اعتبار حملونقل عمومی تهران در قالب متمم بودجه ۲.۵ برابر می‌شود
مدیریت ترافیک در دقیقه۹۰
شارژ مالی ۳ خط مترو و ناوگان اتوبوسرانی در کنار دوربین‌‌‌های ترافیکی چرا مهم‌ترین نیاز پایتخت در بودجه شهرداری «طی ۱۰ ماه با ضعف شدید اعتبار» مواجه بود؟
علی محمدی- دنیای اقتصاد
گروه مسکن و شهری: شهروندان تهرانی در نظرسنجی‌‌‌های رسمی و غیررسمی همواره آلودگی هوا و ضعف حملونقل عمومی را دو چالش اصلی زندگی در شهر تهران عنوان کرده‌‌‌اند. در چنین شرایطی انتظار می‌رود که توسعه بخش حملونقل عمومی در صدر توجه برنامه‌‌‌های مدیریت شهری قرار گیرد. با وجود این نحوه تنظیم بودجه شهرداری و متمم بودجه در ماه‌‌‌های پایانی سال از آن حکایت دارد که چنین رویه‌‌‌ای در بخش مدیریت شهر تهران وجود ندارد و به این ترتیب تامین هزینه برای بخش حملونقل و کنترل ترافیک به افزایش درآمدهای شهرداری در طول سال مرتبط می‌شود. محمود صفارزاده استاد دانشگاه در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به کم‌‌‌توجهی مدیران شهری به بخش حملونقل در نظام بودجه‌‌‌ریزی اشاره کرده و معتقد است شهرداری تهران در تنظیم بودجه سالانه به بخش حملونقل توجه کافی ندارد؛ چرا که به تامین مالی آن از راه‌‌‌های دیگر نظیر دریافت کمک از دولت امیدوار است؛ رویه‌‌‌ای غلط که توسعه حملونقل عمومی در کشور را به شدت ضعیف کرده است.
شورای شهر تهران درحال بررسی متمم بودجه شهرداری تهران است؛ شهرداری در این متمم بودجه خواهان افزایش 26 درصدی بودجه برای سال 1403 و تحقق بودجه 190 همتی شده بود که اعضای شورای شهر با افزایش 21 درصدی و تصویب بودجه 183 همتی موافق بودند. در عین حال اعضای شورای شهر تهران برای هفته جاری بررسی هزینه‌‌‌کرد این افزایش بودجه را نیز در دستور کار دارند. مطابق داده‌‌‌های رسمی منتشرشده از لایحه متمم بودجه شهرداری 1403، بخش اعتبارات درنظر گرفته شده برای بخش توسعه حملونقل و ترافیک تقریبا 2.5 برابر شده و از 13.7 همت به 33.7 همت رسیده است.
این موضوع بیانگر آن است که شهرداری تهران در تدوین بودجه اولیه، برنامه دقیقی برای بخش حملونقل نداشته و افزایش درآمد در این سال باعث شده تا به این حوزه توجه شود. البته این موضوع تنها مربوط به امسال نیست؛ از ابتدای دهه 90 مدیریت ترافیک در شهر تهران با ضعف متولی و سیاستگذار مواجه شده و به‌رغم درخواست شهروندان و تاکید کارشناسان برای توسعه حملونقل عمومی، این بخش از روند توسعه بازمانده است.
شهرداری در بودجه ابتدایی امسال برای بخش حملونقل و ترافیک در کلیه موارد شامل خرید اتوبوس، توسعه خط 6، 7 و 10، خرید تاکسی، خرید ون، زیرساخت حمل برقی و دوربین ترافیک شهری مجموعا هزینه‌‌‌ای 13.7 همتی درنظر گرفته بود؛ در متمم لایحه بودجه این رقم به 35.7 همت رسیده است. نکته حائز اهمیت در بودجه و متمم بودجه آن است که شهرداری در بودجه امسال هیچ هزینه‌‌‌ای برای دوربین‌‌‌های ثبت تخلفات درنظر نگرفته بود؛ در متمم بودجه امسال رقم 3.5 همتی به خرید این دوربین‌‌‌ها اختصاص داده شده است. این در حالی است که بخشی از چالش ترافیک شهر تهران نتیجه تخلفات گسترده است و در صورت رفع آن می‌توان به کاهش بارترافیکی امید داشت.
بودجه‌‌‌ریزی بدون توجه به اولویت‌‌‌ها
محمود صفارزاده، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است که روال بودجه‌‌‌ریزی در شهرداری تهران دارای ایراد است؛ چراکه بودجه‌‌‌ریزی شهرداری متناسب با تقاضای بخش‌‌‌های مختلف نیست. شهرداری دارای بخش‌‌‌های مختلفی است که باید به هر بخشی بودجه‌‌‌ای متناسب با آن بخش تخصیص داده شود؛ میزان بودجه هر بخش طبیعتا باید متناسب با اولویت آن بخش باشد. از نگاه شهروندان تهرانی و کارشناسان، آلودگی هوا و ترافیک دو اولویت اصلی شهر تهران است. بخش مهمی از آلودگی هوای تهران ناشی از آلودگی خودروهای سواری است؛ بنابراین با توسعه حملونقل عمومی می‌توان از میزان آن کاست. در چنین شرایطی انتظار می‌رود که شهرداری در نظام بودجه‌‌‌ریزی خود به اولویت توسعه حملونقل عمومی توجه ویژه داشته باشد. با وجود این، بودجه شهرداری تهران طی سال‌های اخیر از آن حکایت دارد که این اولویت‌‌‌ها در تصمیم‌گیری‌‌‌ها در نظر گرفته نمی‌شود. درواقع فرآیند علمی مبتنی بر نیاز زیربخش‌‌‌ها برای بودجه‌‌‌ریزی مدنظر نیست.
وی ادامه داد: شهرداری هر سال بودجه کمی برای بخش حملونقل در نظر می‌گیرد، چرا که به دریافت کمک از سوی دولت یا راه‌‌‌های دیگر امیدوار است؛ البته در عمده موارد این امید محقق نمی‌شود و در نهایت متمم بودجه به کمک مدیران شهری می‌‌‌آید. در چنین شرایطی بودجه تصویب‌شده در متمم تنها کفاف نیازهای حداقلی این بخش را می‌دهد و این رویه در میان‌مدت و بلندمدت به ضعف بیشتر بخش حملونقل عمومی می‌‌‌انجامد.
صفارزاده در ادامه پایین بودن درآمد پایدار شهرداری را یکی از آسیب‌‌‌های مدیریت شهری عنوان کرد و گفت: در سال‌هایی که شهرداری در درآمدزایی موفق بوده، بهعنوان مثال توانسته از محل فروش تراکم درآمد کسب کند، در سایر حوزه‌‌‌ها موفقیت داشته است. این رویه آسیب‌‌‌زا و نادرست است. لازم است که شهرداری برای تامین منابع مالی خود سراغ منابع پایدارتری برود؛ بهعنوان مثال وضع عوارض بر بهره‌‌‌برداری از خودرو، میزان مصرف سوخت، میزان مصرف دخانیات و... روش‌های منطقی و پایدارتری در تامین درآمدهای حوزه شهری شمرده می‌شود.
انتقال پایتخت یا مدیریت پایتخت؟
انتقال پایتخت که طی چند هفته اخیر به یکی از موضوعات اصلی مدیریت کشوری تبدیل شده است، این سوال را به‌وجود آورده که آیا انتقال پایتخت تنها و مهم‌ترین راهکار حل مشکلات شهری تهران یعنی «ترافیک و آلودگی هوا» است یا مدیریت و اداره درست شهری توسط سیاستگذاران دولتی و شهری می‌تواند راهگشای مشکلات پایتخت باشد؟ براین اساس دنیای اقتصاد، طی یک نظرسنجی عمومی، به سوال «آیا اولین راه‌حل ترافیک و آلودگی تهران انتقال پایتخت است یا اصلاح سیاست‌های شهری؟» پاسخ داده است. این نظرسنجی نشان می‌دهد، 80درصد از پاسخ‌دهندگان، «اصلاح سیاست‌های شهری» را به عنوان راه‌حل مشکلات پایتخت می‌دانند که از طریق مدیریت درست و با استفاده از تجربه شهرهای موفق جهان، از بار ترافیک شهری و میزان آلودگی هوا بکاهد. همچنین سه‌چهارم شرکت‌کنندگان در نظرسنجی (80درصد) نیز مخالف انتقال پایتخت هستند و معتقدند «مشکلات زندگی در تهران» با انتقال پایتخت برطرف نخواهد شد و مدیریت شهری قوی همراه با اقدامات راهبردی حجم مشکلات تهران را کاهش می‌دهد.
بررسی‌ها از تجربه انتقال پایتخت در دیگر کشورها نشان می‌دهد، باتوجه به اینکه انتقال پایتخت به شهری دیگر نیازمند سال‌ها مطالعه و تحقیق و در عین حال سرمایه‌گذاری‌های کلان و ایجاد و تقویت زیرساخت‌های کامل و فراتر از تهران در منطقه‌ای دیگر است، تا پایتخت جدید همانند تهران درگیر مشکلات ترافیک و آالودگی نشود، برای کشور بسیار هزینه‌زا و زمانبر خواهد بود. بنابراین، تقویت و ایجاد زیرساخت‌های جدید و به‌کارگیری مدیریت قوی شهری و ارائه راهکارهای راهبردی در تهران، می‌تواند جایگزین طرح پرهزینه و زمانبر «انتقال پایتخت» شود، چرا که تضمینی بر تبدیل نشدن پایتخت جدید به وضعیت تهران در آینده با توجه به مدیریت فعلی وجود ندارد.
علاوه بر این، انتخاب یک پایتخت جدید براساس تمام استانداردهای شهری، چندان انتخاب آسانی نیست؛ زیرا با درنظر گرفتن مشکلات تغییرات اقلیمی که نه تنها ایران بلکه سراسر جهان را به چالش کشیده است، مدیریت صحیح و جلوگیری از مشکلات آتی نه تنها در پایتخت بلکه سراسر کشور باید در اولویت سیاستگذاران قرار بگیرد.
