مرکز پژوهش‌‌‌های اتاق بازرگانی ایران در یک گزارش جامع تشریح کرد
سه سکوی اتصال به صنعت۴
در عین حال، کاربردهای هوش مصنوعی به افزایش کارآیی و صرفه‌‌‌جویی در شرکت‌ها کمک کرده و طیف وسیعی از تحولات را در بخش صنعت، زنجیره‌‌‌های ارزش وابسته به صنعت و حتی شکل و شمایل عرضه و مصرف ایجاد خواهد کرد. تاکید گزارش این است که بنگاه‌‌‌های صنعت خودرو، صنعت دام و صنایع نساجی در مسیر گذار به نسل۴ تولید از طیف وسیعی از تکنولوژی‌‌‌ها بهره می‌‌‌برند که در نهایت مفهوم تولید، نحوه طراحی و پرورش محصول، پایش و نظارت بر تولید، فرآیند همکاری‌‌‌های صنعتی و شکل تولید را به کل تغییر می‌دهند. با اینکه تحول این سه صنعت به نسل۴ زمینه کاهش مصرف انرژی در جهان را ایجاد خواهد کرد؛ اما همزمان به پاک‌‌‌سازی بازار برق از آلاینده منجر خواهد شد که همین عامل، جهان را قادر خواهد کرد تا بر تغییرات آبوهوایی تا حدی مهار بزند.
با اینکه در آینده‌‌‌پژوهی بازوی پژوهشی اتاق ایران دامنه‌‌‌ای از پیش‌‌‌نیازها و نتایج رواج تکنولوژی‌‌‌های انقلابی نسل۴ در صنعت مورد توجه قرار گرفته، مساله انرژی هم با شدت بالایی مورد توجه بوده است. این تاکید در حدی است که یک‌سر کلاف درهم‌پیچیده صنعت نسل۴ به مصرف انرژی و تولید آن از راه‌‌‌هایی است که به انتشار گسترده دیاکسیدکربن ختم می‌شود. در رویکرد جدید تولید برق سبز که تحقق آن یک‌دهه طول خواهد کشید، سیستم‌های فناوری‌محور جدید جایگزین فرآیند قدیمی و آلاینده تولید برق خواهند شد و دولت در این مسیر نقش مهمی بر عهده دارد که بسته به اقدامات آنها چهارسناریو پیشروی جهان در زمینه رواج یا سرکوب تولید صنعتی روباتیک و دیجیتالی قرار خواهد گرفت. گزارش تاکید دارد، با توجه به اهمیت تولید برق سبز بر رقابت‌‌‌پذیری صنایع در کشورهای مختلف و اهمیت انرژی بر هم‌‌‌پایی فناورانه، وضع مالیات بر برق آلوده به کربن راه مناسبی برای جهت‌دادن به صنایع بهمنظور ورود به مسیر تولید صنعتی دیجیتال و روباتیک است.
با توجه به بحران‌های انرژی، چهار سناریو و پیش‌بینی برای رفتار تولیدکنندگان در جهان برای مهار بحران انرژی مطرح شد. در این چهار سناریو که برای آینده صنعتی انرژی در جهان منتشر شده است، پیش‌بینی می‌شود مصرف‌کنندگان صنعتی دو نوع رویکرد داشته باشند. در دو رویکرد اول، بازگشت صنعتگران جهان به سمت استفاده از انرژی‌‌‌های سبز برای حفط منابع طبیعی کلید می‌‌‌خورد. دو سناریوی بعدی، رویکرد دیگری در مواجهه با بحران انرژی دارند. قبیله‌‌‌گرایی و حفظ وضع موجود با استفاده از سوخت‌‌‌های فسیلی یا حفظ موقعیت در مسیر رشد و توسعه صنعتی، از دیگر راهکارهایی هستند که احتمالا مصرف‌کنندگان صنعتی در زمان بحران انرژی نشان خواهند داد.
چهار سناریوی تولید و مصرف انرژی در جهان
تحولات علم و فناوری در قرن ۲۱ با سرعت رو به جلو در حرکت است. در این میان، آشنایی صاحبان صنایع و مدیران با آخرین تحولات جهانی همواره جزو خلأهای موجود در کشورهای در حال توسعه بوده است. موج جدید فناوری که به واسطه کووید-۱۹ آغاز شد، در حال گسترش بوده و کشورهای زیادی در این حوزه با صرف منابع و تنظیم سیاست‌‌‌های الزام در حال حرکت به سمت دستیابی به قدرت فناورانه هستند تا در نظم جدید جهان، خود را به‌عنوان بازیگر کلیدی در اقتصاد مطرح کنند. مطالعات جهان امروز نشان‌‌‌دهنده تغییرات آبوهوایی و تغییر در رویکرد جهانی نسبت به استفاده از انرژی‌‌‌های فسیلی است. با توجه به پدیده گرمایش جهانی و ظهور جنبش‌‌‌های مختلف در حمایت از محیطزیست، اقتصاد جهانی در حمایت از محیطزیست و دغدغه نوظهور مصرف‌کنندگان به‌مرور تغییر پیدا خواهد کرد. در گزارشی که در وب‌سایت اتاق بازرگانی ایران بارگذاری شده، تصویری متفاوت از آینده صنایع نسل۴ در جهان ترسیم شده است. گزارش تلویحا بر نسبت غلیظ میان توسعه انرژی‌‌‌های نو و محصولات سبز با ترویج تولید هوشمند و صنایع نسل۴ صحه می‌‌‌گذارد و این تاکید را در قالب چهار سناریوی مختلف پیش چشم قرار می‌دهد. با اینکه برخی سناریوهای طراحی‌شده از سوی محققان مرکز پژوهش‌‌‌های اتاق ایران خوش‌بینانه ترسیم شده‌اند؛ اما سناریوی سوم نسبت گسترده‌‌‌ای با نگرش‌‌‌ها، فرضیات و اقدامات سیاستگذار ایرانی در حوزه تولید و تجارت دارد و محتمل به نظر می‌رسد؛ چرا که سویه‌‌‌های عمیق و اثرات سوء حمایت‌‌‌گرایی بر توسعه صنایع هوشمند و انرژی‌‌‌های نو در کشورهای حامی این قبیل رفتارها را بازگو کرده است. این چهار سناریو به ترتیب به شرح ذیل هستند.
سناریوی اول: در این سناریو پیش‌بینی می‌شود که با ادامه روند فعلی چالش‌‌‌های آبوهوایی و گرمایش جهانی، رفتار مصرف‌کننده به طور چشمگیری به نفع سلامت، محیطزیست و اقتصاد سبز تغییر پیدا خواهد کرد. بر این اساس، فناوری‌‌‌های متمرکز بر تولید و مصرف انرژی‌‌‌های سبز، مورد توجه شرکت‌ها و صنایع قرار خواهند گرفت. با توجه به دلایل مذکور، رقابت شدیدی بین شرکت‌های تولیدکننده انرژی به وجود خواهد آمد تا فناوری قابل دسترس بر پایه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر را برای پاسخگویی به تقاضای مصرف‌کننده افزایش دهند. همچنین دولت‌‌‌ها، مکانیزمی جهانی را در امر قیمت‌گذاری انرژی‌‌‌های نوظهور و تجدیدپذیر ارائه خواهند داد.
سناریوی دوم: با توجه به افزایش گازهای گلخانه‌‌‌ای و آثار مخرب آن بر سلامت و محیطزیست و شکست دولت‌‌‌ها در کنترل و رسیدگی به تغییرات آبوهوایی مخرب در سطح جهان، صنایع خصوصی به سمت نوآوری‌‌‌های جدید برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای روی خواهند آورد. شرکت‌ها و صنایع، خطری را که تغییرات آبوهوایی برای کسب‌وکارشان ایجاد می‌کند تشخیص می‌دهند و به سمت تامین تقاضای مصرف‌کنندگان برای تامین انرژی سبز مبتنی بر کاهش دی‌اکسید کربن تغییر مسیر می‌دهند.
سناریوی سوم: برنامه سومی که در آینده، جهان ممکن است آن را دنبال کند «قبیله‌‌‌گرایی» در مصرف انرژی است؛ بنابراین سیاست‌‌‌های حمایتگرایانه که باعث ایجاد موانع تجاری میشوند و انتقال فناوری را محدود می‌کنند، غالب میشوند. در این سناریو مانند سناریوی شماره دو، دولت‌‌‌های جهان به انزوای محدودکننده تمایل دارند؛ یعنی دولت‌‌‌ها تنها به دنبال بیشینه کردن سود و مطلوبیت خود براساس قید منابع موجود کشور خود خواهند بود.
سناریوی چهارم: بر اساس سناریوی شماره چهار، ثبات و امنیت، اولویت‌‌‌های جهان خواهند بود. تمرکز بر رشد اقتصادی به طور قابل‌توجهی رفاه و کیفیت زندگی را در سراسر جهان، حداقل در کوتاه‌‌‌مدت، افزایش می‌دهد. حال با توجه به اینکه افزایش رشد اقتصادی، به افزایش تولید گره خورده و تولید نیازمند تامین انرژی، تقاضای انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای افزایش خواهد یافت. به بیان دیگر، تقاضای مصرف انرژی برای همه منابع تامین انرژی یعنی سوخت‌‌‌های فسیلی و منابع انرژی تجدیدپذیر، افزایش می‌‌‌یابد؛ اما چون تمرکز بر رشد اقتصاد جهانی است، سرعت و تمرکز فناوری‌‌‌ها برای تولید و مصرف انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر کاهش خواهد یافت.
مطالعه بازار برق ۲۰۳۰
با توجه به آینده انرژی تولید در صنعت برق پیش‌بینی می‌شود به صورت روندزدایی، حرکت در مسیر تولید انرژی سبز به عنوان هدف و چشم‌‌‌انداز اصلی قرار گیرد. با توجه به رویکرد جدید تولید برق در آینده، پیش‌بینی می‌شود این صنعت با یکجانشینی ده‌‌‌ساله مواجه خواهد شد و در این جانشینی، تلاش می‌شود سیستم‌های صنعتی تولیدکننده سیستم‌های فناوری‌محور جدید جایگزین شوند. محرک اصلی این جانشینی در ادوات صنعتی، ارزش دولت‌‌‌ها به جایگاه انرژی سبز و حفظ اعتبار شرکت‌های تولیدکننده انرژی در جامعه جهانی خواهد بود. بهمنظور هدایت تولیدکنندگان در این مسیر، سیاست‌‌‌هایی از سوی قانون‌گذاران وضع خواهد شد که یکی از مهم‌ترین آنها وضع مالیات سنگین بر تولید برق بر پایه دیاکسیدکربن است. بر این اساس، هرچه دی‌اکسید کربن تولیدی در فرآیند تولید و مصرف برق بیشتر باشد، مالیات و به موجب آن، هزینه تولید بیشتر خواهد شد و چاره‌‌‌ای جز جانشینی بیان‌شده در بلندمدت نخواهد بود. از سوی دیگر، حرکت در مسیر تولید برق پاک نیازمند تحقیق و توسعه و خرید ملزومات صنعتی خواهد بود که به این دلیل قیمت انرژی تولیدی افزایش پیدا خواهد کرد. همچنین برای تداوم این سیاست، برای حفظ و مدیریت سیستم مصرف انرژی نیز، سیاست‌‌‌های گوناگونی اتخاذ شده که یکی از آنها، سیاست پرداخت پیش از مصرف است. در این سیاست، افراد به‌طور مشترک براساس الگوی مصرف پیشنهادی، میزان مصرف برق خانه، کارگاه و... خود را پیش از مصرف ثبت می‌کنند و هزینه آن را می‌‌‌پردازند.
صنعت خودرو به کجا می‌رود؟
در صنعت خودرو، احتمالا هزینه‌‌‌های بالا باعث شده است تا تولیدکنندگان به فکر راهکارهایی برای کاهش هزینه‌‌‌های تولید خود باشند. شرکت‌ها در سراسر زنجیره ارزش خودرو با استفاده از قدرت ترکیب فناوری‌‌‌های فیزیکی و دیجیتالی، هوش مصنوعی، اینترنت‌اشیا، روباتیک، محاسبات ابری، انعطاف‌پذیرتر، کارآمدتر و پاسخگوتر میشوند. به این ترتیب این شرکت‌ها کسب‌وکار خود را آسوده‌‌‌تر اداره می‌کنند. همچنین مشتریان را راحت‌‌‌تر جذب کرده و محصولات و خدمات باکیفیتی ارائه خواهند داد. جایگزینی برای دولت‌‌‌ها نیز مفید خواهد بود؛ زیرا می‌‌‌توانند به کسب درآمد از راه‌‌‌های فروش انرژی‌‌‌های پاک فکر کنند. در این مسیر، توسعه ایستگاه‌‌‌های شارژ خودرو یک نقطه ابهام جدی است. ضمن اینکه ساختار انحصاری صنعت خودروی ایران احتمالا این بخش را از درک ضرورت‌‌‌های تغییر این حوزه دور کرده است. روایت اتاق ایران از تحول صنعت خودرو نشان می‌دهد که صنعت خودروی ایران با دو شگفتی‌‌‌ساز روبه‌‌‌روست؛ توسعه کاربرد فناوری چاپ سه‌‌‌بعدی و تولید خودروهای متصل‌‌‌شونده به اینترنت؛ مواردی که اگرچه احتمال وقوع آنها زیاد نیست، ولی در صورت وقوع به‌شدت صنعت خودروی ایران را تحت‌‌‌تاثیر قرار می‌دهند.
دامپروری با هوش مصنوعی
در صنعت دامداری، استفاده از زنجیره‌‌‌های تامین مالی شفاف، رایانش ابری و شبکه‌‌‌های بهبودیافته، عرضه را آسان‌‌‌تر و سریع‌‌‌تر می‌کند. هدف این بخش باید برآورده کردن تقاضای آینده، تضمین کیفیت ثابت و دستیابی به این امر به شیوه‌‌‌ای پایدار بدون ایجاد آسیب‌‌‌های زیست‌محیطی جبران‌‌‌ناپذیر باشد. تولید هوشمندانه، تغذیه و مدیریت ضایعات و همچنین افزایش رفاه حیوانات و آموزش بهتر، پتانسیل کاهش تاثیر دامداری بر منابع طبیعی را دارد. بهترین شیوه‌‌‌ها، روش‌ها یا تکنیک‌‌‌هایی هستند که به طور مداوم نتایجی برتر از آنچه را که از طریق دیگر به دست آمده‌‌‌اند نشان داده‌‌‌اند. گزارش اتاق ایران تاکید دارد، ظهور مدل‌‌‌های کسب‌وکار دیجیتال و سازمان‌های مبتنی بر داده‌‌‌ها، در آینده دامپروری ایران می‌‌‌تواند نقش مهمی داشته باشد. تمایل به عبور از موانع سنتی پیشروی صنایع، کلید درک توسعه مبتنی بر نسل۴ در صنعت غذاست.
تنوع تولید نخ و پارچه با کمک روبات‌‌‌ها
در صنعت نساجی مهم است که نیروی کار برای کار با ابزارآلات جدید پیدا شود و راهکارهای پیوستن به این نسل، تصویب قوانین شتاب‌‌‌دهنده در مجلس و کاهش مالیات‌‌‌های تولیدکنندگان است. پاسخگویی سریع به نیاز بازار بزرگ‌ترین موهبت نسل۴ صنعت برای بخش نساجی است. از آنجا که اکثر ماشین‌‌‌های عرضه‌شده توسط سازندگان ماشین‌‌‌آلات نساجی دارای پلتفرم‌‌‌های کارخانه‌‌‌ای هوشمند داخلی هستند تا بتوانند داده‌‌‌ها را از طریق حسگرها، ثبت‌کننده‌‌‌های داده و... جمع‌‌‌آوری، اندازه‌‌‌گیری و تجزیه و تحلیل کنند، این اطلاعات در رابط کاربری برای انجام اقدامات یا تصمیمات استفاده میشوند. تمام فرآیندهای مربوط به تولید و تدارکات می‌‌‌توانند در زنجیره ارزش نساجی نسل چهارم انعطاف‌پذیرتر و چابک‌‌‌تر شوند. این رخداد، به پاسخگویی سریع و موثر به نیازهای بازار کمک می‌کند.
