مونسون در اصفهان
سیل هندی کشاورزی اصفهان را برد
تاریخچه سیل
اصفهان به علت وجود زاینده‌رود، زر چشمه و مرغاب ازجمله مناطق مستعد وقوع سیل محسوب می‌شود. در دوره ۷۰ساله و در فاصله بین سال‌های۱۳۰۱تا۱۳۷۰از ۵۲مورد سیل شدید در کشور۱۲مورد در اصفهان رخ‌داده است. مساحت اصفهان۶.۵درصد مساحت کشور را شامل می‌شود اما۲۳درصد از سیل‌های شدید در استان رخ‌داده و بنابراین اصفهان به تحقیق و مطالعات جامع بر روی بلایای طبیعی نیاز دارد. در سال‌های گذشته، گستردگی استان، توزیع ناهمگون ریزش‌های جوی و شرایط متنوع آب و هوایی، دخالت‌های غلط در وضعیت زمین، پوشش گیاهی و ... باعث وقوع سیل از بارش‌های اندک شده که علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی و فرسایش خاک، وقوع سیل‌های بعدی را نیز تشدید کرده است.
در فاصله سال‌های۱۳۳۰تا۱۳۸۰تعداد۲۱۳سیل با خسارت زیاد در اصفهان ثبت‌شده که ۲۴۱۲نفر کشته،۴۳۱نفر مجروح داشته و ۳۴۸۵۳هکتار مزرعه،۴۴۱۷کیلومتر جاده،۱۸۴۳۷خانه،۹۴۷قنات،۲۷۵پل و ۲۲۴۱۱بند تخریب و۱۶۷۳۵۷۰میلیون ریال خسارت برجای گذاشته است. در این مدت بیشترین سیل در اردستان، کاشان و اصفهان رخ‌داده و بیشترین تلفات مربوط به کاشان، نطنز و برخوار و میمه بوده است. کاشان در یک دشت قرار دارد و گذرگاهی نیز برای خروج آب ندارد. این وضعیت شرایط را برای وقوع سیل‌های ویرانگر در این شهرستان مهیا می‌کند.
تکرار مکررات!
نوروز ۹۸افزایش۳۴درصدی میزان بارش‌های بهاری، اصفهان را در رتبه۲۱کشور قرار داد تا۶هزار خانوار اصفهانی بدون سرپناه شوند. خانواده‌هایی که اغلب ساکنان شهرستان‌های محروم استان بودند و به گواه بازدیدکنندگان، تعدادی از آن‌ها تحت حمایت نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی هم قرار داشتند. سیل ناملایمات درگذشته این افراد را با خود برده بود و این بار با حذف سرپناه و آنچه داشتند، خاکسترنشین شدند. خانه‌های ناامن، ساکنان مسیل‌ها و غافلگیری‌های توام با کمبود سرمایه و بحران مدیریت، کافی بود تا بارش‌های فرانرمال پس از۱۴سال خشک‌سالی، آوار اقتصاد ایران، اصفهان و زندگی مردم شود. منصور شیشه‌فروش، مرد نام‌آشنای مدیریت بحران اصفهان از۵۰۰میلیاردی گفت که سیل روی دست اقتصاد اصفهان گذاشت. چهار سال قبل برای جبران خسارت‌ها همه اعلام آمادگی کردند همه از هزینه‌ها و بودجه‌هایی گفتند که باید طرحهای آبخیزداری را تکمیل کند... حالا دوباره سیل آمده و مونسون چند صد میلیارد بیشتر از سال۹۸روی دست اصفهان گذاشته، آب تا کمر خانه‌ها، خیابان‌ها و ماشین‌ها بالاآمده و محصولات کشاورزی، دام‌ها و چادر عشایر را با خود برده و بازهم مسوولان از بودجه‌ها، طرحهای آبخیزداری، هم‌زمانی تابستان و خشک‌سالی و سیل می‌گویند و مردم گرفتار در آوار سیل چشم‌انتظار حمایت و کمک هستند. این بار اما ردپای سیل با دفعه قبل فرق دارد. سیل هندی نه‌تنها به سمت زمین‌های کشاورزی اصفهانی‌ها راه کج کرده که گویا حساسیت کمتری ایجاد کرده و از کمک‌های مردمی و بخش خصوصی خبری نیست.
حرکت مونسون در زمین‌های کشاورزی
سیل سال۹۸ به بخش‌های مختلف کشاورزی استان ۷۶میلیارد تومان خسارت زده بود اما این نرخ برای سیل مونسون چند برابر شده و به۶۰۰میلیارد تومان افزایش‌یافته است!
شیشه‌فروش از خسارت ۹۰۰ میلیارد تومانی در پی فعالیت سامانه بارشی چند روز اخیر و جاری شدن سیل در ۱۸ شهرستان استان اصفهان خبر داده است.۴ هزار هکتار از اراضی زراعی، ۵۰ هکتار باغات، ۵۰۰ کلنی زنبورعسل، ۳۰ واحد دام و طیور، ۱۰ واحد پرورش ماهی و نیز قنوات، استخرهای ذخیره آب و کانال‌های کشاورزی ۶۰۰میلیارد تومان خسارت‌دیده‌اند. ۹۸ کیلومتر از راه‌های روستایی و جاده‌ای استان، ۶۱ دستگاه ابنیه فنی و پل‌ها، ۲۱۳ کیلومتر از راه‌های عشایری، ۱۲۲۰ رأس دام و ۸۷۰ چادر عشایر هم دچار خسارت شده‌اند. معابر شهری و روستایی، شبکه آب روستاها و ۷۵۰ واحد مسکونی که ۲۵۰ واحد روستایی نیاز به بازسازی دارد نیز در لیست عملکرد تخریب سیل قرار دارند.
میزان خسارت‌ها نسبت به چهار سال قبل بیشتر شده و حوزه کشاورزی درگیری بیشتری داشته است. این موضوع نشان می‌دهد که علاوه بر تاثیر تورم بر میزان تخریب سیل، حوزه امنیت غذایی استان و تولید محصولات دامی و کشاورزی که در وانفسای خشک‌سالی به‌سختی ادامه راه می‌دهد، در مقابل سیل آسیب‌پذیرتر شده است.
اواخر هفته قبل هم مونسون دوباره در اصفهان رخ‌نمود و بازهم حوزه کشاورزی را متأثر کرد. سیل در فریدون‌شهر به ۲۵۰ چادر عشایری، ۱۰ تانکر آب‌رسانی خسارت وارد کرد. علاوه بر تلف شدن ۱۷۰ رأس دام سنگین و سبک به ۷۰ کیلومتر راه عشایری و ۱۰ کیلومتر خط انتقال آب آشامیدنی بیش از۸۰ درصد خسارت وارد شد.خسارت وارده به عشایر بیش از ۵۰ میلیارد ریال برآورد شده و همچنین از ۲۲ واحد پرورش ماهی شهرستان فریدون‌شهر به ۶ واحد بیش از ۷۰ درصد خسارت وارد آمده است. جاری شدن سیل به بخش کشاورزی بخش قمصر کاشان نیز حدود ۶۰۰ میلیارد ریال خسارت وارد کرد.
جای خالی پیوست پدافندی
سیل نشان داد که توان حمله به شهرها را هم دارد. این بار هم هرچند شهر اصفهان به خود باران ندید اما شهری که خیابان‌هایش با چند قطره باران دچار ترافیک و آب‌گرفتگی می‌شد، با پیش‌بینی احتمال بارندگی در کلان‌شهر اصفهان، مدیریت بحران در مناطق ۱۵ گانه این شهر تشکیل و به حالت آماده‌باش درآمد. تمامی زیرمجموعه‌های معاونت خدمات شهری برای جلوگیری از آب‌گرفتگی و دستگاه‌های خدماتی ازجمله آتش‌نشانی خدمات موتوری در آماده‌باش بودند. در سیل سال۹۸جریان آب در پیاده‌روها و خیابان‌ها به‌خصوص در مرکز شهر، بیم ورود آب به مترو را افزایش داد.
اسفند۹۷ شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از بررسی طرح آبخیزداری شهری در اصفهان خبر داده بود.به گفته او با همکاری شهرداری اصفهان، طرح مدیریت روان آب‌های شهری در حال بررسی است که گویا در همین مرحله باقی‌مانده است.عبور سیل از شهر وجود یک نقیصه را گوشزد می‌کند:«نبود پیوست پدافند عامل برای ساختمان‌ها و سازه‌های مهم و حیاتی شهر.»
آبخیزداری دربند بودجه
برای فرار از سیل داخل شهر باید دست به دامان پدافند غیرعامل شد و شهرداری‌ها هم مسیل‌ها را زیرساخت و ساز نبرند. برای خارج شهر و زمین‌های کشاورزی اما می‌گویند آبخیزداری معجزه می‌کند.
درحالی‌که سیل چند هفته قبل ۹۰۰میلیارد تومان خرج روی دست اصفهان گذاشته، استان برای آبخیزداری۲میلیون هکتار اراضی خود به ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.مدیرکل بحران استان از شناسایی۲۵۳ حوزه دارای سازه‌های آسیب‌پذیر در برابر سیلاب خبر می‌دهد که بازسازی آن‌ها به اداره راه ابلاغ‌شده است.
امینی، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی اصفهان اما برای افزایش دو برابری بندهای آبخیزداری استان، سالانه۲۵۰میلیارد تومان بودجه مطالبه کرده تا ظرف پنج سال بتوان سایه سیل را از اصفهان کم کرد. اماواگر بودجه‌ای در کنار تعلل‌های غیرمسوولانه باعث شده تا در میانه تابستان در مناطقی که با خشک‌سالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، سیل جاری شود و زمین‌های کشاورزی را هم درگیر کند. علت این مشکلات را فقط باید در عملکرد ضعیف مدیریت سیل و تغذیه آبخوان‌ها دانست. از سوی دیگر خشکاندن زاینده‌رود باعث تغییر کاربری بخشی از زمین‌های کشاورزی اصفهان شود. بارش ناگهانی و با حجم زیاد بر زمین‌های لم‌یزرع و یا تغییر کاربری داده‌شده، باعث شسته شدن لایه رویی خاک شده و به‌تدریج زمینه وقوع سیل را برای زمین‌های کشاورزی اطراف فراهم کند؛ ضمن اینکه خشکی و سفتی خاک هم نفوذپذیری آن را کاهش داده و باعث حرکت روان آب می‌شود.
