چراغ‌هایی که یکی‌یکی خاموش می‌شوند
مرگ صنایع سنگین در اوکراین
امسال با تخریب یک کارخانه بزرگ تولید زغال سنگ کک که برای آسیاب سنگ‌آهن به فولاد در کوره‌های بلند سوزانده می‌شود، صنعت فولاد منطقه دونباس اکنون به‌طور کامل تخریب شده است. سایر صنایع -مانند صنایع تولید مواد شیمیایی، ماشین‌آلات و کود– به‌طور قابل توجهی تخریب شده‌اند. این کارخانه‌ها زمانی هویت منطقه را تعریف می‌کردند و افول آنها در دوره پس از شوروی، زمینه را برای روسیه فراهم کرد تا از نارضایتی اقتصادی در میان کارگران معدن و کارگران شرق اوکراین بهره‌برداری کند. در سال۲۰۱۳، یک سال قبل از شروع مداخله نظامی روسیه در شرق، معادن و کارخانه‌ها در منطقه دونباس ۲۸میلیارد دلار درآمد داشتند که ۱۵درصد از تولید اقتصادی کشور را تشکیل می‌داد.
اما دو سال پس از تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین، کارخانه‌هایی که روسیه قول احیای آن را در منطقه داده بود، ویران شده‌اند. به گفته فدراسیون کارفرمایان اوکراین، یک گروه صنعتی، ۹کارخانه از ۱۵کارخانه فولاد کشور تخریب شده یا در پشت خطوط روسیه بسته شده‌اند. دیمیترو اولینیک، مدیر گروه گفت: «از دست دادن همه چیز برای کشور بسیار دردناک است.» معادن زغال‌سنگ، کارخانه‌های فولاد و مواد شیمیایی منطقه نیز نقشی استراتژیک در جنگ داشتند و نبردهای شهری را برای ماه‌ها طولانی کرد؛ زیرا نیروهای اوکراینی از آنها به‌عنوان قلعه استفاده می‌کردند. در سه مورد برجسته، آنها به‌عنوان آخرین استحکامات دفاعی عمل کردند؛ زیرا شهرها توسط روس‌ها تسخیر شدند. در شهر جنوب شرقی ماریوپول، در آغاز جنگ، در سال۲۰۲۲، اوکراینی‌ها آخرین سنگر خود را در کارخانه فولاد آزوفستال ساختند و بیش از دو ماه آنجا را حفظ کردند. بن‌بست زمانی پایان یافت که سربازان اوکراینی که در محاصره بودند، مهماتشان تمام شد و بیش از ۲۵۰۰سرباز تسلیم شدند.
نیروهای اوکراینی به‌طور مشابه قبل از سقوط آن شهر در تابستان۲۰۲۲ در میان لوله‌ها و ماشین‌آلات یک کارخانه غول‌پیکر آمونیاک در سیویرودونتسک جنگیدند. نقطه شکست صنعت دونباس در سال جاری با تخریب کارخانه زغال سنگ کُک‌سازی آودیوکا، بزرگ‌ترین کارخانه در اروپا رقم خورد. با وجود تونل‌ها، پناهگاه‌های متعدد بمب و منابع آب و برق زیرزمینی، این نیروگاه به سنگری برای سربازان اوکراینی تبدیل شد که آخرین لبه شمالی شهر را در دست داشتند تا سرانجام در فوریه عقب‌نشینی کردند. کوراخوف، در حدود ۶مایلی خط مقدم، آخرین شهر تک کارخانه‌ای است که به هدف اصلی توپخانه روسیه تبدیل شده است. در بازدید اخیر، هیچ نشانه‌ای مبنی بر سنگرسازی نیروهای اوکراینی در این کارخانه وجود نداشت؛ اما نیروهای روسی در ماه‌های اخیر به همراه سایر نیروگاه‌های تولید برق به آن حمله کرده بودند؛ زیرا به دنبال تخریب شبکه انرژی اوکراین بودند.
به گفته مدیر آنجا، آناتولی بوریچفسکی، این نیروگاه، امسال ۴۸بار مورد هدف توپخانه و موشک قرار گرفته است. کارگران در تلاش برای جوش دادن لوله‌های ترکیده و قرار دادن تخته سه‌لا روی پنجره‌ها هستند. اما با نزدیک‌تر شدن خط مقدم، تعمیرات کم‌کم بی‌فایده به نظر می‌رسند.
دونباس -یا حوضه دونتسک- به خاطر حوضه غنی و زیرزمینی زغال سنگ که باعث رونق صنعتی قرن نوزدهمی شد که تا دوره شوروی گسترش یافت، نام‌گذاری شده است. یک سرمایه‌گذار ولزی، جان هیوز، مرکز منطقه‌ای را که اکنون دونتسک نامیده می‌شود، اما در ابتدا شهر هیوز یا به زبان اوکراینی یوزیوکا نامیده می‌شود، تاسیس کرد. در شهرهایی که در اطراف معادن و کارخانه‌ها به‌وجود آمدند، کارگران مهاجر از غرب اوکراین، روسیه و جاهای دیگر امپراتوری مسکو به زبان روسی روی آوردند؛ درحالی‌که روستاهای اطراف همچنان به زبان اوکراینی صحبت می‌کردند. روسیه حمله تمام‌عیار خود به اوکراین را دو سال پیش به بهانه سرکوب روس‌زبانان در شهرهای شرقی آغاز کرد. در دوره پس از فروپاشی شوروی، روسیه از تبلیغات برای برانگیختن خشم علیه کی‌یف به‌دلیل تعطیلی کارخانه‌ها و کاهش حقوق در این منطقه استفاده کرد و دولت اوکراین را به‌خاطر مشکلات اقتصادی سرزنش کرد. ازآنجاکه روسیه از اوکراینی‌های شرقی خواست تا شورش کنند و به روسیه بپیوندند، قول داد صنعت منطقه را احیا کند؛ هر چند که شهرهای تک کارخانه‌ای روسیه، خودشان از آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی مشابه با اوکراین رنج می‌برند.
پاولو کازارین، نویسنده کتابی درباره مداخله روسیه در اوکراین با عنوان «غرب وحشی-اروپای شرقی» می‌گوید: «اکنون، مهم نیست که چه کسی این قلمرو را کنترل می‌کند، تصور احیای این صنعت غیرممکن است.» او می‌افزاید: «دلیلی برای بازگرداندن آن از خاکستر وجود ندارد.» وی تصریح می‌کند: «اکثر کارخانه‌ها قبل از تخریب، مهجور شده بودند.»
