نهضت پروژه‌های نیمه‌تمام!
طرح‌های بر زمین‌مانده اصفهان، امسال مثل پارسال
پس چند تا؟
اصفهان چه تعداد طرح نیمه‌تمام دارد و برای اتمام آن‌ها چقدر بودجه موردنیاز است؟ رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان خردادماه امسال در جلسه مجمع نمایندگان اصفهان اعلام می‌کند که در این استان ۲ هزار و ۷۰۰ پروژه نیمه‌تمام وجود دارد که بسیاری از این طرح‌ها درگذشته کاربردی بود و اکنون فاقد اعتبارشده است. به گفته محمدرضا قاسمی، سال گذشته ۳۰۰ ۲ میلیارد تومان بودجه عمرانی برای استان پیش‌بینی شد که در عمل ۳۰۰ میلیارد تومان آن در اختیار استان بود و برای ۲ هزار میلیارد دیگر اصفهان اختیاری نداشت. رئیس جمهور برای تکمیل ۱۹۸۰ طرح نیمه‌تمام استان ۳۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته اما استاندار اصفهان قبل از ورود رئیسی به استان اعلام کرده بود که «پروژه‌های نیمه‌تمام اصفهان با ۷۲۰ هزار میلیارد ریال اعتبار تکمیل می‌شود »
در این صورت شاید بتوان گفت که اصفهان حدود ۴۰۰۰ پروژه نیمه‌تمام دارد. این تخمین هم به نتیجه نمی‌رسد چراکه مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان خردادماه امسال به ایرنا خبر داده که چهار هزار و ۵۷ طرح تولیدی و صنعتی نیمه‌تمام در این استان در حال اجراست. امیرحسین کمیلی اعتبار طرح‌های نیمه‌تمام در استان اصفهان را بیش از ۱۳۱ هزار و ۲۷۲ میلیون ریال برآورد می‌کند.
همه این سخنان در حالی بیان می‌شود که امیررضا نقش، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار اصفهان اعلام کرده است که ۸۵۰ طرح نیمه‌تمام در استان اصفهان وجود دارد که نیازمند اعتبار است!»
در سال ۹۷ معاون وقت هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان به مهر گفته بود که « هم‌اکنون ۵۱۸ پروژه نیمه‌تمام در سطح استان اصفهان وجود دارد که ۳۰۰ پروژه تنها با مبلغ ۵۰۰ میلیارد تومان به بهره داری می‌رسد!
در سال ۹۸ اما نعمت‌الله اکبری، رئیس وقت سازمان برنامه‌ریزی و مدیریت اصفهان از این استان به‌عنوان پایتخت طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی یادکرد. به گفته او در سراسر کشور ۵ هزار طرح ملی و ۶۵ هزار طرح استانی نیمه‌تمام بیشتر در بخش‌های حمل‌ونقل، انرژی و منابع آب وجود دارد که سهم استان اصفهان ۳ هزار طرح است. اکبری در آن زمان ارزش طرح‌های نیمه‌تمام استان را نزدیک به ۳ هزار میلیارد تومان برآورد کرد.
بنابراین تا زمانی که آمار دقیقی از تعداد طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی، دولتی، کشاورزی، صنعتی و تولیدی در دسترس نباشد نمی‌توان برآورد دقیقی از تخصیص سفر اخیر رئیس جمهور به طرح‌های نیمه‌تمام ارایه کرد. فقط می‌توان گفت با ادامه شرایط فعلی و جهش‌های پی‌درپی نرخ تورم، نمی‌توان به اتمام این طرح‌ها دل‌خوش کرد. وضعیت فعلی اصفهان به‌خوبی می‌تواند یکی از علت‌های سرمایه گریز بودن اصفهان را توجیه کند.
نهضت کلنگ زنی‌های ناتمام
پروژه‌های ناتمام فعلی استان در دوره‌ای فرصت مناسبی برای برخی مدیران فراهم کرد تا در طول دوره مدیریتی خود به بهانه اجرای طرح، درخواست بودجه دهند و برای اینکه نشان دهند پروژه‌ای در کار است، کلنگ اجرای آن را بدون هیچ زیرساخت و مطالعه‌ای به زمین زدند و همین مساله باعث شد که در استان اصفهان پروژه روی پروژه بیاید و لقب پایتخت پروژه‌های نیمه‌کاره را به خود بگیرد.
زمانی که نهضت کلنگ زنی در استان اصفهان به راه افتاد، پروژه‌ها صرفه اقتصادی برای مردم نداشت و ردیف اعتباری و مالی آن‌ها هم مشخص نبود؛ اما در زمان کلنگ زنی، وضعیت مالی دولت مناسب بود و می‌توانست بودجه کافی برای پروژه‌ها اختصاص دهد این شرایط اما دوام نداشت و امروز حتی بودجه عمرانی اندک اصفهان هم به‌طور کامل تخصیص نمی‌یابد. تعدادی از این پروژه‌ها بر اساس رقابت‌های بی‌پایه و اساس در دستور کار قرار گرفت و کلنگ آن‌ها به زمین خورد و به همین دلیل بسیاری از آن‌ها به سرانجام نرسیده‌اند. حالا پروژه‌های نیمه‌کاره در حالی چند نسل دست‌به‌دست چرخیده که طرح توجیهی آن‌ها قدیمی شده و باید طبق نیاز روز منطقه با صرف هزینه‌ای هنگفت بازنگری شوند.
در شرایط فعلی تنها راهکاری که مسوولان آن را راهگشا می‌دانند، اولویت‌بندی پروژه‌ها و اشتراک آن‌ها با بخش خصوصی است. راهکاری که برای اولین بار در بودجه سال ۹۷ خود را با عنوان تبصره ۱۹ نشان داد. دولت وقت برای افزایش اختیار و به رسمیت شناختن سازمان‌های برنامه‌وبودجه استان‌ها که باید به بهبود فضای کسب‌وکار و حذف موانع آن منتهی شود، گامی بزرگ برداشت؛ گامی که هدف اصلی آن رهایی از پروژه‌هایی بود که روی دست دولت مانده و بودجه‌ای برای اتمام آن وجود نداشت. در سال یادشده، سهم اصفهان از پروژه‌های نیمه‌تمامی که دولت در قانون بودجه گنجانده، هزار و ۲۷۰ پروژه بود که از این تعداد اتمام ۴۰۰ پروژه بر عهده بخش خصوصی قرار گرفت.
مهر علیزاده، استاندار وقت اصفهان هم برای ترغیب بخش خصوصی، پای دانش‌بنیان‌های اصفهانی را با بودجه اندکشان به نیمه تمام‌ها باز کرد.
حالا احمد فروزنده، رئیس دبیرخانه شورای برنامه‌ریزی و توسعه اصفهان خبر داده که از سال ۹۷ تا ۹۹ فقط ۱۲ طرح عمرانی نیمه‌تمام با سرمایه‌گذاری ۲۴۲ میلیارد تومان به بخش خصوصی - تعاونی در استان واگذارشده و البته اصفهان توانسته رتبه نخست کشوری را در واگذاری طرح‌ها ازنظر میزان سرمایه‌گذاری کسب کند!
خواب سرمایه
پروژه‌های بزرگ و زیربنایی که جنبه توسعه‌ای دارند و در ردیف بودجه عمرانی دولت و دستگاه‌های دولتی قرار می‌گیرند، در شرایط تورمی و کسری بودجه سهم اعتبارات عمرانی برای اتمام آن‌ها هم به‌صورت طبیعی ناچیز می‌شود. انباشتگی حجمی بودجه به‌تدریج باعث توقف و عدم اتمام پروژه‌ها می‌شود. در این شرایط نه‌تنها منابع دوره گذشته بلکه هزینه‌های جاری هم باید برای بهره‌برداری پروژه‌ها در نظر گرفته شود در غیر این صورت پروژه دچار کمبود اعتبارشده و اجرای این طرح‌ها به تعویق می‌افتد.
از سوی دیگر هنگامی‌که پروژه‌ها نیمه‌کاره می‌مانند، خواب سرمایه اتفاق می‌افتد؛ چراکه ساخت‌وسازهای به‌موقع و تحویل پروژه‌ها باعث ایجاد کسب‌وکار، شغل و درآمدزایی می‌شود. در چنین شرایطی دولت به‌جای اینکه خودش طرح‌ها را اجرا کند به فکر واگذاری می‌افتد. در این مسیر اما این احتمال وجود دارد که سرنوشت پروژه‌های حیاتی و سرنوشت‌ساز استان به تجربه ناموفق خصوصی‌سازی گرفتار شود. برای پیشگیری از این موضوع راهکار نظارت دقیق مالی و اقتصادی لازم است.
