جهان در ۲۰۲۴ چگونه گذشت؟
سال رویداد‌های شگرف
ورزشکاران نشان دادند که فداکاری و اخلاق ورزشی را در بهترین حالت خود می‌توانند به منصه ظهور برسانند. باشد که این امر الهام‌بخش همگان در سال۲۰۲۵ باشند. اما قبل از ورود به سال۲۰۲۵، بگذارید چند رویداد برتر جهانی در سال۲۰۲۴ را از نگاه «شورای روابط خارجی آمریکا» مرور کنیم. با این حال، انتظار می‌رود برخی تحولات سال۲۰۲۴ در سال جدید هم ادامه داشته باشد و ترکش‌های آن سال۲۰۲۵ را هم بی‌نصیب نگذارد. آخرین اتفاقاتی را که در روزهای پایانی سال۲۰۲۴ رخ داد، می‌توان این‌گونه برشمرد: (اول) سقوط سریالی هواپیماها در نروژ، امارات، آذربایجان، کانادا و کره‌جنوبی؛ (دوم) درگذشت مانموهان سینگ، معمار و اصلاح‌گر هند مدرن.
۱- دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شد
شکست کامالا هریس دموکرات از دونالد ترامپ در سال۲۰۲۴ به‌عنوان بزرگ‌ترین بازگشت سیاسی در تاریخ ایالات متحده ثبت خواهد شد. در پی شورش در کنگره در ۶ژانویه که حتی اعضای ارشد حزب جمهوری‌خواه گفتند که ترامپ «از نظر اخلاقی مسوول» است، به نظر می‌رسید که آگهی درگذشت سیاسی ترامپ نوشته شده باشد. بازگشت او مرهون جذابیت منحصربه‌فردش برای رای‌دهندگان جمهوری‌خواه، نارضایتی عمومی از اقتصاد و مهاجرت غیرقانونی و محبوبیت پایین جو بایدن بود. برگزاری مجدد انتخابات۲۰۲۰ که در بهار۲۰۲۴ محتمل به نظر می‌رسید هرگز محقق نشد. بایدن در ماه ژوئیه پس از مناظره فاجعه‌باری که تردیدهای بسیاری را مبنی بر آمادگی او برای چهار سال دیگر در مقام ریاست‌جمهوری تایید کرد، از رقابت کنار کشید.
دموکرات‌ها در اطراف هریس به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری مطلوب خود گرد آمدند و چنین تصور می‌شد که او به‌طور گسترده‌ای در مناظره ریاست‌جمهوری، ترامپ را شکست داد. با این حال، این به پیروزی در روز انتخابات تبدیل نشد. در عوض، ترامپ پیروز شد و مدعی «نیابت بی سابقه و قدرتمند» شد. پیروزی او چیزی جز این بود. جمهوری‌خواهان کنترل کنگره را به‌دست آوردند؛ اما حاشیه کنترل آنها در مجلس نمایندگان کمترین میزان در تاریخ ایالات متحده است. ترامپ هفته گذشته در نبرد بر سر مخارج دولت متوجه شد که جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان همیشه از او پیروی نمی‌کنند. بازگشت ترامپ به کاخ سفید این اصل را ثابت می‌کند که درحالی‌که «سیاست خارجی» به ندرت در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده مهم است؛ اما انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده برای سیاست خارجی این کشور اهمیت زیادی دارد. اکنون پرسش این است که ترامپ چقدر و با چه سرعتی اوضاع را تغییر خواهد داد و جهان به رویکردهای او چه نگاهی خواهد داشت.
۲- ظهور محور خودکامگی
بازگشت رقابت ژئوپلیتیک در همکاری رو به رشد چین، روسیه و کره‌شمالی مشهود است. همکاری آنها با نام‌هایی مانند «محور حکومت‌های استبدادی»، «محور آشوب» و «سه‌گانه آشوب» مشخص می‌شود. این همترازی بسیار کمتر از یک اتحاد است و اینکه آیا «محور» بهترین توصیف است یا خیر قابل بحث است. با وجود این، روابط میان این سه کشور در حال تعمیق است.
کره‌شمالی میلیون‌ها گلوله توپ به روسیه داده و چین نیز به بازسازی پایگاه صنعتی دفاعی روسیه کمک کرده است. تابستان امسال پوتین از پیونگ‌یانگ -اولین سفر او در ۲۴سال گذشته- برای امضای «معاهده مشارکت استراتژیک جامع» بازدید کرد. کره‌شمالی اکنون در حال اعزام نیرو برای جنگ به نفع روسیه در اوکراین است. چین و روسیه تمرینات نظامی مشترک خود را افزایش داده‌اند که شامل پرواز بمب‌افکن‌ها در «منطقه شناسایی دفاع هوایی آلاسکا» در تابستان امسال می‌شود. روسیه نیز به نوبه خود فناوری بسیار حساس نظامی، فضایی و نظارتی را برای آنها فراهم کرده است. پرسش این است که آیا این تحولات منعکس‌کننده به اصطلاح یک «همگرایی مصلحتی» است یا آغاز یک بلوک ژئوپلیتیک بادوام‌تر؟ این کشورها منافع متضاد دارند و هیچ دیدگاه مشترکی از جهانی که امیدوار به ایجاد آن هستند، ندارند. اما آنها در یک چیز توافق دارند: آنها می‌خواهند قدرت ایالات متحده را در امور جهانی کاهش دهند. چالش ایالات متحده و متحدانش این است که چگونه به استراتژی آنها پاسخ دهند. یک رویکرد تُند می‌تواند یک «پیشگویی خود تحقق‌پذیر» ایجاد کند؛ درحالی‌که کم‌اهمیت جلوه دادن تهدید می‌تواند آن را قادر به رشد بیشتر کند.
۳- اتفاقات شگرف در خاورمیانه پرآشوب
رویدادهایی که با حمله ۷اکتبر۲۰۲۳ حماس (۱۵مهرماه۱۴۰۲) به اسرائیل آغاز شد، در سال۲۰۲۴ در سراسر خاورمیانه بازتاب یافت. اسرائیل به جنگ خود در غزه ادامه داد. تعداد تلفات ۴۵هزار و ۵۰۰نفر را پشت سر گذاشته است و شمال غزه در قحطی به سر می‌برد. اسرائیل اگرچه دستاوردهای تاکتیکی متعددی را به‌دست آورد؛ اما هدف راهبردی‌اش که همانا شکست دادن حماس بود، همچنان مبهم است. در ماه آوریل، اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق حمله کرد که نتیجه آن، واکنش موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل بود. اگرچه آمریکا و غرب به کمک اسرائیل آمدند، اما این رژیم بار دیگر حملات هوایی محدودی به ایران انجام داد. در ماه ژوئیه، اسرائیل «اسماعیل هنیه»، یکی از رهبران ارشد حماس را درحالی‌که برای شرکت در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران در تهران به سر می‌برد، ترور کرد. دو ماه بعد، ایران با پاسخ موشکی دیگری به اسرائیل تلافی کرد. این اقدام موجب حمله دیگری از سوی اسرائیل در اواخر اکتبر شد.
در اواسط سپتامبر، اسرائیل دست به انجام حملات پیجری علیه حزب‌الله لبنان زد که بیش از ۳هزار زخمی بر جا گذاشت. دو هفته بعد، در حمله هوایی این رژیم، سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان ترور شد. پیش از آن هم (یعنی از مردادماه) اسرائیل فرماندهان ارشد حزب‌الله را ترور کرد. پس از این ترورها بود که نیروهای زمینی اسرائیل به جنوب لبنان حمله کردند. اهل نظر بر این باورند که تضعیف حماس و حزب‌الله فضایی برای نیروهای تحت حمایت ترکیه در سوریه به رهبری «ابو محمد الجولانی» (که امروز از نام واقعی خود «احمد الشرع» استفاده می‌کند) فراهم کرد تا دولت بشار اسد را در ماه دسامبر سرنگون کنند. اکنون پرسش این است که آیا این رویدادها زمینه‌سازصلح در آینده خواهد شد یا بذر بی‌نظمی بیشتری را خواهد کاشت؟ آیا «هیئت تحریرالشام» سوریه را به شرایط مناسب‌تری سوق خواهد داد یا زمینه‌سازتبدیل این کشور به یک لیبی دیگر خواهد شد؟
۴- آب و هوا همچنان گرم می‌شود
بشریت نمی‌تواند بگوید نمی‌دانستم. دانشمندان ده‌ها سال است که هشدار می‌دهند اعتیاد ما به سوخت‌های فسیلی، آب و هوا را به‌طور بالقوه برای همیشه تغییر می‌دهد. حقایق هم این را تایید می‌کند. سطح دی‌اکسیدکربن در جو همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد و سال۲۰۲۴ به‌عنوان گرم‌ترین سال ثبت خواهد شد. برای اولین‌بار، میانگین دمای کره زمین ۱.۵درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از دوران پیش از صنعتی شدن شد؛ آن هم با توجه به اینکه «توافق‌نامه پاریس» در سال۲۰۱۵ به دنبال جلوگیری از افزایش دائمی آن در سطح جهان است. برخی از پیامدهای تغییر اقلیم به راحتی قابل مشاهده است. «اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده» گزارش داد که در ۱۰ماه اول سال۲۰۲۴، حدود ۲۴بلای طبیعی مرتبط با آب و هوا در ایالات متحده رخ داد که حداقل یک‌میلیارددلار خسارت وارد کرد.
خشکسالی بی‌سابقه، شمال آمریکای جنوبی را تحت تاثیر قرار داده و باعث خشک شدن بخش‌هایی از آمازون، بزرگ‌ترین سیستم رودخانه‌ای جهان شده است. اما بسیاری از پیامدهای تغییرات آب و هوایی به سختی قابل مشاهده است؛ زیرا این تغییرات شامل تغییرات تدریجی است، مانند نفوذ آب اقیانوس‌ها به منابع آشامیدنی آب شیرین که تنها با گذشت زمان آشکار می‌شود. «کاپ۲۹»، کنفرانس بین‌المللی سالانه آب و هوا، در کمک به کشورهای در حال توسعه برای تامین مالی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با آب و هوا، پیشرفت اندکی داشت. دانشمندان در زمینه طیف وسیعی از فناوری‌هایی که برای کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی و تسریع در گذار به اقتصاد سبز طراحی شده‌اند، پیشرفت کردند. با این حال، موفقیت‌های آنها ممکن است یک مورد «خیلی کم، خیلی دیر» باشد.
۵- فرصت احزاب برای به چالش کشیدن سیاستمداران
مقامات فعلی که در سال۲۰۲۵ با آرای «رای‌دهندگان» روبه‌رو خواهند شد، باید مضطرب باشند. سال۲۰۲۴ به‌عنوان مادر تمام سال‌های انتخابات آغاز شد. حدود ۸۰کشور که نماینده ۴میلیارد نفر بودند در انتخابات ملی، ایالتی یا محلی شرکت کردند. سال۲۰۲۴ به‌عنوان «سال چالش» به پایان رسید. رای‌دهندگان در سراسر جهان سیاستمداران مستقر در قدرت را مجازات کردند. احزابی که مدت‌ها در هند، ژاپن، آفریقای جنوبی و جاهای دیگر مسلط بودند، به امید تقویت قدرت خود در انتخابات شرکت کردند؛ آنها در عوض کرسی‌های خود را از دست دادند و خود را در دولت‌های ائتلافی یافتند.
در بریتانیا و ایالات متحده، رای‌دهندگان احزاب کنونی را مرخص کردند. تصمیم امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، برای برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام پس از عملکرد مناسب احزاب راست‌گرا در انتخابات پارلمانی اروپا، نتیجه معکوس داشت و می‌توانست به بهای ریاست‌جمهوری او تمام شود. ائتلاف حاکم آلمان پس از اینکه احزاب تشکیل‌دهنده‌اش در انتخابات ایالتی در ماه سپتامبر عملکرد ضعیفی داشتند، فروپاشید. چه عاملی باعث خلق و خوی جهانی «ضد ریاست‌جمهوری» شد؟ به نظر می‌رسد نارضایتی از وضعیت اقتصادی یک موضوع مشترک است. مرکز تحقیقات «پیو» در نظرسنجی خود از ۳۴کشور دریافت که از هر سه رای‌دهنده تقریبا دو نفر از وضعیت اقتصاد کشور خود ناراضی هستند.
احتمالا مقامات فعلی کارها را اصلاح نمی‌کردند. بنابراین وقت آن رسیده بود که به شخص دیگری فرصت داده شود. اما نظرسنجی‌ها همچنین نشان‌دهنده ناامیدی گسترده‌تر از سیاست‌های دموکراتیک و تمایل به رهبران قدرتمندی است که هدایت نخبگان سیاسی را به دست بگیرند. پرسش این است که دموکراسی چگونه پیش خواهد رفت اگر مشکل رهبرانش نباشند، بلکه مشکلات حل‌نشدنی‌ای باشد که آنها با آن روبه‌رو هستند؟
۶- تشدید حمله روسیه در اوکراین
گویا در سومین سال جنگ روسیه علیه اوکراین، اوضاع به نفع روسیه تغییر کرده است. از ماه ژوئیه، نیروهای روسیه، قوای اوکراینی را در امتداد جبهه در شرق اوکراین عقب رانده‌اند.سرزمینی که روسیه با «استراتژی چرخ گوشت» به‌دست آورده است، بهای بالایی داشته است.
تلفات روسیه احتمالا بیش از ۱۱۵هزار کشته و ۵۰۰هزار زخمی است. اوکراین، با جمعیتی تقریبا یک‌چهارم روسیه، شاهد کشته‌شدن ۴۳هزار سرباز و زخمی شدن ۳۷۰هزار نفر دیگر بوده است. کی‌یف در ماه اوت از مرز شمالی خود برای تصرف قلمرو در منطقه کورسک روسیه دست به حمله زد. این اقدام مسکو را مجبور به اعزام مجدد نیروها به مناطقی دور از نیروهای اوکراینی در شرق اوکراین کرد. اما روسیه خم به ابرو نیاورد.
روسیه در عوض حدود ۱۰هزار سرباز کره‌شمالی را برای جنگ در کورسک وارد میدان کرد. در اوایل ماه دسامبر، اطلاعات اوکراین یک ژنرال ارشد روس را با بمبی که در بیرون از ساختمان آپارتمانش در مسکو کار گذاشته شده بود، ترور کرد و خطر تشدید تنش از سوی روسیه را دامن زد. اوکراینی‌ها همچنان از اینکه غرب در ارائه تسلیحات پیشرفته به آنها کند عمل می‌کند، ابراز تاسف می‌کنند. واشنگتن در ماه نوامبر با دادن مجوز به کی‌یف برای استفاده از موشک‌های دوربرد ساخت آمریکا علیه روسیه، سیاست دیرینه خود را تغییر داد. با شروع سال۲۰۲۵، پرسش این است که آیا روسیه و اوکراین می‌توانند به جنگ فرسایشی طاقت‌فرسای خود ادامه دهند یا خیر؟ روسیه برتری مشخصی در «قوا» و «تجهیزات» دارد. با این حال، اقتصاد این کشور در حال تزلزل است. در همین حال، ارتش اوکراین به لبه پرتگاه رانده شده و حمایت غرب ممکن است در دوران ترامپ با تزلزل مواجه شود. درخواست‌ها برای آتش‌بس از طریق مذاکره افزایش یافته است. با این حال، به نظر می‌رسد شرایط ولادیمیر پوتین برای هر توافقی «تسلیم شدن» اوکراین است.
۷- پیشرفت‌ها در هوش مصنوعی همچنان شگفت‌انگیز و نگران‌کننده است
انقلاب هوش مصنوعی «واقعیات تخیلی» را به «واقعیت علمی» تبدیل کرده است. فهرست پیشرفت‌های اخیر هوش مصنوعی و همچنین کاربردهای عملی آنها چشم‌گیر است. از هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل شرایط ژنتیکی، بهبود مراقبت‌های بهداشتی، ایجاد کارآیی تولید و موارد دیگر استفاده می‌شود. «کمیته جایزه نوبل» اهمیت هوش مصنوعی را زمانی به رسمیت شناخت که جایزه نوبل فیزیک را به «جان هاپفیلد» و «گوفری هینتون» به خاطر «اکتشافات و اختراعات اساسی که امکان یادگیری ماشینی با شبکه‌های عصبی مصنوعی را امکان‌پذیر می‌کند» داد و نیمی از جایزه نوبل شیمی را به «دمیس حسابیس» و «جان جامپر» برای توسعه «یک مدل هوش مصنوعی برای حل یک مشکل ۵۰ساله: پیش‌بینی ساختارهای پیچیده پروتئین‌ها» اعطا کرد.مانند تمام فناوری‌های انقلابی، کارشناسان بحث می‌کنند که کدام کشور جلوتر است. اکثر اقدامات نشان می‌دهد که ایالات متحده «با اختلاف زیادی پیشتاز است». با این حال، چین رهبر جهانی در تعداد مطالب انتشاریافته تحقیقاتی در زمینه هوش مصنوعی است. یکی از محدودیت‌هایی که هر مشتاق قدرت هوش مصنوعی با آن مواجه است، در دسترس بودن کارگران ماهر است. محدودیت دیگر در دسترس بودن برق و آب است. مدل‌های هوش مصنوعی به مقادیر زیادی برق نیاز دارند که گرمایی تولید می‌کند که باید خنک شود. هزینه‌های بالای ورود به فضای هوش مصنوعی یکی از دلایل نگرانی است که انقلاب هوش مصنوعی شکاف بین کشورهای ثروتمند و فقیر را بیشتر کند. بحث درباره اینکه «آیا» و «چگونه» باید هوش مصنوعی را تنظیم کرد، در حال افزایش است. توافق بر سر این امتیاز همچنان مبهم است. خیلی چیزها به سرعت در حال تغییر است. برای به عاریت گرفتن عنوان یک «کلاسیک علمی تخیلی»، در حال ورود به دنیای جدید و شجاعی هستیم.
۸- جنگ داخلی سودان ادامه دارد
جنگ داخلی که در آوریل۲۰۲۳ در سودان آغاز شد، در سال۲۰۲۴ ادامه یافت. این نبرد «نیروهای مسلح سودان» (SAF) به رهبری ژنرال «عبدالفتاح البرهان» را در برابر شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» (RSF) به رهبری «محمد حمدان» یا «حمدی دغلو» قرار می‌دهد. این دو نفر به‌طور مشترک در یک کودتا در اکتبر۲۰۲۱ قدرت را به‌دست گرفتند؛ اما در نهایت با یکدیگر اختلاف پیدا کردند و از هم جدا شدند. نیروهای RSF - که از دل نیروهای بدنام «جانجاوید» رشد کرد که مسوول نسل کشی دارفور در دو دهه پیش بودند - کنترل پایتخت سودان (خارطوم) و همچنین بسیاری از دارفور را به‌دست گرفت.
در اواخر سپتامبر، نیروهای SAF یک حمله بزرگ را برای بازپس‌گیری خارطوم آغاز کردند. آنها بخش‌هایی از شهر را پس گرفتند؛ اما نتوانستند نیروهای RSFرا به‌طور کامل از محل خود بیرون کنند. با شروع جنگ، مردم سودان آسیب دیدند. آمار دقیق کشته‌شدگان مشخص نیست. برخی تخمین‌ها تعداد کشته‌شدگان را ۲۰هزار نفر می‌دانند که با احتساب بیماری‌های مربوط به جنگ و گرسنگی، این تعداد به بیش از ۶۰هزار نفر یا حتی بیشتر می‌رسد. جنایات جنگی به طرز وحشتناکی رایج است و قحطی در دارفور رسما اعلام شده است. این درگیری باعث آواره شدن ۱۱میلیون نفر از کل جمعیت حدودا ۵۰میلیون نفری شده است. تلاش‌های میانجی‌گرانه مانند نشست هفته گذشته شورای امنیت درباره سودان، سخنرانی‌های خوبی را به همراه داشته؛ اما در عمل کار اندکی از پیش برده است. نه تنها SAF و RSF معتقدند که پیروز خواهند شد، بلکه هر دو دارای حامیان خارجی قدرتمندی هستند که آنها را قادر می‌سازد به جنگ ادامه دهند.
۹- جهان در انتظار دومین شوک چین
چین در اوایل دهه ۲۰۰۰ به‌دلیل صادرات از اقتصاد دارای رکود به موتور محرکه جهانی تبدیل شد. اما این موفقیت به بهای دیگران، به‌ویژه ایالات متحده به‌دست آمد. آمریکایی‌ها کالاهای مصرفی ارزان‌تری دریافت کردند؛ اما یک‌میلیون شغل تولیدی را از دست دادند، زیرا تولیدکنندگان داخلی یا درهای خود را بستند یا به دنبال نیروی کار کم‌هزینه به خارج از کشور نقل مکان کردند. اقتصاددانان آن را «شوک چین» نامیدند و معتقد بودند که این یک رویداد یک‌باره است. ارزش پول چین افزایش یافت، هزینه‌های نیروی کار افزایش یافت و تقاضای مصرف‌کننده داخلی چین رشد کرد که همه این موارد مزیت صادراتی آن را کاهش داد.
با این حال، زمانی که کووید شیوع پیدا کرد، اقتصاد چین شروع به فوران کرد. رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، به جای ایجاد تغییرات ضروری اما دردناک در اقتصاد، به راهبردی بازگشت که به رشد چین دامن زد: صادرات. پکن یارانه به تولیدکنندگان داخلی را افزایش داد. آنها اکنون بیش از آنچه بازار داخلی چین می‌تواند جذب کند، تولید می‌کنند. مازاد در حال رفتن به خارج از کشور است. این انبوه کالا دارای برخی فضائل است: پنل‌های خورشیدی ارزان‌قیمت چین و وسایل نقلیه الکتریکی، گذار جهان به اقتصاد سبزتر را سرعت می‌بخشد. اما کشورهای واردکننده بیشتر نگران این هستند که شوک دوم چین صنعت داخلی آنها را نابود کند. بنابراین آنها در حال تکاپو هستند تا پاسخ دهند. اتحادیه اروپا چندین گام برای توقف یا کاهش هجوم واردات چین برداشت. برزیل و هند از جمله کشورهایی هستند که در اعمال تعرفه‌های جدید به ایالات‌متحده پیوستند. واشنگتن تقریبا در سال۲۰۲۵ تعرفه‌های خود را بیشتر افزایش خواهد داد.
۱۰- مسابقه فضایی همچنان زنده و برقرار است
اگر می‌خواهید استعداد انسان برای «نوآوری» و همچنین «نابودی» را ببینید، به آسمان نگاه کنید. برخی از نکات برجسته در اکتشاف فضا در سال۲۰۲۴ عبارتند از: ژاپن یک فرودگر SLIM (کاوشگر هوشمند برای بررسی ماه) را در ماه ژانویه روی دهانه ماه فرود آورد و داده‌ها را به مدت سه‌ماه به زمین ارسال کرد؛ چین کاوشگری را فرستاد که نمونه‌های خاک را از سمت دور ماه به زمین بیاورد؛ مریخ‌نورد Perseverance ناسا شواهدی از حیات میکروبی در مریخ پیدا کرد؛ یک ماموریت مشترک اتحادیه اروپا و ژاپن از بخش جنوبی عطارد عکس گرفت و «اسپیس‌ایکس» فناوری جدیدی را برای گرفتن موشک‌های تقویت‌کننده بازگشتی با «بازوهای چاپستیک» به نمایش گذاشت. مطمئن باشید همه چیز خوب پیش نرفت.
«پروژه استارلاینر بوئینگ» در ماه ژوئن دو فضانورد را برای اقامتی دوماهه به ایستگاه فضایی بین‌المللی تحویل داد. مشکلات فنی اما مانع از بازگشت آنها تا بهار آینده می‌شود. متاسفانه فضا فقط محل رقابت تجاری و علمی نیست، بلکه میزبان رقابت ژئوپلیتیک جدید شده است. مقامات آمریکایی در ماه مه روسیه را متهم کردند که یک سلاح اتمی ضد ماهواره فضامحور در فضا قرار داده است. در همین حال، چین تعداد ماهواره‌های نظامی خود را در فضا افزایش داد. معدود توافق‌نامه‌های بین‌المللی حاکم بر عملیات فضایی کمک چندانی به نظامی شدن فضا نمی‌کند.ایالات متحده به ترغیب کشورها برای امضای «توافق‌نامه آرتمیس» ادامه می‌دهد که به دنبال جلوگیری از نظامی شدن اکتشافات فضایی است. اکنون ۵۲کشور امضاکننده آن هستند. این لیست شامل چین یا روسیه نمی‌شود.
