مدیریت منابع انسانی در ۱۰صنعت بررسی شد
کلید سودآوری صنایع
بر اساس آمار این گزارش، در میان مولفه‌های موجود، رضایت شغلی، حقوق و مزایا و عدالت دارای کمترین میانگین در همه صنایع هستند. همچنین تعهد احساسی در همه صنایع بالاست؛ اما میانگین تعهد رفتاری کمتر است. اگر به بررسی جزئی‌تری بپردازیم، کلید سودآوری صنایع در آن است که برخی از مدیران با جلب رضایت کارمندان خود در دیگر مولفه‌های مدیریت منابع انسانی، به‌رغم پرداخت حقوق و مزایای پایین به‌دلیل مشکلات اقتصادی بتوانند بهره‌وری قابل توجهی در بنگاه‌های خود داشته باشند.
اصلی‌ترین متغیرهای منابع انسانی
رضایت شغلی که بیانگر احساسات و نگرش‌های مثبتی است که شخص نسبت به شغل خود دارد، تعهد سازمانی را که میزان وابستگی افراد به سازمانی که در آن کار می‌کنند نشان می‌دهد، عدالت سازمانی که به احساس و ادراک کارکنان از میزان انصاف و برابری در رفتارها و روابط کاری اشاره دارد، تمایل به ترک خدمت که رضایت و میلی آگاهانه و سنجیده‌شده نسبت به خروج سازمان است که در ذهن فرد وجود دارد، سلامت روان که حالتی از زیستن در شرایطی بهتر است که در آن فرد به توانایی‌های خود پی می‌برد و می‌تواند با استرس‌های عادی زندگی کنار بیاید و نقش اجتماعی خود را به خوبی ایفا کند و در نهایت شایستگی‌های مدیریتی که شامل دانش، مهارت و توانایی‌ها، دانش صریح و ضمنی است که بر عملکرد شغلی اثربخش تاثیر دارد و با آموزش و توسعه بهبود یابد؛ اصلی‌ترین متغیرها و سنجه‌های مدیریت منابع انسانی است که میزان آنها بیانگر آمارهای مهمی است که در تصمیم‌گیری مدیران موثر خواهد بود.
جامعه هدف بررسی‌ها چه کسانی هستند؟
بر اساس سنت کاری قابل حدس در ایران که مردان سهم بیشتری دارند، جامعه هدف این پژوهش، 76درصد مرد و 24درصد نیز از زنان تشکیل شده است که در این میان، 38درصد این افراد سابقه کاری بالای 25سال، 19درصد سابقه کاری حداقل 20سال، 31درصد سابقه کاری حداقل 10سال و 12درصد سابقه کاری کمتر از 10سال را در کارنامه خود دارند. همچنین 3درصد از جمعیت جامعه مورد بررسی کمتر از 20سال سن دارند، 22درصد 20 تا 40ساله هستند، 37درصد از افراد در بازه سنی 40 تا 50 و 37درصد دیگر نیز در بازه سنی بالای 50سال قرار دارند.از سوی دیگر در بعد تحصیلاتی، 17درصد افراد مورد بررسی مدرک دکترا، 39درصد مدرک کارشناسی ارشد، 33درصد مدرک کارشناسی و 11درصد مدرک دیپلم و کاردانی دارند. همچنین 14درصد از افراد در رده کاری کارمند، 32درصد کارشناس، 49درصد مدیر و 5درصد از افراد در سایر رده های کاری مشغول به کار هستند.
داده‌ها چطور تفسیر می‌شوند؟
داده‌های موجود در این گزارش، به ترتیب با مولفه‌های 0 تا 20 به معنای بسیار کم، 21 تا 40 به معنای کم، 41 تا 60 به معنای متوسط، 61 تا 80 به معنای زیاد و 81 تا 100 به معنای بسیار زیاد، تعریف شده‌اند که این اعداد مربوط به ایجاد نگرش شغلی همگی به‌صورت میانگین هستند.همچنین در این گزارش سنجه‌های امکان پیشرفت شغلی، امکان ارتباط با مدیران، حقوق و مزایای مناسب، محیط کار، تعهد احساسی، تعهد رفتاری، عدالت سازمانی، میل به ترک شغل و سلامت روان در حالتی بررسی شده است که در نهایت امر برای بهبود عملکرد کارکنان که می‌تواند منجر به رضایت مشتریان و سودآوری شود، قابل استفاده هستند.
بی‌عدالتی در صنعت بانک، مالی و بیمه
در این صنعت میانگین محیط کار در میان ابعاد رضایت شغلی بالاست. نمره رضایت شغلی در این صنعت مشابه سال قبل است و نمره میل به ترک شغل نسبت به سال گذشته کمی افزایش داشته است؛ اما مهم‌ترین نکته در این صنعت، داشتن کمترین میانگین در عدالت سازمانی است.
در صنعت بانکداری، مالی و بیمه، امکان پیشرفت شغلی با عدد 57، متوسط، تعهد احساسی با عدد 74، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 66، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 59، متوسط رو به زیاد، عدالت با عدد 50، متوسط، سلامت روان با عدد 67، زیاد، ارتباط با مدیر با عدد 58، متوسط، حقوق و مزایا با عدد 51، متوسط، محیط کار با عدد 66، زیاد و رضایت شغلی با عدد 58، متوسط رو به زیاد ارزیابی شده‌اند و می‌توان این صنعت را با وجود آمار تقریبی عدم رضایت از حقوق و مزایا، کمبود عدالت سازمانی و برآورده نشدن انتظارات از ارتباط مدیر و کارمند، دارای رضایت شغلی تقریبا متوسط رو به بالایی دانست.
نارضایتی در صنعت آموزش، پژوهش و مشاوره
در این صنعت، میانگین حقوق و مزایا در میان ابعاد رضایت شغلی پایین است و رضایت شغلی دارای پایین‌ترین میانگین در بین همه صنایع است. میل به ترک شغل و احساس عدالت هم اندک است. همچنین نمره میل به ترک شغل نسبت به سال قبل اندکی افزایش یافته است.در این صنعت، تعهد احساسی با عدد 75، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 57، متوسط رو به زیاد، تعهد سازمانی با عدد 66 زیاد، میل به ترک شغل با عدد 57، متوسط رو به زیاد، عدالت با عدد 47، متوسط رو به پایین، سلامت روان با عدد 68، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 55، متوسط رو به زیاد، ارتباط با مدیران با عدد 59، متوسط رو به زیاد، حقوق و مزایا با عدد 43، متوسط رو به کم، محیط کار با عدد 64، زیاد و در نهایت رضایت شغلی با عدد 55، متوسط رو به بالا ارزیابی شده‌اند.جالب اینکه پایین بودن عدالت و حقوق و مزایا، باید میل به ترک شغل متوسط رو به بالایی را در این صنعت رقم بزند و در نتیجه کمترین رضایت شغلی در این صنعت نیز به ثبت رسیده؛ اما گویی کارکنان این صنعت چاره‌ای جز ادامه کار خود در این صنعت ندارند و به همین سبب، میل به ترک شغل در این صنعت کمتر از برخی صنایع است.
صنعت فناوری اطلاعات و بی عدالتی‌ها
در این صنعت، میانگین محیط کار و ارتباط با مدیر در میان ابعاد رضایت شغلی بالاتر از بقیه ابعاد است. همچنین میل به ترک شغل نسبت به سال گذشته، اندکی افزایش یافته است و عدالت نیز کمترین نمره را دارد.تعهد احساسی با عدد 76، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 62، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 69، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 59، متوسط رو به زیاد، عدالت با عدد 51، متوسط، سلامت روان با عدد 67، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 59، متوسط رو به زیاد، ارتباط با مدیر با عدد 64، زیاد، حقوق و مزایا با عدد 54، متوسط، محیط کار با عدد 67، زیاد و رضایت شغلی با عدد 61، زیاد ارزیابی شده‌اند.به نظر می‌رسد در این صنعت به دلیل رضایت از محیط کار، ارتباط بالا با مدیران و تعهد احساسی بالا، به‌رغم حقوق و مزایای تقریبا پایین اعلامی، رضایت شغلی قابل قبولی را شاهد هستیم.
رشد میل به ترک شغل در بهداشت و درمان
در این صنعت میانگین رضایت از محیط کار و ارتباط با مدیران به‌رغم سختی کار در میان ابعاد رضایت شغلی بالاست و میل به ترک شغل نسبت به گزارش سال قبل اندکی افزایش یافته است و عدالت کمترین نمره را بین همه صنایع دارد.در این صنایع تعهد احساسی با عدد 72، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 57، متوسط، تعهد سازمانی با عدد 65، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 59، متوسط رو به بالا، عدالت با عدد 47، متوسط، سلامت روان با عدد 69، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 53، متوسط، ارتباط با مدیر با عدد 59، متوسط رو به بالا، حقوق و مزایا با عدد 47، متوسط، محیط کار با عدد 63، زیاد و رضایت شغلی با عدد 55، متوسط است.در این صنعت میزان میل به ترک شغل نسبت به سال گذشته افزایش یافته است که می‌توان دلیل آن را در حقوق و مزایای تقریبا پایین و دشواری پیشرفت شغلی در آن جست‌وجو کرد.
شعله‌ور شدن میل به ترک شغل در نفت و گاز
در این صنعت، میانگین امکان پیشرفت شغلی و حقوق و مزایا در بین ابعاد رضایت شغلی پایین است و میل به ترک شغل نسبت به سال قبل افزایش یافته است.در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، تعهد احساسی با عدد 75، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 61، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 68، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 54، متوسط، عدالت با عدد 52، متوسط، سلامت روان با عدد 68، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 60، زیاد، ارتباط با مدیر با عدد 62، زیاد، حقوق و مزایا با عدد 52، متوسط، محیط کار با عدد 67، زیاد و رضایت شغلی با عدد 60، زیاد ارزیابی شده‌اند.
صنعت آب و برق تشنه عدالت
در این صنعت میانگین محیط کار و ارتباط با مدیر در میان ابعاد رضایت شغلی بالاتر هستند و میل به ترک شغل نسبت به سال قبل اندکی افزایش یافته است. عدالت هم کمترین نمره را دارد.مولفه‌های مورد بررسی در این صنعت از جمله تعهد احساسی با عدد 72، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 62، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 67، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 56، متوسط، عدالت با عدد 48، متوسط، سلامت روان با عدد 67، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 57، متوسط، ارتباط با مدیر با عدد 61، زیاد، حقوق و مزایا با عدد 52، محیط کار با عدد 65، زیاد و رضایت شغلی با عدد 59، متوسط، ارزیابی شده‌اند.در این صنعت شاخص ارتباط با مدیر به نحو قابل توجهی بالاست که در نتیجه منجر به رضایت شغلی تقریبا زیاد شده است.
متعهدان به خودرو و میل به ترک شغل!
در این صنعت شاخص‌های مختلف به صورت تفکیکی ارزیابی شده‌اند. یعنی تعهد احساسی با عدد 76، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 60، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 68، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 56، متوسط، عدالت با عدد 49، متوسط، سلامت روان با عدد 67، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 56، متوسط، ارتباط با مدیر با عدد 61، زیاد، حقوق و مزایا با عدد 53، محیط کار با عدد 65، زیاد و میزان رضایت شغلی با عدد 59، متوسط رو به بالا ارزیابی شده‌اند.در این صنعت، نمره رضایت شغلی و تعهد سازمانی نسبت به سال قبل اندکی افزایش یافته است؛ اما میل به ترک شغل بیشتر شده است. می‌توان این میل به ترک شغل به‌رغم وجود تعهد را به دلیل تغییرات در شغل کارکنان این صنعت به هر دلیلی دانست.
صنعت غذایی، صنعت راضی
در صنعت مواد غذایی، نمره رضایت شغلی و تعهد سازمانی و عدالت، بالاترین میانگین در بین صنایع مختلف را دارد. همچنین میل به ترک شغل نسبت به سایر صنایع در این صنعت پایین است. در این صنعت تعهد احساسی با عدد 81، بالاترین عدد را بین تمام صنایع دارد و خیلی زیاد ارزیابی شده است، تعهد رفتاری با عدد 68، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 74، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 52، متوسط، عدالت با عدد 60، زیاد، سلامت روان با عدد 65، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 64، زیاد، ارتباط با مدیر با عدد 70، زیاد، حقوق و مزایا با عدد 57، متوسط، محیط کار با عدد 71، زیاد و در نتیجه همه این ارقام مثبت و قابل تامل، رضایت شغلی عدد 65 را که مقدار بالاتری به نسبت همه صنایع محسوب می‌شود، به ثبت رساند.
الگوبرداری صنعت ساختمان از دیگر صنایع
در این صنعت، نمره رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین صنایع مختلف وضعیت قابل قبولی را دارد. میانگین نمره میل به ترک شغل و عدالت مشابه سایر صنایع است.در این صنعت، مولفه تعهد احساسی با عدد 79، تقریبا بسیار زیاد ارزیابی شده و تعهد رفتاری با عدد 65، زیاد، تعهد سازمانی با عدد 72، زیاد، میل به ترک شغل با عدد 54، متوسط، میزان عدالت با عدد 54، متوسط، سلامت روان با عدد 67، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 61، زیاد، ارتباط با مدیر با عدد 66، زیاد، حقوق و مزایا با عدد 55، متوسط، محیط کار با عدد 67، زیاد، رضایت شغلی با عدد 62، زیاد ارزیابی شده‌اند.
میل به ترک شغل بالا در سایر صنایع
در سایر صنایع، میانگین محیط کار در میان ابعاد رضایت شغلی بالاست و عدالت کمترین نمره را دارد. میل به ترک شغل نیز در این صنایع بالاست. همچنین تعهد احساسی با عدد 72، زیاد، تعهد رفتاری با عدد 57، متوسط، تعهد سازمانی با عدد 64، زیاد، میزان میل به ترک شغل با عدد 60، زیاد، عدالت با عدد 48، متوسط، سلامت روان با عدد 66، زیاد، امکان پیشرفت شغلی با عدد 54، ارتباط با مدیر با عدد 58، حقوق و مزایا با عدد 47، متوسط، محیط کار با عدد 62، زیاد و میزان رضایت شغلی، در عدد 55 ثبت شده است.
عدالت و حقوق در پایین‌ترین حالت خود
اگر بخواهیم در مجموع سطح ملی به بررسی کلی صنایع بپردازیم، در میان مولفه‌های رضایت شغلی، حقوق و مزایا و عدالت دارای کمترین میانگین در همه صنایع هستند. همچنین تعهد احساسی در همه صنایع بالاست، اما میانگین تعهد رفتاری کمتر است. در واقع افراد از جنبه احساسی خود را متعهد می‌دانند اما در عمل، رفتارهای متعهدانه کمتر است.
شایستگی‌های مدیران ایرانی
در بخشی از این گزارش، 20 شایستگی عمومی مدیریتی درباره مدیر مستقیم مطرح شده است و از پاسخ‌گویان خواسته شد که شایستگی‌های مدیر مستقیم خود را ارزیابی کنند. در ادامه 10شایستگی دارای بیشترین و 10شایستگی دارای کمترین میانگین معرفی شده‌اند.از نظر پاسخ‌گویان، صراحت و فن بیان با میانگین زیاد 66، قدرت مذاکره و چانه‌زنی با میانگین زیاد 64، برخورداری از دانش فنی حوزه فعالیت با میانگین زیاد عدد 64، قدرت تصمیم‌گیری و حل موثر مسائل با عدد زیاد 61، هماهنگ‌سازی امور، برقراری ارتباط اثر بخش، تخصیص و استفاده بهینه از منافع برای نیل به اهداف و پایش و نظارت موثر بر امور با عدد زیاد 60، شناخت بازار و رقبا با میانگین متوسط 59 و مدیریت موثر جلسات با میانگین 59، 10 شایستگی مدیریت دارای بیشترین میانگین ارزیابی شده‌اند.همچنین مدیریت موثر منابع مالی، شنود موثر، مدیریت زمان و تفویض اختیار اثر بخش با میانگین متوسط 58، برنامه‌ریزی راهبردی و عملیاتی با میانگین متوسط 57، تیم‌سازی و رهبری تیم و همچنین مدیریت موثر اختلافات و تعارض‌ها با عدد میانگین 56، خلاقیت و نوآوری با میانگین متوسط 55 و در نهایت توان ترغیب و ایجاد انگیزه در زیردستان و مدیریت موثر منابع انسانی، با میانگین متوسط 54، کمترین میانگین شایستگی مدیریتی را به خود اختصاص داده‌اند.
کلاس درسی برای مدیران
در این بین مدیران صنعت کشور می‌توانند با تامل در چند نکته، بهره‌وری بیشتری در زمینه مدیریت منابع انسانی داشته باشند. مدیران باید دریابند که میل به ترک شغل یکی از مولفه‌هایی است که به‌دلیل شرایط اقتصادی افزایش یافته است. بنابراین باید برای کاهش آن تلاش شود تا مهاجرت و ترک سازمان کمتر شود.حقوق و مزایا فقط یکی از موارد عدم رضایت کارکنان است. میل به پیشرفت یکی از نگرانی‌های کارکنان در صنایع مختلف است.یکی از عواملی که دارای میانگین پایینی است، پاداش‌های غیرنقدی است که می‌تواند تاثیر انگیزشی بالایی داشته باشد. پاداش غیرنقدی در ایجاد نگرش مثبت‌تر در خانواده کارکنان تاثیر خوبی دارد.با ورود نسل جدید نیروی کار نوع نیازها و عوامل انگیزشی کارکنان تغییر می‌کند، لذا شناخت ویژگی‌ها و ارزش‌های نسل جدید برای ایجاد فضای مناسب‌تر در محیط کار، لازم است.افت و رکود کسب‌وکارها و شرایط اقتصادی کشور در رضایت کارکنان تاثیر منفی دارد. درواقع اینها متغیرهای مداخله‌گری هستند که در شرایط فعلی بر نگرش‌های شغلی کارکنان تاثیر منفی دارند و در کنترل سازمان‌ها نیستند.تعهد سازمان برای توسعه دانش و مهارت‌های شغلی کارکنان از طریق آموزش یکی از عواملی است که می‌تواند برای کارکنان به‌ویژه نسل‌های جدید مهم باشد. بنابراین برای توسعه کارکنان و افزایش ماندگاری، باید به این اقدامات توجه کرد.همچنین نگرش سنتی بر رابطه عملکرد با تلاش و توانایی تاکید دارد. وجود فرصت پیشرفت بر عملکرد موثر است. صرف‌نظر از اینکه چقدر یک کارمند پرتلاش باشد، در صورت فقدان شرایط پشتیبانی‌کننده، عملکرد وی با مشکل روبه‌رو خواهد شد.در نهایت، شایستگی‌های منابع انسانی مدیران دارای کمترین میانگین در بین 20شایستگی است. در واقع از نظر پاسخ‌گویان، مهارت‌های منابع انسانی مدیران در سطح مطلوبی نیست و بنابراین، این نوع شایستگی‌ها باید با برنامه‌های آموزشی بهبود یابند.
