واکاوی برنامه دولت در مدیریت منابع آب
به گزارش پایگاه اطلاع‌‌‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، هاشم امینی با اشاره به نقش پررنگ پساب در شرایط کم‌‌‌آبی، بیان کرد: تصفیه و استفاده مجدد از پساب می‌‌‌تواند زمینه‌‌‌ساز تامین نیازهای آبی در بخش‌‌‌های مختلف باشد و این مهم در دنیا به عنوان یک راهکار و فرصت مطرح است.
وی با بیان اینکه آمار جهانی نشان می‌دهد استفاده از پساب در انحصار کشورهای ثروتمند است، تاکید کرد: با توجه به نوع اجرا و هزینه‌‌‌بر بودن آن به‌کارگیری این مهم در مناطقی که ارزش آب بالاست توجیه منطقی دارد، بنابراین هر کشوری در این زمینه ورود نمی‌‌‌کند.
امینی قیمت بالای تولید پساب را یکی از مهم‌ترین مشکلات این طرح برشمرد و اضافه کرد: برای سرزمین‌‌‌هایی که منابع آبی کم دارند و از کم‌‌‌آبی و خشکسالی‌‌‌های مکرر رنج می‌‌‌برند، نگه‌‌‌داشت منابع آبی درون سرزمینی و استفاده مجدد و بازچرخانی آب حائز اهمیت است.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌‌‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور درباره آخرین وضعیت احداث تصفیه‌‌‌خانه‌‌‌های فاضلاب در کشور بیان کرد: در حالی ۲۵۲تصفیه‌‌‌خانه فاضلاب به ظرفیت ۵میلیون و ۷۰۶هزار مترمکعب در ایران در مدار بهره‌‌‌برداری قرار دارد که این تعداد در اوایل ایجاد شرکت‌های آب و فاضلاب ۱۵تصفیه‌‌‌خانه بوده است.
به گفته امینی، در حال حاضر ۵۳درصد جمعیت، معادل ۳۶میلیون نفر تحت پوشش تاسیسات فاضلاب قرار دارند و ظرفیت تصفیه‌‌‌خانه‌‌‌های فاضلاب در مدار بهره‌‌‌برداری بالغ بر ۷/ ۵میلیون مترمکعب در روز است.
وی طول خطوط انتقال و شبکه‌‌‌های جمع‌‌‌آوری فاضلاب را ۷۱هزار و ۱۱۴کیلومتر عنوان کرد و افزود: بالغ بر ۸میلیون و ۵۶۵هزار خانوار از خدمات فاضلاب بهره‌‌‌مند هستند. وی با اشاره به تعداد تصفیه‌‌‌خانه‌‌‌های فاضلاب در حال احداث، بیان کرد: ۸۷تصفیه‌‌‌خانه با ظرفیت یک‌میلیون و ۷۳۹هزار مترمکعب در دست ساخت قرار دارد.
معاون بهره‌‌‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور میزان پساب تولیدی حاصل از تاسیسات فاضلاب در انتهای سال ۱۴۰۰ را بالغ بر ۴۹/ ۱میلیارد مترمکعب در سال عنوان کرد و افزود: از این میزان ۳۰/ ۷۱۷میلیون مترمکعب در بخش کشاورزی و ۱۸/ ۷۰میلیون مترمکعب در بخش صنعت مورد استفاده قرارگرفته است. امینی افزود: امروز مدیران صنعتی به‌خوبی می‌‌‌دانند که ارزش آب بسیار بالاست و باید در راستای استفاده از این ظرفیت بی‌‌‌بدیل گام بردارند.
وی چشم‌‌‌انداز آینده پروژه‌‌‌های واگذاری پساب به صنایع را روشن دانست و افزود: در این راستا موضوع واگذاری پساب و محدود کردن تخصیص آب به صنایع تسهیل یافته؛ بنابراین انتظار می‌رود ظرف مدت سه‌سال آینده پیشرفت کاملا چشمگیری در این زمینه رخ دهد و شاهد استفاده حدود ۴۰میلیون مترمکعب پساب در سال به‌عنوان آب مصرفی صنایع باشیم.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌‌‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور با اشاره به اینکه امروز وظیفه ما تسهیل‌‌‌گری امور است و باید شرایط سرمایه‌گذاری را فراهم کنیم، افزود: یکی از انواع قراردادهای سرمایه‌گذاری، بیع‌‌‌متقابل است که در این راستا تاکنون ۵۰قرارداد واگذاری پساب به میزان ۳۳۳میلیون مترمکعب در سال با مبلغ سرمایه‌گذاری بیش از ۱۶۳هزار میلیارد ریال منعقد شده است.
وی ادامه داد: در این نوع قراردادها، متقاضی پساب، در ازای تکمیل طرح فاضلاب در یک شهر و بر مبنای هزینه تمام‌شده پساب، برای مدت مشخص و در قالب مدل مالی، حجم مشخصی از پساب را در اختیار می‌گیرد؛ قالب این قرارداد که بدون هیچ‌گونه بار مالی برای دولت است، بیع‌‌‌متقابل نامیده می‌شود.
به گفته امینی، از این تعداد، ۴۰قرارداد به منظور تامین نیاز آبی صنایع مختلف فولاد، مس، ذوب‌‌‌آهن، نیروگاه‌‌‌ها و شهرک‌‌‌های صنعتی با میانگین حجم سالانه پساب ۲۸۶میلیون مترمکعب در سال، منعقد و حدود ۴۷میلیون مترمکعب در سال نیز به شهرداری‌‌‌های کشور از جمله شهرداری‌‌‌های استان اصفهان، سمنان و تهران عقد قرارداد انجام شده است.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌‌‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور عنوان کرد: با وجود همه کارهای انجام‌شده در حوزه واگذاری پساب به صنایع، باز هم امکان واگذاری‌‌‌های بیشتر وجود دارد و در مجموع، صنایع ما از پساب، کمتر استفاده کرده‌‌‌اند و به دلیل تخصیص آب‌‌‌های سطحی و زیرسطحی در سال‌های اخیر، رغبت زیادی به هزینه‌کرد در پروژه‌‌‌های فاضلاب و استحصال پساب نداشته‌‌‌اند.
وی با اشاره به ابلاغ بخشنامه وزارت نیرو در شهریور ۱۴۰۱ که در آن، تخصیص از آب‌‌‌های سطحی و زیرسطحی را نسبتا محدود کرده است، افزود: این موضوع می‌‌‌تواند آغازی برای استقبال بیشتر صنایع از پساب شود. در حال حاضر حدود ۱۳درصد پساب‌‌‌های موجود در کشور از این طریق، به صنایع واگذار شده و جا دارد که این میزان، در سال‌های آتی افزایش یابد.امینی با اشاره به اثرگذاری سایر بخشنامه‌‌‌های ابلاغی وزارت نیرو، بیان کرد: بخشنامه ابلاغی سال ۹۸ وزارت نیرو در حوزه برنامه‌‌‌ریزی برای پساب و بخشنامه اخیر شهریور ۱۴۰۱ وزارت نیرو، کمک زیادی به واگذاری طرح‌‌‌ها و اجرای پروژه‌‌‌های فاضلاب کرد و در آینده نیز بسیاری از مشکلات را در این مسیر، رفع می‌کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه بحث شیرین‌‌‌سازی آب برای مصارف شرب جهت شهرهای حاشیه دریا از لحاظ قیمت بسیار مناسب است، ادامه داد: در خصوص انتقال آن باید پژوهش و برنامه‌‌‌ریزی وسیعی صورت گیرد که البته در دستور کار است.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌‌‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور افزود: در حال حاضر تعداد ۹۵پروژه آب شیرین‌‌‌کن با ظرفیت ۶۳۸هزار مترمکعب در شبانهروز با حجم سرمایه‌گذاری بیش از ۳۸هزار و ۶۰۰میلیارد ریال در حال ساخت و بهره‌‌‌برداری است که از این تعداد، ۷۵پروژه با ظرفیت ۴۴۳هزار مترمکعب در شبانهروز و مبلغ سرمایه‌گذاری ۱۸هزار و ۷۵۰میلیارد ریال در حال بهره‌‌‌برداری و تعداد ۲۰پروژه با ظرفیت ۱۹۴هزار و ۷۰۰مترمکعب در شبانهروز و مبلغ سرمایه‌گذاری ۱۹هزار و ۹۰۰میلیارد ریال در حال ساخت است که نشان‌دهنده خواست و اراده دولت برای تامین آب ساکنان حاشیه دریاست. امینی، استفاده از همه ظرفیت‌‌‌ها برای توسعه آب‌‌‌شیرین‌‌‌کن‌‌‌ها را یکی از برنامه‌‌‌های راهبردی وزارت نیرو عنوان کرد و گفت: استفاده از ردیف خرید تضمینی آب، خودگردان‌‌‌کردن پروژه‌‌‌های فاضلاب بهره‌‌‌مند از ردیف خرید تضمینی و اضافه‌‌‌کردن پروژه‌‌‌های آبشیرینکن، استفاده از ظرفیت صنایع برای تامین آب شرب نقاط جمعیتی برای کاهش قیمت تمام‌شده شرب، تعریف پروژه‌‌‌های جدید آبشیرینکن به روش EPC و پرداخت از محل تهاتر نفت، اسناد خزانه اسلامی یا سایر روش‌های دیگر در دست پیگیری و اقدام است.
معاون راهبری و نظارت بر بهره‌‌‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور گفت: برنامه وزارت نیرو این خواهد بود که حداقل ۴۰۰هزار مترمکعب در شبانهروز تا پایان دولت سیزدهم به ظرفیت آب‌شیرین‌‌‌کن‌‌‌های در حال بهره‌‌‌برداری با استفاده از این روش‌ها اضافه کند که با حمایت‌‌‌های همه‌‌‌جانبه سایر ارگان‌‌‌ها از جمله سازمان برنامه و بودجه قابل دستیابی است.
