از یک عمر تلاش‌های علمی اقتصاددان برجسته تقدیر شد
پدر ایرانی «اقتصاد آزاد»
بعد دیگر آن حضور در دانشگاه و تجربه انتقال علم اقتصاد به دانشجویان در سال‌های متمادی بوده است. بعد دیگر که به نظر می‌رسد اثر پررنگی در آحاد جامعه داشته است، حضور اخیر او در مناظره‌های تلویزیونی و ترویج علم اقتصاد در بخش عمومی جامعه بود. موسی غنی‌نژاد که پیش‌تر در میان تمام علاقه‌مندان به اقتصاد، شناخته شده بود، پس از حضور در مناظره‌های تلویزیونی به یک چهره شناخته‌شده و محبوب میان عامه مردم تبدیل شد. تطبیق صحبت‌های او با واقعیت‌های کنونی جامعه باعث شد که نگرش جدیدی میان علاقه‌مندان به اقتصاد ایجاد شود و بسیاری از عامه مردم نیز از هایک و فریدمن سوال و پرس و جو می‌کردند.
تغییر راه از اندیشه‌های چپ
دکتر موسی غنی‌نژاداهری، در سال۱۳۳۰ در تبریز متولد شد. او در سال۱۳۴۸ به تهران آمد تا در مقطع کارشناسی در رشته حسابداری دانشگاه تهران تحصیل کند. غنی‌نژاد به‌دلیل علاقه‌مندی به مباحث اقتصادی و ادامه تحصیل در این رشته، به فرانسه رفت و در رشته «اقتصاد توسعه» تا مقطع دکترا تحصیل کرد و مدرک دکترا را در این رشته دریافت کرد. موسی غنی‌نژاد دوره دکترای دیگری را با عنوان معرفت‌شناسی اقتصاد در دانشگاه پاریس آغاز کرده بود؛ اما پس از مدتی به ایران بازگشت و این دوره ناتمام ماند.
او معتقد است که من اولین درس آزادی را از پدرم گرفتم، مبنی بر اینکه «نباید هیچ عقیده‌ای را بر دیگران تحمیل کرد و نباید هیچ عقیده‌ای را از دیگران به اجبار پذیرفت.» این استاد اقتصاد تاکید می‌کند که به‌دلیل فضای آن زمان و محبوبیت گرایش‌های چپ در جامعه، او نیز در ابتدا به این اندیشه‌ها توجه داشته که بعدا با تحصیل در اروپا و آشنایی دقیق با مفاهیم اقتصادی، راه خود را تغییر داده است. غنی‌نژاد می‌گوید که اتفاقا با خواندن کتاب‌های مارکسیستی و نقد آنها و با تحقیق بر نظریه‌های تئوریک با اندیشه‌های اقتصاد آزاد آشنا شده است. به گفته این اقتصاددان، یکی از اشتباهات در زمان پیش از انقلاب، ممنوعیت انتشار کتاب‌های با اندیشه چپ بود و بسیاری از روشنفکران فرصت تحلیل و نقد این مطالب را نداشتند. این سانسور در آن زمان باعث محبوبیت اندیشه چپ شده است. این اقتصاددان برجسته طی دهه‌های گذشته، در محافل علمی و رسانه‌های کشور حضوری پررنگ داشته و در دفاع از مبانی علمی «اقتصاد آزاد» و تفاوت آن با اقتصاد رانتی یا رفافتی، مطالب دقیق و مفصلی ارائه کرده است. او در یکی از سرمقاله‌های خود در توصیف اقتصاد آزاد می‌گوید: اندک دقتی در منطق حاکم بر اقتصاد بازار آزاد رقابتی به روشنی معلوم می‌دارد که عملکرد آن در جهت تامین منافع عمومی است؛ چراکه در چنین بازاری موفقیت هر بازیگر اقتصادی در این است که بیشتر از رقبای خود رضایت مصرف‌کنندگان (عامه مردم) را برآورده سازد. این گزاره پارادایم اصلی علم اقتصاد را تشکیل می‌دهد و مجموعه قضایا و قوانین پیچیده این علم در نهایت براساس آن بنا شده است.» به اعتقاد غنی‌نژاد، «بازار آزاد ریشه در ارزش‌های هنجاری مربوط به حقوق و آزادی‌های فردی ناظر بر شأن و منزلت انسانی دارد؛ اما باید توجه کرد که در سایه سرریز رعایت این ارزش‌ها، بیشترین حد ممکن از منافع عمومی نیز تامین می‌شود.»
مناظره ماندگار
به نظر می‌رسد که مناظره موسی غنی‌نژاد و مسعود درخشان، یکی از رویدادهای مهم سال جاری در زمینه اقتصاد باشد. در این مناظره موسی غنی‌نژاد ریشه انحراف اقتصاد ایران را تشریح کرد و از سوی دیگر، نشان داد که اقتصاد ایران، شاخص‌های یک اقتصاد آزاد را ندارد. مسعود درخشان نیز تلاش کرد، با نقد مکاتب اقتصادی و شیوه زندگی برخی اقتصاددانان شاخص، ریشه مشکلات کنونی اقتصاد ایران را در حاکم بودن اندیشه‌های اقتصاد لیبرال عنوان کند. پس از این مناظره، واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی ادامه یافت. برخی این نقد را به سخنان مسعود درخشان وارد کردند که به جای پرداخت به محتوای مناظره، با ارائه نقل‌قول‌ها یا غیرمرتبط بودن مدرک غنی‌نژاد با اقتصاد، سعی در تخریب به جای ارائه نقد علمی داشت. البته این مناظره یک دستاورد برای علم اقتصاد داشت و اینکه افرادی که می‌توانند با منطق اقتصادی حرف بزنند، همیشه مورد تایید مردم قرار خواهند گرفت. از سوی دیگر، پس از این مناظره بسیاری از افراد تشویق شدند که درخصوص اندیشه‌های اقتصاددانان برجسته تاریخ کشور مطالعه دقیق‌تری داشته باشند. موسی غنی‌نژاد در صحبت‌های خود درباره برچسب‌زنی تاکید می‌کند: «اینکه حضرات هر عارضه بدی را به نئولیبرالیسم ربط می‌دهند، نشانه آن است که نمی‌توانند بحث علمی کنند. اگر شما در مباحث علمی و اندیشه‌ای همه چیز را در تاریخ با یک مفهوم توضیح دهید به این معنی است که هیچ‌چیز را توضیح نداده‌اید. وقتی می‌گویند همه بدبختی‌ها در جهان از تخریب محیط زیست گرفته تا فقر، تورم، فساد و ظلم به نئولیبرالیسم برمی‌گردد؛ یعنی اینکه نئولیبرالیسم ابزاری برای فکر نکردن و گریز از بحث علمی است. می‌گویند مشکلات کشور همه به‌دلیل بنیادگرایی بازار است. کدام بنیادگرایی بازار؟ در اقتصاد ایران نهاد بازار از اساس ویران شده است.»
سدشکنی در علم اقتصاد
شاید صحبت از اقتصاد آزاد و فواید آن برای مردم امروز و جوانان و دانشجویان امری عادی تلقی شود، حال آنکه در دهه‌های گذشته و در فضای مه آلود آن زمان، صحبت از اقتصاد آزاد و اجرای فروض آن در فضای سیاستگذاری کشور، سدشکنی بوده که توسط چهره‌هایی نظیر غنی‌نژاد صورت گرفته است. بنابراین اگر این امکان به وجود آمده که امروز در دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و فضای عمومی کشور از اقتصاد رانتی انتقاد شود و به اصول اقتصاد آزاد توجه شود، به خاطر تبیین‌هایی بوده که طی دهه‌های اخیر توسط این اقتصاددانان صورت گرفته است.
نگاهی به آثار ارزشمند
موسی غنی‌نژاد تا به حال کتاب‌های بسیاری نوشته است. وی همچنین چندین اثر از فردریش فون هایک، اقتصاددان و فیلسوف سیاسی معاصر ترجمه کرده است. کتاب قانون، قانون‌گذاری و آزادی (Law, Legislation and Liberty) مجموعه‌ای سه جلدی از فردریش فون هایک است که با ترجمه موسی غنی‌نژاد و مهشید معیری در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. این اثر در سه جلد به نام‌های «قواعد و نظم»، «سراب عدالت اجتماعی» و «نظم سیاسی مردمان آزاد» منتشر شده است. فردریش فون هایک در کتاب قانون، قانون‌گذاری و آزادی پس از صحبت از مختصات اندیشه آزادی‌خواهانه، به بررسی معضلات و مشکلات اقتصادی و سیاسی جوامع مدرن و ارائه راهکارهایی برای حل این مشکلات می‌پردازد. کتاب «اقتصاد به روایت دیگر» مجموعه مقالات موسی غنی‌نژاد است که در فاصله بین سال‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۷ در نشریه «دنیای‌اقتصاد» منتشر شده است. در این مقالات می‌توانید با اندیشه‌های مختلف اقتصادی و نیز نظریات اقتصاددانان آشنا شوید. کتاب «اقتصاد و دولت در ایران» نگاهی به اقتصاد ایران می‌اندازد. در این کتاب، اقتصاد دولتیِ ایران بررسی می‌شود و ضعف‌های این اقتصاد مورد بحث قرار می‌گیرد. البته در کنار این آثار، کتاب‌های متعدد دیگری ترجمه یا تالیف شده که توسط انتشارات «دنیای‌اقتصاد» در اختیار عموم قرار گرفته است.
تجربه بی‌نظیر در «دنیای‌اقتصاد»
موسی غنی‌نژاد در مراسم 21سالگی روزنامه «دنیای‌اقتصاد» با لبخند همیشگی حضور داشت و صحبتی درخصوص مجموعه «دنیای‌اقتصاد» ارائه کرد. موسی غنی‌نژاد در سخنان خود سالروز تولد دنیای‌اقتصاد را تبریک گفت و از علیرضا بختیاری مدیر مسوول روزنامه «دنیای‌اقتصاد» تشکر کرد. این استاد اقتصاد، مدیریت مجموعه دنیای‌اقتصاد را کاری دشوار دانست که آقای بختیاری با درایت آن را انجام داده است. این اقتصاددان همچنین از علی میرزاخانی سردبیر پیشین دنیای‌اقتصاد نیز تقدیر کرد. این اقتصاددان برجسته تاکید کرد که که تجربه‌اش در مجموعه «دنیای‌اقتصاد» بی‌نظیر بوده و افزود این شانس او در زندگی بوده که با دنیای‌اقتصاد همکاری کرده است. او همچنین از سایر سخنرانان که خطابه‌هایی در تقدیر از ایشان ارائه کردند، تشکر کرد و برای دنیای اقتصاد آرزوی موفقیت داشت.
