در این وضعیت، دو سناریو را می‌توان برای بازار در نظر گرفت. در حالت اول اگر عملکرد سهام اصطلاحا بنیادی مورد انتظار یا فراتر از انتظار فعالان بازار باشد، احتمال شکل‌گیری موجی از رونق در بورس تهران چندان دور از انتظار نیست. در حالت دوم این امکان وجود دارد که وضعیت عملیاتی شرکت‌ها ضعیف‌تر از پیش‌بینی‌ها باشد که در این صورت احتمال فشار عرضه و خروج بخشی از سرمایه‌ها از بازار افزایش خواهد یافت. حال باید دید در هفته آتی که انتشار گزارش‌های فصلی عملکرد بنگاه‌های بورسی اوج می‌گیرد، کدام مسیر برای ادامه حرکت قیمت‌ها میسر می‌شود.

معاملات دیروز بورس تهران در حالی آغاز شد که غلبه نیروی تقاضا بر عرضه، شاخص کل را در مسیر افزایشی قرار داد. روندی که تداوم چندانی نیافت و شاخص کل پس از لمس کانال ۱۶۶ هزار واحدی، دچار سراشیبی ناشی از فشار فروش در صنایع کالایی شد، بنابراین نماگر بازار به رشد ۱۵۰ واحدی بسنده کرد.

روز گذشته، با وجود فضای مثبت حاکم بر بازارهای جهانی و بهبود قیمت‌ها، معاملات سهام وابسته با احتیاط بیشتری دنبال شد. در سوی مقابل، موج هیجان مجددا سهام بانکی در‌بر‌گرفت و به این ترتیب، بخش عمده جریان نقدینگی در گروه بانکی به گردش در آمد و در عین حال متوسط قیمت‌ها در صنعت مزبور به افزایش ۲ درصدی دست یافت. مرور نمادهای موثر بر شاخص کل نیز نشانگر صدرنشینی سهام بانکی «وبملت» بود که همراهی آن با سهم «وتجارت» موجب رشد تقریبا ۲۱۰ واحدی شاخص کل شد. این در حالی بود که نمادهای کالایی «فارس» و «فملی» در مجموع موجب عقب‌نشینی بیش از ۱۱۵ واحدی شاخص کل شدند. انتشار مجدد اخبار و شایعاتی حول افزایش نرخ تسعیر ارز بانک‌ها به قیمت سامانه نیما، مهم‌ترین عاملی بود که موجب چرخش توجهات به صنعت بانک‌ها شد.

روزهای آتی بورس در دو سناریو

پس از آنکه گزارش‌های عملکرد ۹ ماهه شرکت‌های مختلف بورسی در سامانه کدال قرار گرفت، ممکن است نتایج متفاوتی بازار را در بر گیرد که در این گزارش، به دو وضعیت کلی تقسیم‌بندی شده است. در سناریوی اول، یک حالت این است که عملکرد گروه‌های خودرویی و بانکی در پاییز ضعیف‌تر از انتظار بازار باشد و به تعمیق زیان در نماد بسیاری از شرکت‌های زیرمجموعه این دو گروه بینجامد. تحقق این وضعیت دست‌کم در گروه خودرویی به گواهی گزارش‌های ماهانه چندان دور از انتظار نیست. در عین حال در گروه بانکی نیز تنها تکیه‌گاه فعالان و سهامداران به افزایش نرخ‌های تسعیر دارایی‌های ارزی بانک‌هاست که می‌توان صورت‌های مالی بانک‌ها را بهبود ببخشد و در غیر این صورت احتمال گزارش‌های نه‌چندان جالب توجه این صنعت بورسی وجود دارد. این دو صنعت که پیش از این با انتشار اخبار پیرامون افزایش قیمت-برای خودرو و تسعیر برای بانک- سوار بر موج‌های سفته‌بازانه رشد چشمگیری را تجربه کرده بودند، در صورت انتشار گزارش‌های ضعیف‌تر از انتظار با رویگردانی معامله‌گران مسیر افت قیمت را در پیش خواهند گرفت. در مقابل گزارش سهام گروه‌های کالایی است که در صورت برآورده کردن انتظارات کارشناسان یا غافلگیری تحلیلگران می‌تواند موج جدیدی از رونق در بورس تهران را رقم زند؛ به‌طوری‌که تمرکز سهامداران بر این دسته از صنایع معطوف خواهد شد و حتی اخبار سفته‌بازی هم تاثیری در اقبال چشمگیر سهامداران از سهام کالایی نخواهند داشت. در این صورت با فرا رسیدن موعد غربالگری صنایع کالایی، بازار سهام مسیری صعودی را در پیش خواهد گرفت.

حالت دوم از سناریوی اول نیز به این شکل است که صنایع صادرات‌محور با وجود گزارش‌های قابل قبول، در سایه نگرانی از تحریم‌ها یا مخاطرات اجتناب‌ناپذیر بازار جهانی چندان مورد اقبال بازار قرار نگیرند. با وجود آنکه اثر واقعی تحریم‌ها در عملکرد شرکت‌های مرتبط و متعاقب آن در تنزل قیمت سهام طی این دوره انعکاس پیدا کرده اما همچنان نگرانی‌هایی در رابطه با کاهش هرچه بیشتر سودآوری این دسته از صنایع با تداوم تحریم‌ها وجود دارد. در دور قبلی تحریم‌ها در سال ۹۱ هم قیمت سهام در ماه‌های ابتدایی اجرای تحریم‌ها تحت فشار بیشتری قرار گرفت اما با گذشت زمان و در فرآیند اجرایی تحریم و بروز آثار واقعی رفته‌رفته فضای حاکم بر صنایع مرتبط مرتفع شد و بخشی از افت هیجانی قیمت‌ها به تدریج جبران شد. با در نظر گرفتن چنین پیشینه‌ای انتظار می‌رود که آثار تحریم‌ها در ادامه سال حتی ملایم‌تر شده و جایی برای نگرانی وجود نداشته باشد. با وجود این همچنان عدم قطعیت‌های مرتبط با عملیات آتی شرکت‌ها طی فصل زمستان می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده عمل کند و به این ترتیب سهامداران از سهام اصطلاحا بنیادی وارد جریانات سفته بازانه شوند.

سناریوی دوم صحنه‌ای را پیش روی ما می‌نهد که در آن گزارش‌های شرکت‌های کامودیتی‌محور ضعیف‌تر از پیش‌بینی فعالان بازار باشد و گزارش بنگاه‌های رقیب نیز چندان مورد قبول سهامداران قرار نگیرد. در صورت تحقق چنین سناریویی که در آن بنگاه‌های بزرگ گروه‌های پتروشیمی، فلزات و معدنی‌ها اطلاعات مقبولی را به کدال نفرستند، احتمال اینکه نقدینگی در گروه‌های مستعد برای سفته‌بازی گردش بیشتری پیدا کند، افزایش خواهد یافت. بنابراین سهامی که عمدتا به شرکت‌های کوچک شناخته می‌شوند یا قابلیت فعالیت‌های سفته‌بازانه را دارند در متن توجهات بازار قرار خواهند گرفت و الگویی الاکلنگی در این دست از صنایع بورسی نقش غالب را پیدا خواهد کرد. چرا که گزارش نه چندان مثبت صنایع کالایی احتمال نگرانی از بابت فراگیرتر شدن آثار تحریم‌ها را بر مقدار فروش شرکت‌ها شدت بخشیده و عدم قطعیت در این رابطه دست‌کم از جنبه روانی شمار کثیری از فعالان سهام را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

همگام با بازیگران

معاملات هفته جاری در حالی به اتمام رسید که بازار در تمام روزهای کاری آن از حمایت سهامداران حقیقی برخوردار شده بود. در مجموع، هفته آخر دی ماه با جابه‌جا‌یی بیش از ۱۱۸ میلیارد تومان سهم از پرتفوی سهامداران حقوقی به سبد سهام حقیقی، سپری شد که بیشترین تغییر مالکیت صورت گرفته به نفع سهامداران حقیقی در بین هفته‌های ماه جاری بود.

روز گذشته، عمده‌ترین توجه سهامداران حقیقی به سهام بانک ملت جلب شد. بالغ بر ۴۱ میلیون سهم «وبملت» به ارزش بیش از ۱۱ میلیارد تومان از پرتفوی سهامداران حقوقی به سبد معامله‌گران حقیقی منتقل شد. اولویت بعدی خرید این دسته از سهامداران نماد معاملاتی «های‌وب» بود و در ادامه، انتخاب سوم آنها نماددیگر از گروه بانکی، یعنی بانک تجارت بود. به عبارت دقیق‌تر، خالص خرید معامله‌گران حقیقی در نماد «وتجارت» بیش از ۴ میلیارد تومان رقم خورد. مرور صنایع نیز از منظر تغییر مالکیت به نفع بازیگران خرد بازار حاکی از صدرنشینی صنعت مواد دارویی بود. خالص خرید سهامداران حقیقی از صنعت مزبور نزدیک۴۲ میلیارد تومان ثبت شد. صنایع حمل و نقل و همچنین بانک‌ها نیز پس از گروه مواد دارویی، از بیشترین حمایت سهامداران خرد برخوردار شدند. صنایعی همچون خودرو، فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی نیز با پشتیبانی معامله‌گران خرد به روز خود پایان دادند.

از سوی دیگر، پالایش نفت اصفهان بیشترین تقاضای سهامداران حقوقی را به سوی خود برانگیخت. به‌طوری که در قالب این حمایت، بیش از ۱۶ میلیون سهم به ارزش حدود ۲ میلیارد تومان از جانب سهامداران حقیقی به سوی معامله‌گران حقوقی جابه‌جا‌ شد. بانک سینا نیز در جایگاه دوم ترجیحات معامله‌گران حقوقی قرار گرفت. پس از آن نیز، نماد فلزی «فاسمین» با خالص خرید بیش از یک میلیارد تومانی بازیگران عمده بازار، به‌عنوان سومین انتخاب آنها معرفی شد. در میان صنایع نیز، فرآورده‌های نفتی با بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها صدرنشین بود و حمایت بیش از ۳ میلیارد تومانی آنها را جلب کرد. در مجموع معاملات روز گذشته، نزدیک به ۱۱۰ میلیون سهم به ارزش حدود ۲۸ میلیارد تومان از سبد سهامداران حقوقی خارج و به پرتفوی معامله‌گران حقیقی افزوده شد.