دیدگاه
تحلیل فارن‌پالیسی از چرخش بن‌سلمان در برابر ایران
در پاسخ به این سوال آمده است: نشانه‌های فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهند، ایالات‌متحده به‌طور جدی در اندیشه انتقال تمرکز خود از خاورمیانه است. در اینجا آنچه آمریکا انجام نمی‌دهد مهم است؛ اینکه مثل گذشته پیوسته به شرکای امنیتی‌اش اطمینان دهد که هر رفتار بی‌پروایی هم داشته باشند، از پشتیبانی بی‌قید و شرط واشنگتن برخوردار خواهند بود. واشنگتن از درگیر شدن میان مشاجرات و صف‌آرایی‌های شرکایش در منطقه روی برگردانده و آنها را ناچار به پیروی از دیپلماسی کرده است. خروج آمریکایی‌ها از غرب آسیا، بر خلاف پیش‌بینی‌های آخرالزمانی درباره عواقبی که خواهد داشت، دیپلماسی منطقه‌ای را موجب شده است.
فارن‌پالیسی در ادامه آورده است: کناره‌گیری واشنگتن از درگیرشدن در کشمکش‌ها و درگیری‌های شرکای خاورمیانه‌ای، قدرت‌های منطقه را وادار کرده تا سراغ ظرفیت دیپلماتیک خود بروند. برخلاف پیش‌بینی‌های بدبینانه ساختار سیاست خارجی آمریکا، با آغاز روند خروج نظامی آمریکا از منطقه، نه‌تنها آشوب و آشفتگی سر بر نداشت، بلکه دیپلماسی منطقه‌ای هم فعال شده است. بنابر نوشته فارن‌پالیسی، خاورمیانه از آن جهت برای دولت بایدن یک اولویت است که بتواند راه‌هایی را برای کاهش حضورش در آنجا پیدا کند... این است که ناگهان، دیپلماسی به گزینه ارجح شرکای امنیتی آمریکا در خاورمیانه تبدیل شد.
فارن‌پالیسی در این یادداشت مدعی است که اظهارات اخیر بن‌سلمان احتمالا به گفت‌وگوهای غیرعلنی میان ایران و کشورهای عربی اشاره دارد که در عراق صورت گرفته و این پتانسیل را دارد که نه‌تنها بر روابط ایران و سعودی‌ها، بلکه بر کل مسائل امنیتی منطقه تاثیرگذار باشد زیرا به ادعای این نشریه، این گفت‌وگوها، دیگر کشورهای منطقه را نیز در بر گرفته و ابتکار عمل آن، در دست قدرت‌های خارج از منطقه نیست.
این یادداشت می‌افزاید، این مساله به این معنا نیست که آمریکا در چنین روندی سهیم نبوده است اما نشانه‌های روشنی وجود دارد که خروج نیروهای نظامی آمریکایی از غرب آسیا، بازیگران منطقه را به‌دنبال کردن دیپلماسی وادار کرده است. «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در خلال کمپین انتخاباتی خود در سال ۲۰۲۰ متعهد شد بخش اعظم نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کرده، کمک به سعودی‌ها در جنگ با یمن را متوقف کرده و به توافق هسته‌ای با ایران بازگردد و هر سه تصمیم با دستورکار کاهش نقش آمریکا در منطقه انطباق دارد.
این نشریه می‌نویسد، قدرت‌های منطقه اکنون به یک دلیل ساده به‌دنبال دیپلماسی هستند. فرصت‌های دیپلماتیک همواره وجود داشته‌اند اما شرکای آمریکا تا پیش از این برای حل مشکلاتشان به واشنگتن متکی بودند. تا زمانی که سعودی‌ها گزینه آمریکا را داشتند، تقابل را بر دیپلماسی ارجح می‌دانستند. میل بایدن به فاصله گرفتن از غرب آسیا به این معنا است که گزینه آمریکا دیگر برای سعودی‌ها قابل اتکا نیست. در این یادداشت آمده است، الگوی مشابهی در سال ۲۰۱۹ رخ داد. هنگامی که نیروهای نزدیک به ایران در یمن تاسیسات نفتی سعودی‌ها را هدف قرار دادند، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور سابق آمریکا از حمله به مواضع ایران سر باز زد و این اقدام ریاض را ناچار به پیگیری روشی دیپلماتیک برای کاهش تنش با تهران کرد. با این حال ترامپ با ترور سردار «قاسم سلیمانی»، گفت‌وگو میان تهران و ریاض را ناکام گذاشت. فارن‌پالیسی در پایان می‌نویسد، درسی که واشنگتن باید در این خصوص بیاموزد روشن است. اگر آمریکا از حضور نظامی در منطقه عقب‌نشینی کند، شرکای منطقه‌ای خود را به گام برداشتن به سمت دیپلماسی ترغیب می‌کند. البته آغاز روند دیپلماسی در منطقه لزوما با موفقیت همراه نخواهد بود اما به بار نشستن چنین موفقیتی بیشتر به دوش قدرت‌های منطقه‌ای است تا آمریکا و این خود یک پیروزی برای آمریکا و کشورهای منطقه است.
محمدبن سلمان، ولیعهد سعودی بامداد چهارشنبه ۲۸ آوریل در گفت‌وگویی اظهار کرده بود: ایران کشور همسایه است و ما خواهان رابطه‌ای خوب و ممتاز با ایران هستیم. ما نمی‌خواهیم شرایط با ایران دشوار باشد؛ برعکس ما می‌خواهیم این رابطه کامیاب شود و رشد کند چراکه ما منافعی برای سعودی‌ها در ایران داریم و آنها نیز منافعی برای ایران در عربستان دارند. همچنین وزارت‌خارجه عربستان سعودی در توییتی به بازنشر سخنان ولیعهد سعودی درباره ایران به زبان انگلیسی پرداخت. به گزارش «ایسنا» وزارت‌خارجه عربستان سعودی روز جمعه در توییتی به بازنشر سخنان اخیر بن‌سلمان، ولیعهد عربستان پرداخت و نوشت: ایران کشور همسایه است و ما خواهان داشتن رابطه‌ای خوب و ممتاز با ایران هستیم.
استقبال ایران
همزمان با این تحولات سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه پنج‌شنبه شب در پاسخ به سوالی درخصوص اظهارات اخیر ولیعهد عربستان درباره مناسبات ایران و عربستان و منطقه اظهار کرد: با دیدگاه‌های سازنده و روش گفت‌وگو‌محور، این دو کشور مهم منطقه و جهان اسلام می‌توانند با پشت‌سر گذاشتن اختلافات، وارد فصل تازه‌ای از تعامل و همکاری برای نیل به صلح و ثبات و توسعه منطقه‌ای شوند.
سخنگوی وزارت امورخارجه افزود: جمهوری اسلامی ایران با ارائه پیشنهادها و طرح‌هایی برای گفت‌وگو و همکاری در منطقه خلیج‌فارس از جمله پویش صلح هرمز (ابتکار امید) پیشگام مسیر مودت و همکاری منطقه‌ای بوده و از تغییر لحن عربستان سعودی استقبال می‌کند. خطیب‌زاده ابراز امیدواری کرد که «ماه مبارک رمضان ماه رحمت و مغفرت الهی» سرآغازی مبارک برای همگرایی جامعه اسلامی و زدودن جنگ و آوارگی و ناامنی از این منطقه باشد.
حرکت به سمت ایجاد روابط منطقه‌ای سازنده
از سوی دیگر وزیر خارجه ایران با اشاره به سفرش به چند کشور عربی گفت: همگی درخصوص آینده‌ای روشن و امیدوار‌کننده برای منطقه، به سمت ایجاد روابط دوجانبه مستحکم و روابط منطقه‌ای سازنده در حرکت هستیم. به گزارش «ایسنا» محمدجواد ظریف پنج‌شنبه شب در توییتی نوشت: همزمان با مذاکرات وین، پنج‌روز را در چهار پایتخت عربی همسایه سپری کرده و گفت‌وگوهای مثمرثمری را با عزیزان و برادرانمان به انجام رساندم. همگی درخصوص آینده‌ای روشن و امیدوار‌کننده برای منطقه، به سمت ایجاد روابط دوجانبه مستحکم و روابط منطقه‌ای سازنده در حرکت هستیم.
