از سوی بخش خصوصی بررسی شد
ریشه‌یابی اختلال در بازار کره
در حال حاضر هر ۱۰۰ گرم کره که با قیمت حدود ۴هزار تومان در بازار عرضه می‌شد، در برخی فروشگاه‌ها تا دو برابر قیمت یعنی حدود ۸هزار تومان هم عرضه شده است. در همین رابطه انجمن فرآورده‌های صنایع لبنی اعلام کرده با وجود اینکه موجودی انبار اکثر شرکت‌هایی که کره با ارز دولتی وارد می‌کردند به اتمام رسیده و این شرکت‌ها قرار است تولیدات داخل را با نرخ هر ۱۰۰ گرم حدود ۸هزار تومان به فروش برسانند، اما برخی شرکت‌ها در حال عرضه کره با قیمت مصوب قبلی هستند و موجودی انبار آنها نیاز کشور را تا پایان شهریور ماه تامین می‌کند. بر اساس آنچه «ایسنا» نوشته است اواخر سال ۱۳۹۷، حدود ۴۵ هزار تن کره حیوانی با ارز مرجع توسط ۸ تا ۱۳ شرکت وارد شد که در طول یک سال و نیم گذشته با رعایت نرخ مصوب عرضه شد. پس از خرداد ۱۳۹۸ دیگر کره وارداتی با ارز مرجع وارد نشده و در حال حاضر عموم شرکت‌های لبنی در حال تولید کره داخلی هستند.
از این رو عده‌ای حذف ارز دولتی برای کره را ریشه اصلی افزایش قیمت این کالا می‌دانند. اما بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد پیش از این برای محصولاتی که ارز ترجیحی آنها حذف شده بود، نه تنها قیمت آن کالا افزایش پیدا نکرد، بلکه حتی به تعادل هم رسید که نمونه واضح آن گوشت قرمز در اوایل سال 98 بود. در این چارچوب، کارشناسان معتقدند نوع ارز تخصیص یافته اثر چندانی در قیمت تمام‌شده کالا ندارد، بلکه این سیاست‌های تنظیم بازاری است که در قالب‌های مختلف مانند تثبیت و کنترل قیمت و نرخ‌گذاری دستوری می‌تواند منجر به نوسانات در بازار کالا و خدمات شود.
درخصوص تخصیص ارز ترجیحی به کره باید گفت بر اساس آمار اعلام شده از سوی انجمن لبنی ایران، میزان واردات کره با دلار ۴۲۰۰ تومانی در اواخر سال ۹۷، ۴۵ هزار تن بوده است. این در شرایطی است که روزانه ۱۰۰ تن کره حیوانی در کشور مصرف می‌شود. در حال حاضر نیز اگرچه واردات کره ممنوع نیست، اما متوقف است، چراکه قیمت تمام شده کره وارداتی بیشتر از قیمت تولید کره داخلی است. رضا باکری، دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در گفت‌وگو با «ایرنا» در همین رابطه عنوان کرد که با پایان ذخایر در انبارها به واسطه ظرفیت‌سازی و توانمندی‌های صنعت لبنی کشور، از ابتدای شهریور ماه کره تولید داخل، ۳۵ درصد کمتر از قیمت جهانی (بر اساس قیمت دلار آزاد) وارد بازار شده است. او اضافه کرد: تولید کره در داخل کشور مطلوب است و امکان تامین و توزیع نیاز داخلی به‌صورت کامل وجود دارد. باکری با اشاره به اینکه تا دو هفته آینده کمبود بازار به‌طور کامل تامین خواهد شد، افزود: منتظر دریافت مجوزهای لازم در این زمینه هستیم.
واکنش انجمن صنایع لبنی
انجمن صنایع لبنی در واکنش به دو برابر شدن قیمت کره اطلاعیه‌ای صادر کرده است. این انجمن تصریح کرده است انجمن فرآورده‌های لبنی همواره به‌صورت شفاف از تک‌‌نرخی شدن ارز حمایت کرده است. همچنین طی یک سال و نیم گذشته قیمت کره وارداتی در بازار به دلیل تعهد و مسوولیت‌پذیری شرکت‌های لبنی با رعایت کامل قیمت‌های مصوب تغییری نداشته و کره حیوانی یکصد گرمی با مبلغ 45هزار ریال عرضه شده است. از سوی دیگر کلیه تعهدات شرکت‌های لبنی واردکننده کره حیوانی به‌طور کامل با نظارت وزارت صمت صورت پذیرفته است. در عین حال کره عرضه شده در بازار از ابتدای شهریور ماه کره حیوانی تولید داخل است و از دلار 4200 تومانی بهره‌ای ندارد.
ارزیابی بخش خصوصی
خسرو فروغان‌گران‌سایه، نایب رئیس کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در‌باره جهش قیمت کره اظهار کرد: این مشکلات تنها مختص بازار کره نیست، بسیاری از کالاها در این مدت مشمول کمبود یا نوسانات قیمتی قرار گرفته‌اند. با چنین روندی حتی در زمینه تامین کالاها با مشکل روبه‌رو خواهیم شد.
او افزود: در سیستم مدیریت وارداتمان ایراداتی وجود دارد. دولت با هدف اینکه ارز از کشور خارج نشود، درخصوص واردات سختگیریهایی انجام داد. سختگیریهایی که در این زمینه انجام گرفت، باعث شد واردات رسمی بخشی از کالاها به تدریج کمتر شود و کالاهای دیگر هم تحت تاثیر نوسانات قیمتی برخی از کالاها قرار بگیرند. حتی اگر کالایی صد درصد در داخل تولید شود و مواد اولیه آن هم در کشور ساخته شود، باز هم می‌تواند تحت تاثیر نوسانات دیگر کالاها قرار بگیرد و افزایش قیمت پیدا کند؛ چرا که هزینه ساختار تولید بالا می‌رود و در نتیجه روی قیمت نهایی تاثیر می‌گذارد. امروز با کمبود در برخی کالاها مواجه هستیم، دلیل آن هم این است که وقتی در ثبت سفارش‌ها سختگیری صورت گرفت و کالاها به‌صورت رسمی وارد نشد، باعث شد که کالاها به‌صورت غیر رسمی وارد شود. این موضوع سبب شد بخش بزرگی از اقتصاد ما با مشکل مواجه شود. فروغان ادامه داد: در بورس هم قیمت‌های کاذب به وجود آمد و حبابی در این بازار ایجاد شد. همین مساله باعث تورم شد و در چند ماه گذشته زمینه را برای افزایش قیمت بسیاری از کالاها فراهم کرد. از سوی دیگر امروز سختگیریهایی هم در کشور‌های همسایه ما اتفاق می‌افتد که اجازه نمی‌دهند کالا به‌صورت غیر رسمی از کشورشان خارج شود. او ادامه داد: کره در این شرایط استثنا نیست، اینکه بگوییم عوامل بخصوصی باعث مشکلات در بازار کره شده است، این‌گونه نیست. بلکه در یک نگاه کلی به دلیل سیاست‌های غلط تنظیم بازار شاهد این کج‌کارکردی‌ها در بازار کره و محصولات دیگر هستیم. تنظیم بازار ما به روند صادرات و واردات ما برمی‌گردد. سختگیریهایی که در واردات و ثبت سفارش صورت گرفت و عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی باعث شد سیاست واردات از ریل خود خارج شود. در حوزه صادرات هم صادرکنندگان شناسنامه‌دار به‌دلیل سختگیریهایی که در زمینه رفع تعهد ارزی صورت گرفت، خانه‌نشین شدند و به بهانه بازنگشتن ارز دست از فعالیت کشیده‌اند. سختگیری در واردات باعث شد بسیاری از کالاها وارد نشود و تخصیص ارز هم به واردات داده نشد. همچنین حباب‌هایی هم که در بورس به وجود آمد خودش باعث تورم در کشور شد و قیمت کالاها بالا رفت و در نتیجه عدم تناسب بین بخش تولید و بخش توزیع شکل گرفت.
