واژگونی هرم بازار کار

 امروز نیز این دانشگاه بیش از سایر همتایانش، دانشجو جذب می‌کند به گونه ایکه یک سوم کل دانشجویان در حال تحصیل را در خود جای‌داده است. دانشجویانی که بخشی از آن‌ها پس از تحصیل، به جمع بیکاران فارغ‌التحصیل افزوده می‌شوند. در افزایش جامعه بیکاران مدرک به دست نمی‌توان از جایگاه دانشگاه‌های دولتی، پیام نور، غیرانتفاعی و جامع علمی-کاربردی غافل شد. هر یک از دانشگاه‌های یادشده باهدفی مشخص به بهره‌برداری رسیدند اما اندکی بعد با انحراف از اهداف خود به کارخانه مدرک چاپ کنی تبدیل شدند تا بر تعداد بیکاران جویای میز و مقام بیفزایند.

چرتکه آموزشی

به گواه آمار وزارت علوم، جمعیت تحصیلکردگان، بعد از انقلاب ۱۴ برابر شد که این نرخ برای مردان حدود ۱۰ برابر و برای زنان ۲۳ برابر است. اما ظرفیت‌های بازار کار برای این افراد افزایش نیافت. ظرفیت استاندارد بازار کار همانند هرمی است که قاعده آن را باید کارگران تشکیل دهند. میانه آن به کاردان‌ها و سپس کارشناس‌ها تعلق دارد و نوک هرم از آن سرپرست‌ها و مدیران دارای مدارج بالای علمی و فنی است. بدین ترتیب هر چه از قاعده هرم به سمت نوک آن پیش می‌روید باید از تعداد افراد کاسته و به سطح علمی و فنی آن‌ها افزوده شود. نظم این هرم در بازار کار کشور به علت رشد بی رویه و بدون هدف دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی برهم‌خورده و امروز هرم بازار کار ایران به تخم‌مرغ بیشتر شباهت دارد. تخم‌مرغی که در قاعده‌اش کمترین کارگر فنی و ساده را جای‌داده و در میانه به علت تعداد زیاد کاردان و کارشناس، حجیم‌شده است. به همین دلیل تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار افزایش‌یافته ولی صاحبان کسب‌وکار به دنبال کارگران فنی و ساده هستند که این روزها کمیاب است. در واقع جامعه برای جستجوی بهتر کار از سطح تحصیلات کاردانی در دهه ۶۰ به سمت تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد در دهه ۹۰ حرکت کرد. این مسئله علاوه بر اینکه سطح توقعات جامعه از کار و اشتغال را تغییر داد، شاغل شدن افراد را پیچیده‌تر کرد. در دو دهه اخیر گرایش شدیدی به برخی رشته‌ها مانند بازرگانی، حقوق، مهندسی، رشته‌های گروه بهداشت و پزشکی، کشاورزی، کامپیوتر، دامپزشکی، علوم تربیتی و... ایجاد شد که نتیجه آن انباشت تقاضا برای کار فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها، دشوارتر شدن ورود به بازار کار و در نتیجه دامن زدن به بیکاری کارجویان جوان شد.

مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۶ و بیکاری مربوط به گروه‌های مختلف تحصیلی را اعلام کرد. طبق این گزارش نرخ بیکاری رشته حفاظت محیط‌زیست ۳۷.۵ درصد، علوم حیاتی و زیستی‌۲۸.۴ درصد، معماری و ساختمان‌سازی با ۲۶.۲ درصد و علوم طبیعی و فیزیکی۲۵.۷ درصد است. همچنین گروه بهداشت با ۸.۷ درصد کمترین نرخ بیکاری را دارد.

این نرخ‌ها نشان می‌دهد که انتخاب رشته‌های تحصیلی دانشگاهی توسط افراد نیز اغلب بر اساس نیاز بازار کار نیست و افراد بر اساس پارامترهای دیگری مانند علاقه شخصی، رشته دانشگاهی انتخاب می‌کنند.

چرتکه آماری

طبق آماری که پاییز سال۹۶ مرکز آمار ایران منتشر کرد، جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل از پاییز ۹۶ تا پاییز۹۷، با رشد ۹۶ هزار نفری به بیش از یک‌میلیون و۳۱۳ هزار و ۳۹۰ نفر افزایش پیدا کرد. همچنین بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۹ساله بیش از ۵۸ هزار و ۵۰۰ نفر رشد داشت. در همان زمان اعلام شد که بیکاران فارغ‌التحصیلان کشور، ۳۹.۵ درصد از کل جمعیت بیکار کشور را تشکیل می‌داد که امسال این نرخ به بیش از ۴۰درصد افزایش‌یافته است.

در اصفهان مدیر کل کار و تعاون استان اصفهان در زمستان ۹۶  بیکاری مدرک به دستان در اصفهان را۲۰.۸ درصد اعلام کرد که۰.۸ درصد از میانگین کشور هم بالاتر بود. حالا به گواه اتاق بازرگانی اصفهان این نرخ به ۲۷درصد در سال۱۴۰۲ افزایش‌یافته است.