارو در دستور کار دولت نیست. بی‌برنامگی و نداشتن راهبرد مشخص برای تولید دارو، نحوه قیمت‌گذاری و شیوه پرداخت یارانه به همراه مشکلات بودجه‌ای و ارزی همه آن چیزی است که کمبود دارو در بازار را در پی داشته است. ظاهرا طرح پر سروصدای دارویار هم که قرار بود پرداخت از جیب بیماران را کاهش دهد عملکرد لازم را نداشته و بودجه آن‌هم یا تامین نشده یا گم‌شده است.

اصلاح درشت

شنیده‌ها و یافته‌های میدانی نشان می‌دهد که حتی ساده‌ترین دارو‌ها نیز در یک ماه گذشته بین ۱۵ تا ۴۱۵ درصد افزایش قیمت داشته‌اند ضمن اینکه افزایش قیمت اقلام دارویی مشابه در شرکت‌های دارویی مختلف متفاوت بوده است.

دولت به موضوع تخصیص ارز برای دارو باید توجه ویژه‌ای داشته باشد. تخصیص ارز برای دارو به‌طور کامل انجام نمی‌شود یا ارز تخصیص‌یافته به اولویت‌های دیگر اختصاص پیدا می‌کند. اگر بودجه‌ تخصیص‌یافته برای تأمین دارو به‌طور کامل و به‌موقع پرداخت می‌شد، بسیاری از مشکلات کاهش می‌یافت. تخصیص ارز به‌ویژه برای واردات مواد اولیه دارویی و دارو‌های وارداتی بسیار ضروری است؛ چراکه بسیاری از دارو‌ها و مواد اولیه باید از خارج از کشور وارد شوند. طبق گزارش‌های ثبت‌شده، قیمت دارو‌ها بین ۱۵ تا ۴۱۵ درصد افزایش‌یافته که برای مردم و داروخانه‌ها قابل‌تحمل نیست. این افزایش قیمت‌ها به‌خصوص برای دارو‌هایی که مصرف روزمره دارند، بسیار سنگین و ناگوار است. این مشکلات ناشی از عدم تخصیص صحیح و کافی ارز، یا عدم پوشش هزینه‌های تولید دارو به مشکلی جدی در صنعت داروسازی و توزیع دارو در کشور منجر شده به‌طوری‌که بسیاری از شرکت‌های داروسازی و پخش دارو و داروخانه‌ها در آستانه ورشکستگی قرار دارند.

غیر از بحث تخصیص ارز، پرداختی‌ بیمه‌ها به داروخانه‌ها نیز مشکل‌ساز شده است؛ چراکه غیر از بودجه‌ای که باید به شرکت‌های داروسازی، شرکت‌های تولیدی و صنایع اختصاص می‌یافت، بخشی از هزینه‌ها هم باید از طریق بیمه‌ها به داروخانه‌ها پرداخت می‌شد؛ اما اکنون ماه‌هاست که این پرداختی‌ها انجام‌نشده و داروخانه‌ها درواقع با از جیب خود پول دارو‌های بیمه‌ای را به مردم می‌دهند و این مبلغ به‌طورمعمول با چند ماه تأخیر پرداخت می‌شود. این موضوع به‌خصوص در مورد شیر خشک به معضلی درشت تبدیل‌شده و در مواردی بیمه‌ها با تاخیر بیش از ۶ ماه اقدام به پرداخت هزینه شیر خشک به داروخانه‌ها می‌کنند و این در حالی است که ظرف این مدت قیمت شیر خشک چندین برابر شده و بنابراین می‌توان گفت داروخانه‌ها هزینه شیر خشک را از جیب خودپرداخت کرده‌اند.

شنیده‌ها نشان می‌دهد انجمن داروسازان ایران و انجمن‌های استانی با مجموعه بیمه‌های تأمین اجتماعی، سلامت و نیرو‌های مسلح که بیمه پایه را پوشش می‌دهند، تماس گرفته‌ و اعلام کرده‌اند اگر پرداختی‌ها تا اول بهمن‌ماه تسویه نشود یا به حد معقولی نرسد، ممکن است خدمات خود را به‌طورجدی تغییر دهند.

در مرز ورشکستگی

داروخانه‌ها درحالی‌که زیان‌ده هستند، مجبور به فروش دارو هستند و شرکت‌های داروسازی نیز با افزایش نرخ تورم و ارز، نمی‌توانند دارو‌های تولیدی خود را به قیمت مناسب تولید کنند. بسیاری از این شرکت‌ها حتی برای تولید دارو، مواد اولیه لازم را به‌سختی تأمین می‌کنند و برخی از آن‌ها تصمیم گرفته‌اند به تولید مکمل‌های غذایی روی بیاورند، چون ازنظر اقتصادی برایشان به‌صرفه‌تر است. افزایش قیمت‌ها باعث شده در داروخانه‌ها درگیری‌هایی ایجاد شود. داروخانه‌ها موظف‌اند طبق قیمت‌های درج‌شده در سامانه تیتکس، دارو‌ها را بفروشند که در مواردی از قیمت درج‌شده روی دارو بیشتر بوده که نارضایتی مردم را در پی داشته است. از سوی دیگر داروخانه‌ها باید با شرکت‌های بیمه هم درگیر شوند تا مطالبات خود را دریافت کنند، چون بیمه‌ها پرداختی‌ها را به‌موقع انجام نمی‌دهند. در حال حاضر، بسیاری از مواد اولیه دارو‌ها به دلیل قطع برق، عدم تأمین نیروی انسانی، مشکلات نقدینگی و موارد مشابه، به‌سختی تأمین می‌شود. وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو باید دلیل این افزایش قیمت‌ها را به‌طور شفاف اعلام کنند و مردم را در جریان بگذارند. اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف در مورد دلایل افزایش قیمت دارو، ازجمله مشکلات مربوط به طرح دارویار، تخصیص منابع و پرداخت‌های بیمه‌ای می‌تواند کمک کند تا مردم و داروخانه‌ها بهتر بتوانند شرایط را درک کنند.