پایان اثرگذاری سیگنال‏‏‌های افزایشی بر رینگ محصولات کشاورزی

فروکش‌کردن تب صعود موادغذایی در اوج

دنیای‌اقتصاد - راضیه احقاقی : سال ۲۰۲۳ با امیدواری نسبت به کاهش نرخ در بازار موادغذایی آغاز شده است. افزایش عرضه، کاهش بهای نفت و عقبگرد تورم جهانی، حامیان اصلی اصلاح قیمت موادغذایی در سال جدید میلادی هستند که تاثیر این فاکتورها بر روند افت قیمت محصولات غذایی ظرف ۱۰روز ابتدایی سپری‌شده از سال جدید میلادی نمایان است. روند کاهش بهای اغلب محصولات غذایی ظرف ماه‌‌‌های پایانی سال ۲۰۲۲ شروع و ظرف روزهای ابتدایی سال‌جاری ادامه‌‌‌دار شد، به نحوی که در حال حاضر بازده سالانه بسیاری از این محصولات منفی است. با این حال نمی‌‌‌توان گفت که موادغذایی در دنیا ارزان شده‌‌‌اند؛ چرا که اگرچه نرخ این محصولات نسبت به رکورد قیمت یک‌سال اخیر خود اصلاح شده است، اما بهای اغلب آنها در نرخی بالاتر از میانگین بلندمدت ۵ و ۱۰سال اخیر قرار دارد و به این ترتیب همچنان مردم به‌خصوص در کشورهای فقیر، برای تامین غذا با چالش گرانی روبه‌رو هستند.

موادغذایی ارزان شد یا گران؟

تب و تاب صعود بهای موادغذایی در بازارهای جهانی فروکش کرد و به این ترتیب روند اصلاح بهای غلات که ظرف ماه‌‌‌های پایانی سال 2022 شروع شده بود، در روزهای ابتدایی 2023 سرعت بیشتری به خود گرفت، به نحوی که ظرف یک‌هفته منتهی به ‌روز چهارشنبه یازدهم ژانویه در معاملات آتی بورس شیکاگو از نرخ گندم به میزان 6/ 1‌درصد و از قیمت جو به میزان 96/ 3‌درصد کاسته شد. این اصلاح قیمتی شامل حال سایر گروه‌‌‌های کالایی غذایی نیز شد، به نحوی که از بهای قهوه به میزان 5/ 9درصد، از نرخ روغن پالم به میزان 6 درصد و از قیمت پنیر به میزان 9/ 2‌درصد کاسته شد. البته ظرف دوسال اخیر یعنی سال‌های 2021 و 2022، بهای موادغذایی در بازارهای جهانی صعودی کم‌سابقه داشت، به نحوی که رکورد تاریخی بهای بسیاری از محصولات ظرف سال گذشته میلادی شکسته شد. در این شرایط اگرچه ظرف ماه‌‌‌های پایانی سال 2022 از تب و تاب صعود قیمتی در بازار مواد غذایی کاسته شد، اما نرخ بسیاری از محصولات بالاتر از میانگین 5 و 10ساله قرار دارد.

کاهش تقاضا و رشد عرضه، گندم را ارزان کرد

بروز نشانه‌‌‌هایی از افزایش عرضه گندم و تضعیف تقاضا زمینه افت بهای این محصول برای ماه ژانویه را فراهم کرد و به این ترتیب نرخ این محصول در معاملات آتی بورس شیکاگو در روز دهم ژانویه به کمتر از 3/ 7دلار به ازای هر بوشل رسید که این رقم کمترین نرخ فروش آن ظرف 14ماه گذشته بود.

برآوردهای عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی جهانی (WASDE) که توسط هیات جهانی کشاورزی ارزیابی می‌شود، در آخرین گزارش خود از کاهش 3/ 1میلیون تنی تقاضا برای گندم ظرف ماه پایانی سال 2022 نسبت به دوره مشابه قبل خبر داد. به این ترتیب تقاضای جهانی برای گندم در این بازه زمانی از عقبگرد قیمتی این محصول حمایت کرد. کاهش تقاضا برای این محصول از سوی کشورهای اروپایی به دلیل وجود مازاد عرضه قبلی در این بازارها از مهم‌ترین دلایل کاهش تقاضای جهانی برای گندم بود.

در حالی که تقاضا برای گندم تضعیف شده، تولید آن در برخی مناطق دنیا از جمله استرالیا، روسیه و اتحادیه اروپا افزایش داشته و این موضوع جبران افت تولید گندم در مناطقی نظیر آرژانتین را کرده و به این ترتیب از نرخ این محصول کاسته شده است.

براساس آخرین پیش‌بینی اداره اقتصاد کشاورزی و منابع استرالیا (ABARES) تولید استرالیا با 1/ 2میلیون تن افزایش یافته و به رکورد 6/ 36میلیون تن رسیده است.

روسیه به‌‌‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادر‌کنندگان جهانی گندم با افزایش کم‌‌‌سابقه برداشت گندم و افزایش ذخایر این محصول در سیلوها مواجه است که این موضوع می‌‌‌تواند از افت بهای این محصول در میان‌مدت حمایت کند. استرالیا نیز به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان گندم در سطح جهانی از احتمال برداشت 42میلیون تن محصول در سال خبر داد که این رقم رکورد تاریخی برداشت گندم از مزارع استرالیاست.

اگرچه نرخ گندم در معاملات آتی بورس شیکاگو در کف نرخ یک‌سال اخیر خود نوسان دارد، اما بهای آن از متوسط قیمت 5 و 10ساله بالاتر است، به این ترتیب همچنان مردم به‌خصوص در کشورهای فقیر با چالش امنیت غذایی به شکل جدی روبه‌رو هستند.

شاخص قیمت غلات فائو برای کل سال 2022، به رکورد 7/ 154واحد رسید که این رقم 5/ 23واحد برابر 9/ 17‌درصد نسبت به میزان آن در سال 2021 افزایش داشت. در عین حال رکورد قبلی شاخص غلات فائو مربوط به سال 2011 و برابر 2/ 142واحد بود که این رقم 8/ 8‌درصد کمتر از رکورد این شاخص در سال 2022 است.

بحران امنیت غذایی  نگران‌‌‌کننده ماند

فائو در آخرین گزارش خود از کاهش شاخص موادغذایی این سازمان برای دسامبر 2022 نسبت به زمان مشابه در سال قبل خبر داد. این عقب‌‌‌نشینی قیمتی، خبری خوش بود؛ اما میانگین شاخص موادغذایی فائو برای سال 2022 نسبت به سال قبل 14‌درصد افزایش داشته است. از آنجا که همچنان بهای اغلب محصولات غذایی بالاتر از میانگین سال‌های اخیر است، بنابراین همچنان موضوع امنیت غذایی در دنیا جدی است.   

ظرف نیمه دوم سال 2022 مواد غذایی وارد سراشیبی افت قیمت و در نهایت شاخص مواد غذایی فائو در ماه دسامبر 2022 نسبت به دسامبر 2021 کمتر شد. با توجه به اخبار افزایش عرضه نسبت به تقاضا در بازار بسیاری از محصولات غذایی و همچنین نرخ بالای این شاخص در ماه‌‌‌های ابتدایی سال 2021، احتمال استمرار روند کاهش شاخص برای سال بعد وجود دارد.

روغن‌‌‌های نباتی ارزان می‌‌‌شوند

روغن‌‌‌های نباتی از دیگر محصولات مهم غذایی بودند که ظرف ماه‌‌‌های پایانی سال 2022 وارد مسیر افت نرخ شدند و روند کاهش نرخ در روزهای ابتدایی سال 2023 نیز ادامه‌دار شد. در روز چهارشنبه یازدهم ژانویه نرخ روغن پالم در معاملات آتی تا 3‌هزار و 909رینگیت مالزی سقوط کرد که این رقم کمترین نرخ فروش آن ظرف سه‌هفته اخیر بود. در عین حال شاخص قیمت روغن نباتی فائو برای دسامبر برابر 4/ 144واحد اعلام شد که این رقم نیز 3/ 10واحد برابر 7/ 6‌درصد نسبت به نوامبر کاهش داشت و به پایین‌‌‌ترین سطح خود پس از فوریه 2021 رسید. افت شاخص روغن نباتی فائو در ماه دسامبر عمدتا ناشی از کاهش بهای روغن نخل، سویا، کلزا، روغن‌‌‌های آفتابگردان و روغن پالم بود. افزایش عرضه و کاهش تقاضا مهم‌ترین عامل تضعیف بهای روغن‌‌‌های نباتی ظرف ماه پایانی سال 2022 بود. در عین حال افت بهای نفت نیز فشار کاهشی به بازار روغن‌‌‌های گیاهی وارد کرد.

البته شاخص قیمت روغن نباتی فائو برای کل سال 2022 به‌طور متوسط برابر 8/ 187واحد اعلام شد که این نرخ 9/ 22واحد معادل 9/ 13‌درصد نسبت به میزان آن در سال 2021 افزایش داشت و رکورد جدیدی را ثبت کرد.

گرانی فراگیر مواد غذایی

شاخص قیمت لبنیات فائو در سال 2022 به طور متوسط برابر 5/ 142واحد بود که این رقم 3/ 23واحد برابر 6/ 19‌درصد نسبت به سال 2021 افزایش داشت و به بیشترین میزان جمع‌‌‌آوری این داده یعنی از سال 1990 رسید.

شاخص قیمت گوشت فائو نیز برای سال 202 به 9/ 118واحد رسید که این رقم 2/ 11واحد برابر 4/ 10‌درصد کمتر از میزان آن در سال 2021 و این رقم بیشترین داده ثبت‌شده برای این شاخص بود.

شاخص قیمت شکر فائو نیز در سال 2022 به طور متوسط برابر 5/ 114واحد بود که این رقم 1/ 5واحد برابر 7/ 4‌درصد بیش از سال 2021 بود. این شاخص در سال 2022 به بیشترین میزان خود پس از سال 2012 رسید.