ایران و آمریکا در مورد تمدید بندهای غروب آفتاب توافق میکنند؟
قهرمانپور با اشاره به انقضای برخی بندهای برجام از جمله بند مربوط به فروش پهپاد در اکتبر و احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه نیز توضیح داد: «یکی از موضوعات جدی پایان محدودیت فروش سلاحهای پیشرفته بعد از اکتبر است و به نظر میرسد با توجه به جنگ اوکراین، همکاریهای نظامی ایران و روسیه به یکی از دغدغههای جدی آمریکا و اروپا تبدیل شده است. برخی معتقدند قبل از پایان این محدودیتها مکانیزم ماشه را فعال میکنند و برخی معتقدند دو طرف بر تمدید این محدودیتها به اجماع میرسند، اما باید ببینیم مسیر پیش رو چگونه پیش خواهد رفت.»
این پژوهشگر در توضیح اینکه آیا ایران برای بهرهبرداری از توافقات منطقهای خود نیاز به بهبود روابط با غرب دارد، تاکید کرد: «اینکه مناسبات منطقهای منجر به بهبود روابط با غرب شود محل تامل است. سطح منطقهای تابع سطح بینالمللی است به این معنا که اگر روابط ایران با قدرتهای بزرگ درست شود روابطش با قدرتهای منطقهای نیز درست میشود. ما نظریه عکس نداریم که اگر روابط کشورهای یک منطقه با هم درست شد روابط آنها با قدرتهای بزرگ نیز بهبود پیدا میکند. منافع قدرتهای بزرگ تابع ملاحظات منطقهای نیست؛ بنابراین پیامد روابط ایران و عربستان، الزاما بهبود روابط ایران و غرب نیست.»
وی افزود: «درست است که امروزه بحث بر سر آن است که عربستان تلاش میکند استقلال عمل خود را در مقابل غرب افزایش دهد، اما واقعیت امر این است که همچنان قدرتهای خارجی از جمله آمریکا یک بازیگر مهم در منطقه هستند. درست است که حضور آمریکا در منطقه بنا به سیاست چرخش به آسیا کمتر شده است، اما شاهد این هستیم که سایر قدرتهای بزرگ برای نقشآفرینی در منطقه محدودیتهای جدی دارند و بهطور مشخص محدودیت منابع مالی برای آنها چشمگیر است.»
قهرمانپور تاکید کرد: «بنابراین همچنان میتوان گفت که آمریکا اصلیترین بازیگر خاورمیانه است و در کنار آن چین هم تلاش میکند سهمی در منطقه داشته باشد. نقشآفرینی چین نیز گویای این امر است؛ بنابراین چه آمریکا بازیگر اصلی منطقه بماند چه نفوذ چین در منطقه افزایش یابد، در هر دو حال ایران برای تقویت تعاملات خود با کشورهای همسایه باید منافع و ملاحظات این قدرتها را در نظر بگیرد. منطقه خاورمیانه هنوز تا رسیدن به استقلال فاصله قابلتوجهی دارد و بنابراین همچنان قدرتهای خارجی بازیگران مهمی به شمار میروند.»
وی با بیان اینکه درباره پیامدهای بهبود روابط با عربستان همچنان باید با احتیاط برخورد کنیم، ادامه داد: «ما در مرحلهای هستیم که این روابط قطع بود. اینکه استقبالی صورت گرفته، به این معنی نیست که این مسائل منجر به گشایش خاص خواهد شد. اختلافات ایران و عربستان در منطقه به این زودیها و صرفا با یک توافق قابل حل نیست؛ این توافق فعلا در حد بهبود روابط، عادیسازی روابط، بازگشایی سفارتخانهها و برقراری پروازها خواهد بود. اینکه روابط فوق منجر به یک رابطه استراتژیک خواهد شد تردیدهای جدی وجود دارد.»