روانشناسی و سرمایهگذاری، ارتباطی عمیق و پیچیده دارند، زیرا تصمیمات مالی افراد بهشدت تحتتاثیر احساسات و عوامل روانی قرار میگیرد. رفتارهای سرمایهگذاران در بازارهای مالی اغلب بازتابی از ادراکات، احساسات و واکنشهای ذهنی آنها به رویدادهای اقتصادی و اجتماعی است. برای نمونه، احساس ترس هنگام افت بازار یا طمع در دورههای رشد میتواند موجب بروز رفتارهای هیجانی و غیرمنطقی شود. این عوامل، بهویژه در شرایط ناپایداری و نوسانات شدید، نقش پررنگتری پیدا میکنند. سوگیریهای شناختی مانند اعتماد به نفس بیش از حد، تمایل به تایید باورهای شخصی و رفتار گلهای نیز از جمله عواملی هستند که میتوانند به تصمیمگیریهای نادرست منجر شوند. آگاهی از اصول روانشناسی و استفاده از آن در سرمایهگذاری، میتواند به سرمایهگذاران کمک کند تا احساسات خود را مدیریت و تصمیماتی منطقیتر و آگاهانهتر اتخاذ کنند. این آگاهی، علاوه بر کاهش اشتباهات رایج، بهبود عملکرد کلی سرمایهگذاری را نیز به دنبال دارد.
صدرنشینی بازار سرمایه در بازدهی ماهانه پساز ۲۰ ماه
بورس تهران پس از تحمل یک دوره رکود، از ابتدای آبان وارد یک روند صعودی شد و بازدهی این بازار در هشتمین ماه سال به ۱۲.۴درصد رسید تا این بازار پس از ۲۰ ماه در صدر بازدهی بازارها قرار گیرد. پیشروی ارزش معاملات تا ۱۰همت نیز از تداوم فضای رونق بر بازار سهام، حکایت دارد. به نظر میرسد عواملی نظیر تعدیل قیمت برای خودروسازها، تداوم رشد قیمت برای دلار نیمایی و احتمال تغییر در سیاستهای پولی در بهبود وضعیت بازار سهام نقش داشتهاند. برخلاف بازار سهام، بازار سکه و طلا که در ماههای قبل پررونق بود، در آبان با عقبگرد قیمتی روبهرو شد. افت قیمت جهانی طلا پس از انتخابات آمریکا باعث شد که بازدهی سکه و طلا منفی شود. البته در ماه آبان بازدهی دلار نسبتا قابل توجه بود و در این ماه ۷.۵درصد رشد کرد. از ابتدای سال نیز در میان بازارها بیشترین بازدهی مربوط به طلای ۱۸عیار بود که حدود ۳۸درصد رشد را ثبت کرده است. بازدهی ۸ماهه بانکها بهعنوان یک سرمایهگذاری کمریسک، ۲۰ درصد ثبت شده است.
آخرین روز معاملاتی هفته، چهارشنبه با ریزش ۱۲هزارواحدی شاخصکل بورس و افت ۳هزار و ۵۰۰واحدی شاخص هموزن همراه بود. برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه، ریزش قابلتوجه و نسبتا بالای بورس امروز را صرفا یک اصلاح و نفسگیری بازار برای ادامه روند صعودی میدانند و برخی دیگر نیز علت ریزش را واکنش بورس به احتمال صدور قطعنامه بینالمللی علیه ایران ارزیابی میکنند.
بازار سرمایه این هفته طبق پیشبینیها روند مثبتی را تجربه کرد و شرایط به شکلی مناسب پیش رفت. عوامل بنیادی و سیاسی، دست در دست هم، بستر را برای رشد بازار فراهم کردند. عبور نرخ دلار نیمایی از مرز ۵۰هزار تومان و کاهش نرخ بهره اوراق اخزا از ۳۳درصد به ۳۰درصد، نشاندهنده جهتگیریهای حمایتی سیاستگذاران بود. افزون بر این، کاهش حقوق مالکانه معادن در بودجه ۱۴۰۴ از ۵۵درصد به ۵۰درصد، در کنار اعمال ۵درصد معافیت مالیاتی برای شرکتهای تولیدی، از جمله اقدامات مثبت دولت بود که سیگنالهایی مبنی بر حمایت از بازار مخابره کرد.
شاخصکل بورس که در نیمه اول معاملات، با رشد ۲۳هزار واحدی تا ۲میلیون و ۲۷۸هزار واحد نیز پیشروی کرد، با افزایش فشار عرضه در نیمه دوم معاملات، با چرخش قیمتی در نمادها همراه بود. سرانجام نماگر اصلی در۲میلیون و ۲۶۹هزار واحد آرام گرفت. ضمن درنظرگرفتن عوامل سیاسی، بهنظر میرسد شاخصکل بورس با رسیدن به محدوده مقاومتی که در نیمه کانال ۲.۲میلیون واحد قرار دارد، واکنش اندکی را نسبت به این سطح نشان دادهاست. سطح مذکور آخرینبار در اردیبهشت امسال ایجاد شد و پس از آن شاخص بورس، سقوط آزاردهندهای را به اهالی بازار تحمیل کرد، با اینحال عبور از این مقاومت و تثبیت بالای آن، میتواند روزهای خوبی را برای بازار بههمراه داشتهباشد.
روز سه شنبه دماسنج اصلی بازار سرمایه با افزایش ارتفاع ۰.۶۲درصدی همراه شد و در پایان ساعت معاملاتی در سطح ۲میلیون و ۲۶۹هزار واحدی ایستاد. رشد ۱۴هزار و ۶۳واحدی شاخص کل در حالی محقق شد که نماگر هموزن با صعود ۰.۴۹درصدی روبهرو شد و در سطح ۷۲۳هزار و ۳۸۳واحدی قرار گرفت. در این بین شاخص کل فرابورس نیز که معیار مناسبی برای بررسی وضعیت سهام مختلف فرابورسی است، حدود ۰.۹۸درصد سبزپوش شد و در نهایت در سطح ۲۲هزار و ۴۲۳واحدی کار خود را به اتمام رساند. ارزش معاملات خرد بازار سرمایه که شامل سهام و حق تقدم بازار میشود، روز سهشنبه مقدار ۷هزار و ۳۹۲میلیارد تومانی را ثبت کرد. بهعلاوه ۳۳میلیارد تومان پول حقیقی به گردونه معاملات بازار وارد شده است.
بازار سرمایه با حجم معاملات چشمگیر و بازگشایی نمادهای مهم، تا به اینجا هفتهای پرتحرک را پشتسر گذاشتهاست. بازار سرمایه ایران در روزهای اخیر تحولات چشمگیری را تجربه کردهاست. از رکوردشکنی ارزش معاملات خرد تا بازگشایی نمادهای کلیدی همچون ایرانخودرو و سایپا بعد از افزایش قیمت و در نهایت بازار در مسیری پرنوسان و حساس قرار گرفتهاست. در عین حال، اثرگذاری گزارشهای مثبت ماهانه و مدیریت نسبی نرخ بهره، نشاندهنده تلاشهایی برای ایجاد ثبات در بازار است، اما این تغییرات چه چشماندازهایی را برای هفتههای آتی ترسیم میکند؟ در ادامه، تحلیلهای دو کارشناس بازار سرمایه، مهدی دلبری و محمد خبریزاد را بررسی میکنیم که ابعاد مختلف این تحولات را تحلیل کردهاند.
شاخص کل با رشد ۱۵.۱۶درصدی از محدوده یکمیلیون و ۹۷۰هزار واحدی ۲آبانماه به سطح ۲میلیون و ۲۶۹هزار واحدی در روز سهشنبه رسید. در این میان شاخص کل هموزن نیز به عنوان یکسانکننده اثر تمامی نمادها با صعود ۱۰.۳۳درصدی از تاریخ مذکور روز گذشته در محدوده ۷۲۳هزار واحدی قرار گرفت. شاخص کل فرابورس نیز افزایش ارتفاع ۶.۸۴درصدی از روزهای ابتدایی آبانماه تا روز گذشته داشته است.
سقف شاخصکل در سال ۱۴۰۳، محدوده ۲میلیون و ۳۱۶هزارواحدی است که شاخص میتواند در روزهای آتی، قله سال جاری خود را دوباره لمس کند. همچنین سقف تاریخی شاخصکل محدوده ۲میلیون و ۵۳۵هزارواحدی است که در اردیبهشت سالگذشته ثبت شد و اکنون شاخصکل، فاصله ۱۱.۷درصدی با محدوده مذکور دارد. اگر بخواهیم وضعیت بورس را تا پایان سال پیشبینی کنیم، میتوان گفت به طور کلی و بر اساس ترسیم چشمانداز مولفههای اصلی، بازار سهام دو نیمه متفاوت را تا پایان سال پشتسر خواهد گذاشت که در هر نیمه با توجه به سناریوهای مختلف سیاسی، سناریوهای متفاوتی مطرح خواهد شد.
تاخت و تاز قیمتها و نماگرها در تالار شیشهای همچنان ادامهدار است و شاخصهای سهامی در مسیر صعودی گام برمیدارند. شاخصکل در معاملات روز گذشته بورس تهران با رشد ۱.۹۷درصدی همراه شد و به سطح ۲میلیون و ۲۵۵هزارواحدی رسید. با ایستادن در محدوده مذکور، شاخصکل به بیشترین مقدار خود از شانزدهم اردیبهشت امسال رسیدهاست. سقف شاخصکل در سالجاری، محدوده ۲میلیون و ۳۱۶هزارواحدی است که شاخص میتواند در روزهای آتی، قله سالجاری خود را مرتفعتر سازد، همچنین سقف تاریخی شاخصکل نیز محدوده ۲میلیون و ۵۳۵هزارواحدی است که در اردیبهشت سالگذشته ثبت شدهاست و اکنون شاخصکل، فاصله ۱۱درصدی با محدوده مذکور دارد.
در نشست مشترک رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و روسا و اعضای هیاترئیسه کمیسیونهای ۲۰گانه اتاق ایران، چالشهای موجود در بخش خصوصی، تولید، سرمایهگذاری و بازارهای مالی مطرح و زمینههای همکاری بیشتر بین اتاق ایران و سازمان بورس به منظور حل این چالشها بررسی شد. در این جلسه رئیس اتاق بازرگانی ایران بر لزوم استقلال هر چه بیشتر سازمان بورس و همچنین جلب اعتماد از بین رفته به این سازمان تاکید و برای همکاری اعلام آمادگی کرد. رئیس سازمان بورس نیز خواستار حضور شخص ریاست اتاق ایران بهعنوان نماینده اتاق در جلسات شوای عالی بورس شد.
سالهای متمادی است که دادوستد سهام و واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری در بورس اوراقبهادار تهران و فرابورس ایران و نیز اغلب معاملات در بورسکالای ایران تابع محدودیتهای شدید تا نسبتا شدید دامنهنوسان روزانه در ترکیب با حجم مبنا است و هر از گاهی این محدودیتها بیشتر یا کمتر میشود، بهگونهای که معمولا در شرایط تشدید تنشها و ریسکهای سیاسی که قیمت سهام تمایل به کاهش دارد، این محدودیت بیشتر و با فروکشکردن تنشها، دامنهنوسان بازتر و بهعبارتی محدودیت کمتر میشود. صرفنظر از وجود یا چند و چون حد نوسان قیمت سهام در بورسهای سهام سایر کشورها که ممکن است بهویژه در اقتصادهای کمتر توسعهیافته با محدودیتهایی مواجه باشند، در این نوشتار قرار است تا برخی از پیامدهای محدودیت دامنهنوسان قیمت سهام در بورس و فرابورس ایران مورد بررسی اجمالی قرار گیرد و راهکارهایی اجمالی برای جایگزینی این اقدام ارائه شود.
بازار سرمایه در سومین روز معاملاتی هفته، روز دوشنبه، رشد بالا و قابلتوجهی را بهثبت رساند. شاخصکل بورس یک رشد خیرهکننده ۴۳هزارواحدی یعنی ۱.۹۷درصدی را نسبت بهروز گذشته بهثبت رساند. همچنین شاخص هموزن ۱.۶۳درصد نسبت بهروز گذشته و بیش از ۱۱هزار واحد رشد کرد. در فرابورس نیز شاخصکل با رشد بیش از ۳۴۰واحدی نسبت بهروز گذشته ۱.۵۷درصد افزایش سطح را تجربه کرد.
بورس تهران معاملات روز یکشنبه را با افزایش تقاضا آغاز کرد، اما با گذر از دقایق ابتدایی و عرضهشدن صفوف خرید طیفی از نمادهای تاثیرگذار، جنگی تمامعیار در بازار شکل گرفت و ارزش معاملات رکورد زد. درواقع روز یکشنبه نخستین روزی بود که بعد از سیگنالهای مثبت سیاسی و اقتصادی که بازار دریافت کرده بود، فرصت خرید ایجاد شد و در همین راستا بسیاری از معاملهگران بهواسطه باز ماندن از رشد اخیر، در مسیر خرید قرار گرفتند و از طرف دیگر طیفی از معاملهگران کوتاهمدت، شناسایی سود را در دستور کار داشتند. اما برآیند مشاهدات بازار روز یکشنبه نشاندهنده این نکته است که بازار از ایستادگی خوبی برخوردار بود.
روز یکشنبه دماسنج اصلی بازار سرمایه با افزایش ارتفاع ۰.۸۸ درصدی همراه شد و در پایان ساعت معاملاتی در سطح ۲ میلیون و ۲۱۱هزار واحدی ایستاد. رشد ۱۹هزار و ۳۶۱ واحدی شاخص کل در حالی محقق شد که نماگر هموزن نیز با صعود ۰.۴۵ درصدی روبهرو و در سطح ۷۰۸هزار و ۲۴۵ واحدی قرار گرفت. در این بین شاخص کل فرابورس نیز که معیار مناسبی برای بررسی وضعیت سهام مختلف فرابورسی است، حدود ۰.۳۷درصد سبزپوش شد و در نهایت در سطح ۲۱هزار و ۸۶۲ واحدی کار خود را به اتمام رساند.
بیشترین مقدار ارزش معاملات خرد در سهام، حقتقدم و صندوقهای سهامی بهثبت رسید
معاملات بورس تهران در روز گذشته با رشد نماگرهای سهامی همراه شد. تابلوی معاملات دیروز، بهمعنای واقعی کلمه نمایانگر جدال و کشمکش میان خریداران و فروشندگان بود و همین موضوع منجر بهثبت ارزش معاملات بالایی در بازار شد. در معاملات روز گذشته، ابتدا شاخص تا محدوده ۲میلیون و ۲۱۶هزارواحدی افزایش ارتفاع داشت و سپس افزایش عرضه در جریان معاملات منجر به عقبنشینی شاخصکل از سقف روزانه شد و نهایتا شاخص با رشد ۰.۸۸درصدی و در سطح ۲میلیون و ۲۱۱هزارواحدی بهکار خود پایان داد. بهاینترتیب رشد شاخص از ابتدای سال بعد از مدتها وارد محدوده مثبت شد. در جــــــریــــــان دادوستدهای روز گــذشـــته بورس تهران، شاخص هموزن نیز ۰.۴۵درصد بر ارتفاع خود افزود و به سطح ۷۰۸هزار و ۲۴۵واحدی رسید. در فرابورس نیز شاخصکل این بازار با رشد ۰.۳۷درصدی همراه شد.