افزایش ۵۰ هزار هکتاری کانون‌های بیابانی، تهدیدی جدی برای اصفهان
چالش‌های زیست محیطی در استان اصفهان کم نیست، از کم آبی و خشکی زاینده رود گرفته تا افزایش بیابان در این خطه که هر ساله زنگ خطر آن بلندتر و رساتر به گوش می‌رسد.
افزایش بیابان و بطور خاص و خطرناک تر کانون‌های بحرانی و منشاء گرد و خاک برای محیط زیست، سلامتی و بهداشت و زیرساخت‌های اقتصادی آسیب‌های متعددی به وجود آورده است و بر همین اساس باید در کنار جلوگیری از افزایش این کانون‌ها، گستره طرح‌های بازدارنده و بیابان‌زدا را بیشتر کرد.
بر مبنای گزارش‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، ایران وارد یک دوره خشکسالی ۳۰ ساله شده است که از حدود ۲۰ سال پیش شروع شده است و اکنون ریزگردها و گردو غبار به عنوان یکی از آثار این دوره خشکسالی را مشاهده می‌کنیم.
ایران بالغ بر ۲.۴ درصد از مجموع کل بیابان‌های جهان را در خود جای داده و بر پایه تحقیقات، ۳۰ درصد گرد و غبار کشور دارای منشاء خارجی و ۷۰ درصد دیگر داخلی است.
بیابان‌های ایران در ۱۷ استان از جمله استان اصفهان پراکنده است؛ این استان با وسعتی بالغ بر ۱۰.۷ میلیون هکتار یکی از استان‌های مرکزی و دارای اقلیم خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود.
از پهنه مورد اشاره، ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۰ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شن‌زار تشکیل داده است که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنش دارد، مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی به مساحت ۲ میلیون و ۸۳۰ هزار هکتار و کانون‌های‌های بحرانی فرسایش بادی مساحتی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از سطح استان را به خود اختصاص داده‌اند.
شاخص کیفی هوای استان و به ویژه کلان‌شهر اصفهان در بسیاری از روزهای سال در وضعیت ناسالم برای عموم قرار می‌گیرد که بخش قابل توجهی از این آلودگی را ریزگرد و گرد و غبار با منشاء داخل یا خارج از استانی است.
خسارت ۴۰۰ میلیارد تومانی خسارات ناشی از گرد و خاک به اصفهان
بنا به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، سالانه ۴۰۰ میلیارد تومان خسارات ناشی از گرد و خاک به بخش‌های مختلف استان وارد می‌شود.
منصور شیشه فروش اظهارداشت: خشکی زاینده‌رود و تامین نشدن حقابه قانونی کشاورزی و زیست محیطی رودخانه و تالاب گاوخونی و همچنین رها شدن بسیاری از مزارع حاصلخیز در شرایط نبود آب، عامل افزایش کانون‌های مقطعی گرد و خاک در منطقه است.
وی اضافه کرد: تسریع در تکمیل طرح‌های انتقال آب به زاینده‌رود، احیای رودخانه و تالاب و همچنین برقراری جریان دائمی زاینده‌رود می‌تواند از شدت آثار گرد و خاک بکاهد.
مدیرکل مدیریت بحران اصفهان افزود: با توجه به انجام مطالعات و تعیین راهکار برای اجرای طرح‌های بیابان‌زُدایی در ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی اولویت‌دار و کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور باید نسبت به تامین اعتبار برای اجرای طرح‌ها در پهنه‌های خطرپذیر از جمله حوضه آبریز گاوخونی، دشت سجزی، محدوده فرودگاه شرق اصفهان، بُرخوار، آران و بیدگل و اردستان اقدام کند.
در این ارتباط رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان گفت: تغییر آب و هوا، کاهش بارندگی، رها کردن زمین‌های کشاورزی، فعالیت معادن و خشکاندن پهنه‌های طبیعی مانند تالاب بین المللی گاوخونی و رودخانه زاینده رود در انتشار هر چه بیشتر ریزگردها و گرد غبار نقش دارد.
طرح‌های مرتبط با بیابان زدایی در ۱۲۵ هزار هکتار از اراضی استان اصفهان
مهدی عالیپور افزود: اجرای پروژه‌های مرتبط با بیابان یکی از راهکارهای کاهش تهدیدات بیابان و کانون‌های بحرانی به شمار می‌رود لذا ما امسال این طرح‌ها را در گستره‌ای به مساحت بیش از ۱۲۵ هزار هکتار انجام می‌دهیم.
وی اضافه کرد: نهالکاری، مدیریت چرا در مناطق بیابانی و جنگل‌های دست کاشت، حفاظت و قرق، مدیریت روان آب، مدیریت و آبیاری از نهال‌های کاشته شده و ایجاد بادشکن غیر زنده اقدامات امسال در استان با هدف جلوگیری از بیابان‌زایی است. رییس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی اصفهان ادامه داد: این طرح‌ها در ۱۲ شهرستان درگیر با پدیده بیابان و با اعتباری بالغ بر ۲۱ میلیارد تومان اجرا می‌شود.
بنا به به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان، کمبود اعتبارات، دلیل اصلی کندی در اجرای طرح‌های مرتبط با این حوزه است و در صورت تامین بودجه، اجرای پروژه‌ها شتاب می‌گیرد.
ابوطالب امینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: از آنجا که اصفهان با چالش اساسی آلودگی هوا و ریزگرد رو به روست می‌طلبد که نهادهای متولی ملی در تخصیص اعتبار و تامین منابع مالی، نگاه ویژه‌ای به این دیار داشته باشند.
استان اصفهان ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد آن معادل حدود ۹.۸ میلیون هکتار را عرصه منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار را جنگل (معادل چهار درصد) ۶ میلیون هکتار را مرتع (معادل ۶۴ درصد) و سه میلیون هکتار را بیابان (معادل ۳۲ درصد) دربرگرفته است.
استان اصفهان از نظر تقسیم‌بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته است که ناحیه رویشی زاگرسی، غرب و جنوب استان را شامل می‌شود و بقیه مناطق جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی به شمار می‌رود.
