بیانیه وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس و بریتانیا منتشر شد
موضع برجامی ۶ کشور عربی
وزرای خارجه انگلیس و شورای همکاری خلیج فارس در بیانیهای به طرح ادعاهای ضد ایرانی پرداختند و از مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین به عنوان آخرین فرصت برای برگرداندن امنیت به منطقه و اجتناب از شدت گرفتن تنشهای هستهای یاد کردند. شورای همکاری پیش‌تر نیز خواستار حضور در مذاکرات احیای برجام در وین اتریش شده بود.
به گزارش خبرگزاری فارس، وزیران خارجه انگلیس و شورای همکاری خلیج فارس در بیانیهای که شامگاه دوشنبه منتشر شد اعلام کردند بر سر «شراکت‌‌‌های راهبردی» با یکدیگر به توافق دست پیدا کردند. در بیانیه رسمی آمده است که طرفین در این نشست توافق کردند که روابط امنیتی و اقتصادی را تقویت کنند و راه را برای همکاری نزدیک‌تر از جمله در زمینه تجارت و امنیت سایبری و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سازگار با محیط‌زیست هموار کنند. این بیانیه بعد از نشست یک‌روزه وزیران خارجه انگلیس و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در محله «چونینگ»، واقع در منطقه «کنت» در جنوب شرقی انگلستان صادر شده و بخش‌‌‌هایی از آن حاوی ادعاهایی علیه ایران است. وزیران خارجه انگلیس و کشورهای عربی از مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین که میان ایران و گروه موسوم به ۱+۴انجام می‌شود به عنوان «آخرین فرصت» برای برگرداندن امنیت به منطقه و اجتناب از شدت گرفتن تنشهای هستهای یاد کردهاند.
در این نشست فیصل بن فرحان آل سعود وزیر خارجه عربستان سعودی، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر، بدر البوسعیدی وزیر خارجه عمان، عبداللطیف بن راشد آل زیانی وزیر خارجه بحرین، احمد ناصر المحمد الصباح وزیر خارجه کویت، لانا زکی نسیبه سفیر و نماینده دائم امارات متحده عربی در سازمان ملل و نایف فلاح مبارک الحجرف دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس حضور داشتند. در بخشی از این بیانیه آمده است: «وزرا از ایران خواستند به منظور اجتناب از وارد کردن منطقه و جامعه بین‌المللی به نقطه بحران، فرصت دیپلماتیک فعلی برای احیای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) را مغتنم بشمرد.» وزرای خارجه بار دیگر ایران را به انجام آنچه «فعالیت‌های مخرب» خوانده می‌شود متهم کرده و مدعی شده‌‌‌اند که این موضوع موجب «نگرانی جدی» آنهاست. در این بیانیه از دولت جدید ایران خواسته شده «نقش مثبتی در منطقه ایفا کند، به قوانین بین‌المللی پایبند باشند به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی همسایگان خود احترام بگذارد و حمایت از گروه‌‌‌های شبه‌‌‌نظامی را متوقف کند.»
این بیانیه در حالی صادر شده که دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین عصر جمعه ۲۶ آذر به پایان رسید. در پایان این دور از گفتوگوها اصلاحات و دیدگاه‌‌‌های ایران در دو سند ارائه‌‌‌شده مورد پذیرش قرار گرفت و براساس اعلام «علی باقری»، مذاکره‌‌‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران این دو سند مبنای مذاکرات آتی خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده رفع تمامی تحریم‌ها علیه ایران، به گونه‌‌‌ای که قابل راستی‌‌‌آزمایی باشد مهم‌ترین دستور کار هیات ایرانی را در این گفتوگوها تشکیل خواهد داد. در دولت «حسن روحانی»، رئیس‌‌‌جمهور سابق ایران نیز ۶ دور گفت‌‌‌وگو میان ایران و گروه ۱+۴ (انگلیس، روسیه، چین، فرانسه به علاوه آلمان) برگزار شد. طرف آمریکایی هم در آن مذاکرات با نمایندگان گروه ۱+۴ بدون حضور ایران در خصوص شرایط بازگشت به برجام گفت‌‌‌وگو می‌کرد اما آن مذاکرات، به دلیل اصرار آمریکا بر عدم‌ضمانت درباره ماندن در برجام یا عدم‌رفع تمامی تحریم‌ها نتیجه‌‌‌ای دربر نداشت.
بیانیه وزرای خارجه انگلیس و دولت‌های عضو شورای همکاری در حالی صادر شده است که این شورا پیش‌تر و از شروع مذاکرات برجامی در فروردین ۱۴۰۰ خواستار حضور در مذاکرات به دلیل آنچه نگرانی‌ها از مفاد توافق می‌دانست، شده بود. درخواستی که عملا به جایی نرسید و گفتوگوها بدون حضور دولت‌های عضو شورای همکاری برگزار شد. با این وجود شورای همکاری خلیج فارس برخلاف سال ۲۰۱۵ که مخالفت جدی‌ای را با برجام نشان داد و بعدها برخی از دولت‌های عضو آن مانند امارات و عربستان در کارزار فشار حداکثری ترامپ علیه ایران مشارکت فعالانه‌ای داشتند، در دوره کنونی از شکل‌گیری توافق و رقم زدن همکاری‌های اقتصادی متاثر از آن حمایت کرده است. اما مدعی است که پس از توافق باید دولت‌های عضو و دیگر متحدان منطقه‌ای و بین‌المللی تمرکز خود را بر فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران بگذارند. با این حال هم عربستان و هم امارات به‌صورت دوجانبه مذاکرات تنش‌زدایی با ایران را خارج از چارچوب برجام در پیش گرفته‌اند.
واکنش سفیر ایران در لندن
در واکنش به بیانیه شورای همکاری خلیج فارس و انگلیس، سفیر جمهوری اسلامی ایران در انگلیس تصریح کرد: راه امنیت، دوستی و سعادت منطقه، نه از لندن که از تهران و با مشارکت همه کشورهای منطقه می‌‌‌گذرد. به گزارش خبرگزاری فارس، «محسن بهاروند» سه‌شنبه شب در واکنش به بیانیه انگلیس و کشورهای حاشیه خلیج فارس در صفحه اینستاگرامش نوشت: باعث تاسف است که بعضی از کشورهای عربی آغوش باز ایران برای مذاکره، مفاهمه و سیاست همسایگی محترمانه را نادیده گرفته و در لندن علیه ایران بزرگ و مقتدر بیانیه صادر می‌‌‌کنند.
سفیر ایران در انگلیس با بیان اینکه آنها و انگلیس از ایران خواسته‌‌‌اند که آخرین فرصت را غنیمت بشمارد و توافق هستهای را پیش ببرد، در امور دیگران دخالت نکند، فعالیت‌های مخرب نداشته باشد و سخنان کلی و مبهم از این دست، خاطرنشان کرد: ایران سال‌‌‌هاست که همین درخواست‌‌‌ها را از این کشورها و کشور انگلیس دارد. بهاروند اضافه کرد: به نظر من اول باید نشست و بر اساس واقعیت روی زمین حساب کرد چه کسانی بیشترین دخالت بیجا و فعالیت مخرب را در منطقه ما دارند. ما در کنار این خواسته دست دوستی خود را به سوی همسایگان دراز کرده و از آنها دعوت کرده‌‌‌ایم به گفت‌‌‌وگوهای سازنده بنشینیم تا این توقعات متقابل روشن و در یک چارچوب دیپلماتیک مشخص قرار گیرد و بتوان آنها را با تشریک مساعی و به شکل مسالمت‌آمیز حل و فصل کرد. وی یادآور شد: اما انگار سیاست و توانایی عده‌‌‌ای فقط فرار از تعامل معنی‌‌‌دار و فاصله از دوستان واقعی و برادران دینی و طرح سخنان کلی، مبهم و غیردیپلماتیک در سایه تفرقه افکنان و سودجویان است.
فضاسازی کاخ سفید
همزمان با این تحولات، سخنگوی کاخ سفید گفت بایدن از تیم امنیت ملی خود خواسته تا در صورت شکست دیپلماسی در وین آمادگی داشته باشند و گزینه‌‌‌های دیگر را بررسی کنند. «جن ساکی» به خبرنگاران گفت در صورت شکست مذاکرات در وین، ایالات متحده در حال آماده‌‌‌سازی گزینه‌‌‌های دیگر است. به گزارش «اسپوتنیک»، وی در نشست خبری روزانه خود در این خصوص گفت: به دلیل نحوه نزدیک شدن و شرکت ایرانی‌‌‌ها در آخرین دور مذاکرات، رئیس‌‌‌جمهور از تیم امنیت ملی خواست تا در صورت شکست دیپلماسی آمادگی داشته باشند و گزینه‌‌‌های دیگر را بررسی کنند. وی افزود: و این کاری بوده که ادامه داشته است، از جمله از طریق مشورت با طیف وسیعی از شرکا در سراسر جهان. در خصوص گام‌‌‌های بعدی، فکر نمی‌‌‌کنم در این مرحله چیزی برای اعلام از قبل، داشته باشم.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در نشست خبری روزانه در جمع خبرنگاران به توضیح درباره وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین پرداخت و گفت که برخی پیشرفت‌‌‌ها در این مذاکرات حاصل شده است. او با این حال ادعا کرد: اگر سرعت دیپلماسی در یکسو بسیار عقب‌‌‌تر از سرعت دیپلماسی در سوی دیگر باشد، برجام همان‌طور که از تروئیکای اروپا شنیدید به یک پوسته خالی تبدیل خواهد شد. همان‌طور که از همکارم شنیدید جسدی خواهد بود که قابل احیا نیست. ند پرایس در ادامه گفت: البته ما نمی‌‌‌خواهیم شاهد پیش آمدن هیچ یک از این رویدادها باشیم. کماکان معتقدیم که فرصتی پیش روی ماست که از طریق آن بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام، بهترین گزینه برای ما ،بهترین گزینه برای سایر اعضای ۱+۵ و بهترین گزینه برای جامعه بین‌المللی است، زیرا این توافق هنوز می‌تواند به نیاز ما مبنی بر جلوگیری از دستیابی همیشگی ایران به سلاح هستهای پاسخ دهد.
دولت جو بایدن به شکست سیاست موسوم به «فشار حداکثری» که دولت پیشین آمریکا پس از خروج از برجام علیه ایران به کار گرفت اعتراف کرده اما از انجام اقدامات لازم برای عقبگرد از آن مسیر خودداری کرده است. اصرار دولت بایدن بر حفظ تحریم‌های دوران ترامپ، یکی از مهم‌ترین محورهای اختلافات در دورهای گذشته مذاکرات وین را که با هدف بازگرداندن آمریکا به برجام انجام می‌شد تشکیل می‌‌‌داد.
از سوی دیگر، کاخ سفید گفته سه مقام ارشد آمریکایی برای رایزنی درباره ایران به فلسطین اشغالی سفر خواهند کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، کاخ سفید اعلام کرد جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، برت مک‌‌‌گورک، هماهنگ‌‌‌کننده امور خاورمیانه در کاخ سفید و «ییل لمپرت»، دستیار موقت وزیر خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک برای رایزنی درباره ایران به فلسطین اشغالی سفر خواهند کرد. طبق بیانیه کاخ سفید، سالیوان با «نفتالی بنت»، نخست‌‌‌وزیر رژیم صهیونیستی و سایر مقام‌‌‌های ارشد این رژیم دیدار کرده و تعهد آمریکا به حفظ امنیت آن رژیم را خاطرنشان خواهد کرد. سالیوان علاوه بر این با مقام‌‌‌های صهیونیستی درباره طیف گسترده‌‌‌ای از مسائلی که برای روابط دوجانبه اسرائیل-آمریکا اهمیت راهبردی دارند، از جمله ایران رایزنی خواهد کرد.
