۲۰۲۰ با روندهای متفاوت در بازار محصولات پتروشیمی در قاره کهن همراه بود
آغاز پرنوسان در بازارهای آسیایی
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» به نقل از spglobal در هفته گذشته بازار اتیلن آسیا به‌دلیل کاهش عرضه در شمال شرق آسیا و افزایش تقاضا در چین قبل از شروع جشن‌های سال نوی قمری چین در این کشور شاهد رشد قیمت بود به‌طوری‌که قیمت این محصول در شمال شرق آسیا در هفته قبل با ۵۵ دلار رشد در هر تن روبه‌رو شد و به ۸۰۵ دلار در هر تن رسید. از سوی دیگر، قیمت نفتا در هفته گذشته کاهش یافت که این امر حمایت از حاشیه سود تولید اتیلن را در شمال شرق آسیا افزایش داد که به رشد تحرکات در این بازارها منتهی شد و نتایج مثبتی برای مصرف‌کنندگان نیز به همراه داشت زیرا مانع از رشد شدیدتر قیمت‌ها شد. در این بازار قیمت پروپیلن سی‌اف‌آر چین به ۹۱۰ دلار در هر تن رسید که این امر نیز به‌دنبال کاهش سطوح عرضه ثبت شده است.تعطیلی دو کارخانه هیدروژناسیون پروپان در چین و تضعیف تولید برخی واحدها در کره‌جنوبی باعث شده تا میزان عرضه در جنوب‌شرق آسیا محدود شود و این درحالی است که عرضه در شمال شرق آسیا نیز چنگی به دل نمی‌زند و نتیجه این امر رشد ۵۰ دلاری قیمت پروپیلن در شرق آسیا در هفته قبل بود. در بازار آروماتیک‌ها نیز بازار پاراکسیلین نسبتا با ثبات بود و تنها ۵۰ سنت افزایش را تجربه کرد. این محصول رفتار خود را بر مبنای تغییرات قیمت نفت تغییر می‌دهد و این درحالی است که تقاضا برای آن نیز در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد. در بازار تولوئن نیز بازارهای آسیا با تامین منافع بازارهای اصلی مانند هند و ویتنام پیش‌بینی‌های نسبتا خوبی را نشان می‌دهند. کارشناسان با توجه به شرایط معتقدند این محصول در ماه آینده شرایط مناسبی را تجربه خواهد کرد. برخی پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند میزان عرضه این محصول در جنوب شرق آسیا به‌دلیل محدود بودن تولید احتمالا کاهش یابد و اگر عرضه‌های هند مدیریت نشود و تقاضا در شرایط بالای فعلی باشد باید منتظر یک موج افزایشی برای تولوئن بود. البته هفته قبل قیمت نسبت به آخرین هفته ماقبل با ۳ دلار در هر تن کاهش روبه‌رو شد و به ۷۸۲ دلار رسید اما این احتمال که روند بازار باعث شود قیمت‌ها بار دیگر دستخوش تغییرات صعودی شوند هنوز وجود دارد و این امر نیز به روند تغییرات عرضه در شرق آسیا بستگی دارد.
پلی‌پروپیلن در نقطه عکس
در نقطه مقابل در بازار محصول پلی‌پروپیلن، عرضه این محصول در آسیا افزایش یافته و برعکس تقاضا در سطح پایینی است و پیش‌بینی دقیقی از رشد تقاضا نیز وجود ندارد. نتیجه این امر قیمت‌های نسبتا مناسب این محصولات است که باعث بهبود حاشیه‌های سود شرکت‌های پایین‌دست می‌شود. منابع مطلع بازار به spglobal گفته‌اند که بازار این محصولات فعلا با جهش در تقاضا روبه‌رو نمی‌شود که دلیل آن نیز شرایط نسبتا نامطلوب اقتصادی در بخش‌های تولیدی است. با این حال برخی معتقدند در ماه آینده بازار پلی‌پروپیلن شاید بتواند شرایط بهتری را تجربه کند اما فعلا نمی‌توان انتظار داشت که بازار یک جهش شدید را تجربه کند، با این حال تقویت تقاضا در چین می‌تواند این شرایط را بهبود بخشد که در نتیجه چرخه قیمتی در سایر بخش‌های بازار آسیا تقویت خواهد شد. در این میان اما بازار پلی‌اتیلن سبک آسیا در هفته قبل با تحرک بهتری روبه‌رو شد که دلیل آن افزایش تقاضا قبل از آغاز تعطیلات سال نوی قمری برای چین است. این درحالی است که تنش‌های بین ایران و آمریکا باعث حمایت بیشتر از قیمت پلی‌اتیلن در آسیا شد که انتظار می‌رود این روند در هفته‌های پیش‌رو تا اواخر فوریه ادامه یابد. در بین سایر محصولات پتروشیمیایی در آسیا اما قیمت مونو اتیلن گلایکول در هفته گذشته با شرایط مناسبی روبه‌رو بود و انتظار می‌رود در هفته جاری نیز این محصول به‌دلیل آنکه موجودی‌ها کم و تقاضا نیز نسبتا بالا رفته با افزایش روبه‌رو شود. تنها در هفته گذشته ذخایر MEG در بنادر اصلی شرق چین ۶۵ هزار تن کاهش یافته و به ۳۵۰ هزار تن رسید. Spglobal در مورد این محصول نوشته چون عرضه از مبدأ ایران به‌دلیل برخی نگرانی‌ها از تامین سوخت مجتمع‌های پتروشیمی در فصل زمستان کاهش می‌یابد و از سوی دیگر برخی نگرانی‌های روانی تقاضا را برای این محصول افزایش می‌دهد، بنابراین رشد قیمت این محصول در بازارهای آسیا طبیعی است. محصول مورد بررسی دیگر اسید ترفتالیک تصفیه شده است که به‌دلیل عرضه فراوان و تقاضای ضعیف با کاهش قیمت روبه‌رو است. با این حال پیش‌بینی spglobal آن است که تا پیش از شروع تعطیلات در چین تقاضا برای کل زنجیره پلی استر افزایش خواهد یافت.
نفت و آینده بازارهای پتروشیمی
بهای جهانی نفت‌خام در بازارهای جهانی بعد از رشد نرخ و سپس کاهش قیمت‌هایی شدید؛ وارد یک فاز با ثبات شده است و معاملات روز گذشته هم نشان داد که احتمال رشد نرخ چندان بعید نیست؛ اگرچه بازار جهانی نفت‌خام هنوز هم از سرعت‌گیرهای خاص خود برخوردار است. دست‌یافتن به اولین فاز از توافق تجاری بین چین و آمریکا تاکنون یک جریان افزایشی جدید را در بازارهای بین‌المللی به همراه داشته که البته بازارهای کالایی هم از این روند عمومی بی‌نصیب نبوده است. این درحالی است که تنش‌های ژئوپلیتیک منطقه‌ای هنوز آرام نشده است ولی بازارها گویی اثر این داده را فراموش کرده‌اند. همین نکته که بازار نفت بعد از افت جدی نرخ؛ تعادلی شکننده را به‌دست آورده و جرقه‌هایی از رشد قیمت‌ها را ثبت کرد نشان می‌دهد که این بازار هم تمایل به رشد نرخ را همچون سایر بازارهای کالایی به‌عنوان یک داده مهم پذیرفته‌اند. در گزارش‌های پیشین احتمال رشد قیمت‌ها در سه‌ماهه ابتدایی سال‌جاری میلادی را مطرح کردیم که هم‌اکنون می‌توان با صراحت بیشتری در این خصوص اظهارنظر کرد.
به‌نظر می‌رسد یک جریان افزایشی جدید در بازارهای کالایی آغاز شده است که می‌تواند دورنمای بهتری را برای بازارها به همراه داشته باشد. درخصوص بازار پتروشیمی‌ها نیز اوضاع به همین‌گونه است گویا عقب‌افتادگی رشد قیمت پلیمرها قرار است محرک دیگری برای تداوم رشد قیمت‌ها باشد. رشد بازارهای سهام آسیایی در کنار افزایش بهای نفتا به‌عنوان مهم‌ترین خوراک مایع در صنایع پتروشیمی می‌تواند محرک‌هایی جانبی برای حمایت از بازار پتروشیمی‌ها در روزها و هفته‌های آینده باشد اگرچه هیچ بعید نیست که تنش‌های ژئوپلیتیک باز هم در منطقه غرب آسیا نقش‌آفرینی کند. این موارد را در گزارش‌های قبلی مورد بررسی قرار دادیم با این پیش‌فرض که وضعیت حمل‌ونقل دریایی در خاورمیانه هنوز اما و اگرهای خاص خود را در بر دارد. با توجه به تمامی رخدادهای موجود و تداوم بسیاری از اما و اگرها مخصوصا در مورد وضعیت اقتصادی کشور عراق، از هم‌اکنون نمی‌توان در مورد دورنمای قیمت‌ها و ترسیم شرایط حمل‌ونقل دریایی در منطقه غرب آسیا اظهارنظر کرد ولی با فرض تمامی داده‌های موجود با احتساب یک ضریب خطای متعادل، احتمال رشد قیمت نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی در بازارهای منطقه‌ای وجود دارد که بر بازار پتروشیمی‌ها نیز با رشد قیمت تمام شده و حجم عرضه و زمان تحویل اثرگذار خواهد بود.
نفتا در انتظار محرک‌های متناقض
شاید رشد بهای نفتا را بتوان در بازارهای جهانی در نظر گرفت که خود محرکی برای رشد قیمت تمام شده محصولات پتروشیمی و در نهایت سیگنالی قدرتمند برای افزایش نرخ است. این نکته را باید همراه با کاهش شعله‌های جنگ تجاری بین چین و آمریکا در نظر گرفت که خروجی آن برای بازار پتروشیمی‌ها و سایر بازارهای کالایی در جهان مثبت ارزیابی می‌شود. از سوی دیگر باید منتظر ماند و دید که آیا اولین گام از آتش‌بس تجاری بین چین و آمریکا به برداشتن گام‌های بیشتر منتهی خواهد شد یا بازارها دقیقا چه واکنشی را در برابر این رویکرد تجاری در پیش می‌گیرند. در کنار آن شاهد هستیم که نگرانی‌ها از رکود احتمالی در بازارهای جهانی کم‌رنگ‌تر از گذشته شده است که خود مولفه‌ای مهم برای تداوم رشد قیمت‌ها به‌شمار می‌رود. این روند کلی البته در ابتدا باید اثرگذاری خود را بر قیمت‌های نفت‌خام به اثبات برساند و سپس می‌توان با صراحت بیشتری در این خصوص صحبت کرد.
جریان غالب موجود در بازارهای جهانی میل به رشد نرخ دارد که این سیگنال تاکنون به خوبی ایفای نقش کرده ولی هنوز نمی‌توان در این مورد با قطعیت صحبت کرد. با توجه به کاهش شعله‌های جنگ تجاری بین چین و آمریکا و امیدواری به تقویت روابط تجاری بین این دو کشور، انتظارات موجود در بازارهای جهانی از رشد بیشتر قیمت‌ها حکایت داشت یعنی بازارها تاکنون انتظارات پیشین را برآورده نساخته‌اند که می‌تواند یک دوگانه جدید را ترسیم کند. این دوگانگی را باید جدی گرفت مخصوصا در شرایطی که معاملات روز گذشته در بازارهای نفت جهانی چندان جذاب نبود و حتی در بازه‌هایی از زمان شاهد افت قیمت‌ها بودیم. این نکته نشان می‌دهد که بازارهای جهانی اغلب خوش‌بینی‌ها به بهبود اقتصاد و روابط تجاری بین چین و آمریکا را پیش‌خور کرده‌اند و بسیاری از بازارها همچون نفت‌خام که با برتری عرضه بر تقاضا به‌صورت کلی روبه‌رو هستند، پتانسیل بزرگی برای رشد قیمت‌ها ندارند. این رفتار قیمتی را باید جدی گرفت زیرا در روزهای اخیر نوسان قیمت نفت، تاکنون نقش سرعت‌گیر را در برابر رشد قیمت‌ها ایفا کرده است که می‌تواند برای بازار پتروشیمی‌ها دردسرساز شود. البته دوگانه اخیر یعنی یک دوراهی بین رشد و عدم رشد جدی قیمت‌ها را بهتر است به‌عنوان یک دوره گذار در نظر گرفت. به‌صورت دقیق‌تر جریان‌های قیمتی در بازار پتروشیمی‌ها در مسیر رشد نرخ قرار داشته و دارد و برای اطمینان از تداوم افزایش قیمت‌ها به رشد مطلوب بهای نفتا در بازارهای جهانی نیازمندیم که آن‌هم بی‌ارتباط با رشد قیمت نفت‌خام نیست. در این شرایط مخصوصا در فاز روانی آن رشد بهای نفت‌خام اهمیت بالایی دارد و می‌تواند به یک چراغ راهنمای جدید در این بازار بدل شود. در هر حال بازار محصولات پتروشیمی در یک دوراهی رشد نرخ یا آرامش قیمتی و البته تعدیل محدود نرخ قرار دارد که می‌تواند آینده نه‌چندان دشواری را برای بازارهای پتروشیمیایی ترسیم کند. این روند کلی نگران‌کننده نیست و با توجه به رخدادهای موجود در بازارها پتانسیل رشد سریع قیمت‌ها یا تغییر فاز بازار به سمت کاهش نرخ پرشتاب را هم شاهد نیستیم.در هر حال بازارهای جهانی نفت‌خام و فرآورده‌های پالایشی و پتروشیمیایی روزهای پیچیده‌ای را سپری می‌کنند و قیمت نفت‌خام نیز انتظارات را برآورده نساخته است. روز گذشته در اوایل فعالیت بازارها شاهد افت نسبی قیمت‌ها بودیم که خود نکته مهمی برای ابهام‌آمیزبودن وضعیت بازارها به‌شمار می‌رود. در هر حال در شرایطی که قیمت‌ها مدتی در یک روند صعودی حرکت کرده و سیگنال‌های حمایتی نیز پیش‌خور شده‌اند می‌توان به وضوح نگرانی‌ها را در رفتار معامله‌گران و نوسان قیمت‌ها مشاهده کرد که بازار محصولات پتروشیمی نیز از این روند کلی بی‌نصیب نیست. هنوز پتانسیل‌هایی برای رشد قیمت‌ها وجود دارد و نگرانی در بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها مشاهده نمی‌شود.
پیشتازی آسیا در دنیای پتروشیمی
روز گذشته اما در گزارشی به نقل از GlobalData اعلام شد ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی در آسیا تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت. براساس این گزارش قاره آسیا در فاصله ۲۰۱۹ تا ۲۰۳۰ با توجه به پروژه‌های متعددی که در دست اجرا دارد می‌تواند ظرفیت‌سازی جدیدی را در دستور کار خود قرار داده و در نتیجه رشد بالایی را از منظر سطوح عرضه تجربه کند. این درحالی است که توسعه صنایع پایین‌دستی از یکسو و پیش‌بینی‌های توسعه تجاری در دهه آینده از سوی دیگر زمینه‌های لازم را برای جذب این ظرفیت ایجاد خواهد کرد. براساس این پیش‌بینی‌ها ۴/ ۳۱۱ میلیون تن محصولات جدید پتروشیمی تا ۲۰۳۰ به ظرفیت‌های فعلی افزوده خواهد شد که ۱/ ۲۹۳ میلیون تن آن به محصولات سازگار با محیط زیست وابسته است و این مساله از دوراندیشی تولیدکنندگان در رابطه با عبور از محدودیت‌های زیست محیطی در صنایع آلاینده حکایت دارد. به این ترتیب میزان ظرفیت تولید به ۲۵/ ۲ میلیارد تن در سال خواهد رسید. در این رابطه یک تحلیلگر بازارهای مربوطه معتقد است آسیا با بیشترین تعداد پروژه که می‌تواند رشد قابل توجهی در تولید محصولات پتروشیمی را در جهان به همراه داشته باشد پیشتاز این صنعت خواهد شد. به گفته وی این میزان رشد ظرفیت تولید در آینده به خصوص در بخش‌هایی مانند چین، هند و خاورمیانه می‌تواند باعث سلطه مطلق آسیا بر بازارهای پتروشیمی دنیا شود که البته بخشی از این توسعه ظرفیت نیز به منطقه خاورمیانه وابسته است.
