استراتژی منطقهای پوتین در خاورمیانه چیست؟
بازی در میانه ایران و اعراب
محمود شوری، معاون موسسه مطالعات ایران و اوراسیا (ایراس) در پاسخ به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «در حال حاضر مهم‌ترین دستورکار ایران و روسیه مساله گسترش همکاری‌‌‌های اقتصادی دوجانبه و مجموعه همکاری‌‌‌هایی است که دو طرف در چارچوب طرح‌‌‌های مختلف اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کریدور شمال-جنوب دنبال می‌کنند. البته از گذشته مساله همکاری‌‌‌های نظامی هم بین طرفین مطرح است.» شوری در پاسخ به اینکه آیا در دوره گذار به نظم چندهمسویی، مناسبات تهران و مسکو نیز تغییر خاصی پیدا کرده است، توضیح داد: «روابط ایران و روسیه فراتر از این موضوعات، برای دو طرف اهمیت خاص و ویژه‌‌‌ای دارد. زیرا برای هر دو کشور حق انتخاب‌‌‌های محدودی وجود دارد و به نفع ایران و روسیه است که در این چارچوب روابط خوب خود را حفظ کنند. ضمن اینکه بحث گذار در نظام بین‌الملل موضوعی است که به صورت کلان می‌تواند در روابط ایران و روسیه تاثیرگذار باشد اما در شرایط زمانی موجود خیلی نمی‌توان با این مفاهیم روابط طرفین را تحلیل کرد.»
به گفته شوری، بخش عمده‌‌‌ای از روابط ایران و روسیه به این دلیل است که دو طرف به این روابط نیاز دارند و می‌توان پیش‌بینی کرد که دلیلی وجود ندارد دو طرف بخواهند این رابطه خوب را خراب کنند یا فرصت‌‌‌های همکاری را نادیده بگیرند. حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر مهمان در بنیاد علم و سیاست آلمان نیز درباره دلایل سفر پوتین به امارات و عربستان و سپس میزبانی از رئیس‌‌‌جمهور ایران در کرملین درست یک روز بعد از این سفر، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «این دیدارها را باید در چارچوب تلاش روسیه با هدف موازنه برقرار کردن در روابطش بین ایران و کشورهای عربی تلقی کرد. زیرا طی یکی دو سال اخیر یعنی با شروع جنگ اوکراین و افزایش همکاری نظامی بین ایران و روسیه و امروز هم همکاری‌‌‌ها در بحث جنگ غزه، این گمانه‌‌‌زنی به صورت جدی مطرح است که سیاست روسیه به سمت ایران و رهبران محور مقاومت شیفت پیدا کرده است.»
وی افزود: «توالی سفرها یعنی ابتدا سفر پوتین به ریاض و ابوظبی و سپس میزبانی از آقای رئیسی در مسکو بیانگر آن است که روسیه می‌‌‌خواهد همزمان روابط با این کشورها را حفظ کند.» به گفته این کارشناس، نوع نگاهی که روسیه به هر کدام از این بازیگرها دارد در چارچوب سیاست خارجی و سیاست خاورمیانه‌‌‌ای روسیه تعریف می‌شود؛ به این صورت که ایران را بیشتر به عنوان شریکی نگاه می‌کند که در حوزه‌‌‌های امنیتی و نظامی می‌توان با آن همکاری کرد و از آنجا که مانند روسیه تحت تحریم‌‌‌های شدید است می‌تواند با ایران در یک‌سری از پروژه‌‌‌هایی که در راستای دور زدن تحریم‌‌‌ها دارد، شریک شود. بنابراین جنبه نظامی، امنیتی و ژئوپلیتیک در روابط با ایران بیشتر غلبه دارد.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه در خصوص مناسبات روسیه با امارات و عربستان، نخست بحث اقتصاد مطرح است، گفت: «روسیه در پی آن است تا ضمن توسعه اقتصادی با این کشورها و جذب سرمایه‌گذاری بتواند وضعیت اقتصادی داخلی خود را بهبود ببخشد.» به گفته کارشناس مسائل روسیه، جنبه استراتژیک این روابط نیز به تقابل روسیه با غرب مربوط می‌شود و مسکو می‌‌‌خواهد به غرب نشان دهد که نه تنها منزوی نیست بلکه یک بازیگر فعال در معادلات منطقهای است. وی در نهایت گفت: «پوتین با چنین دیدارهایی به دنبال این است که چنین تصویری را از خود و روسیه برای غرب به نمایش بگذارد.»
