آمار بازار بین بانکی در دی‌ماه نشان می‌دهد
برخورد نرخ پایه سود به هسته سخت
بازار بین بانکی ریالی یکی از اجزای بازار پول و یکی از روش‌های تامین مالی بانکی است که امکان معاملات بین بانک‌های عضو را فراهم آورده و تلاش میکند تا بانک‌ها از طریق به‌کارگیری منابع مازاد یکدیگر نیازهای کوتاه‌مدت خود را برطرف کرده و کمتر به منابع بانک مرکزی اتکا کنند. هدف از تشکیل بازار بین بانکی ریالی تسهیل جریان منابع ریالی کوتاه‌مدت بین بانک‌ها در جهت مدیریت کارآمد نقدینگی است و بانک مرکزی به‌عنوان عضو و مدیر بازار مسوولیت تنظیم، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را برعهده داشته و برای اعمال سیاست‌های پولی در بازار بین بانکی مداخله میکند. مداخله بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی به منظور تحقق دو نقش «ایفای نقش آخرین وام‌دهنده» و «تثبیت نرخ سود هدف» صورت میگیرد، نرخ سود در این بازار به‌دلیل اینکه از طریق عرضه و تقاضا صورت میگیرد، می‌تواند به‌عنوان یک نرخ سود تعادلی، توصیفی از وضعیت بازار پول باشد.
روند صعودی معاملات بازار بین بانکی
بانک مرکزی در این گزارش مقدمه‌ای از فعالیت‌های بازار بین بانکی را منتشر کرده است. به گزارش بانک مرکزی، بازار بین‌بانکی ریالی در ایران در تیرماه سال ۱۳۸۷ براساس سیاست‌های پولی و اعتباری کشور و مطابق با ماده ۳۴ بسته سیاستی- نظارتی سیستم بانکی در این سال، برای انجام معاملات عمده بین بانک‌ها راه‌اندازی شد. هدف از راه‌اندازی و توسعه فعالیت این بازار، تقویت مدیریت نقدینگی بانک‌ها و تسهیل تامین مالی منابع مورد‌نیاز بانک‌ها در کوتاه‌مدت، برقراری انضباط پولی مناسب بانکی و اجرای موثرتر سیاست‌های پولی کشور بوده است.
تعمیق بازار بین بانکی
بانک مرکزی در این گزارش، روند استقبال بانک‌ها و موسسات اعتباری از بازار بین بانکی را منتشر کرده است. تعداد اعضای فعال در بازار بین بانکی از ۱۰ بانک در سال ۱۳۸۷ به ۳۰ بانک و موسسه اعتباری در ۱۰ ماه اول ۱۳۹۶ رسیده است. با افزایش تدریجی عمق بازار، معاملات بازار بین‌بانکی ریالی که شامل سپرده‌گذاری و سپرده‌پذیری اعضای بازار نزد یکدیگر است نیز از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است؛ رشد فعالان بازار بین بانکی باعث شد معاملات نیز روند افزایشی داشته باشد، به‌نوعی که در سال ۱۳۸۷ تنها ۱۸ فقره معامله انجام می‌شد، اما در سال ۱۳۸۷ این رقم به ۴/ ۳۱ هزار فقره رسیده است. نکته قابل‌توجه این است که تعداد معاملات بازار بین بانکی در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری نیز به میزان ۲/ ۳۱ هزار فقره بوده است، بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که تعداد معاملات در سال‌جاری نسبت به سال قبل بیشتر شود، رشد حجم معاملات که نشان‌دهنده افزایش عمق بازار و تمرکز سیستم بانکی به بازار بین بانکی جهت تامین نقدینگی خود بوده است.
نرخ سود در کانال ۱۸ درصدی
یکی از مهم‌ترین آمارهای ارائه شده در این گزارش وضعیت و تغییر نرخ سود بانکی است. براساس آمارهای بانک مرکزی نرخ سود موزون بازار بین‌بانکی ریالی از ۱/ ۲۱ درصد در سال ۱۳۸۷ به ۴/ ۱۴ درصد در سال ۱۳۸۹ کاهش یافت. اما در ادامه به‌دلیل وجود تنگنای اعتباری بانک‌ها، نرخ سود با روندی افزایشی به ۱/ ۲۷ درصد در سال ۱۳۹۳ رسید. در سال‌های اخیر با مداخله بانک مرکزی در بازار بین‌بانکی ریالی، روند نرخ سود بازار با کاهش مواجه شده است. به گفته بانک مرکزی، با مدیریت فعالانه نقدینگی بازار (سپرده‌گذاری‌های صریح و ضمنی بانک مرکزی در بازار) و همچنین اقداماتی نظیر: «کاهش نسبت سپرده قانونی» و «اعمال سیاست تبدیل اضافه‌برداشت برخی از بانک‌ها و موسسات اعتباری به خطوط اعتباری و قرارداد سپرده‌گذاری در بازار»، نرخ سود بازار بین‌بانکی ریالی با روندی کاهشی مواجه شده و از ۱/ ۲۷ درصد در سال ۱۳۹۳ به ۶/ ۱۸ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته و در ادامه به ۸/ ۱۸ درصد در ۱۰ماه ابتدایی سال ۱۳۹۶ رسیده است. اما نکته قابل توجه تغییرات نرخ سود در سال‌جاری است. نرخ سود بازار بین بانکی در سال‌جاری در فروردین ماه در سطح ۲۰ درصد قرار داشت و تا تیر ماه سال‌جاری ۳/ ۰ واحد درصد به آن افزوده شد، اما در مردادماه این رقم روند نزولی را آغاز کرد و به سطح ۱/ ۱۹ درصد رسید. نرخ سود بازار بین بانکی در شهریور وارد کانال سخت خود، یعنی نرخ ۱۸ درصدی شد و تا دی‌ماه در این کانال باقی ماند. نکته قابل توجه این است که از مهر ماه تا دی‌ماه نرخ سود در بازار بین بانکی ۱/ ۱۸ درصد بوده است. به‌نظر می‌رسد نرخ سود در سطح سخت قرار دارد و پایین آمدن بیشتر نرخ سود، نیاز به اقدامات و سیاست‌های ساختاری در بانک‌ها دارد.
بانک مرکزی در تحلیل نرخ سود موزون ماهانه بازار بین‌بانکی ریالی در مقاطع ماهانه تاکید کرده است که روند افزایشی نرخ سود موزون - که (به‌خصوص) از ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شده بود- از مردادماه معکوس شده و با روند نزولی این نرخ به ۱/ ۱۸ درصد در دی‌ماه سال‌جاری رسیده است. مضاف بر اینکه کمترین پراکندگی نرخ‌های سود در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری مربوط به پنج ماه منتهی به دی است.بانک مرکزی در گزارش خود، حجم ارزشی روزانه و نرخ سود موزون معاملات بازار بین‌بانکی ریالی از سال تاسیس تا ۱۰ ماه ابتدایی ۱۳۹۶ (آخرین آمار موجود) منعکس کرده است. براساس آخرین آمار موجود، متوسط ارزش روزانه معاملات بازار بین‌بانکی ریالی با افزایش قابل توجهی از ۶/ ۱ میلیارد تومان در سال ۱۳۸۷ به ۷/ ۱۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۵ رسید. با ادامه این روند، متوسط ارزش روزانه معاملات بازار در ۱۰ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۶ به ۳/ ۱۹ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. متوسط ارزش کل معاملات انجام شده در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵/ ۶۶ درصد بوده است.
افزایش حجم معاملات در دی‌ماه
خلاصه عملکرد بازار بین‌بانکی ریالی کشور در ۱۰ ماه اول سال ۱۳۹۶ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، نشان می‌دهد تعداد معاملات در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدی به اندازه ۵/ ۱۶ درصد داشته است. همچنین متوسط ارزش روزانه معاملات در دی‌ماه ۳/ ۳۱ هزار میلیارد تومان است که نسبت به رقم میانگین رقم بالایی محسوب می‌شود. بررسی معاملات بازار در ۱۰ ماه آغازین سال ۱۳۹۶ به تفکیک سررسید معاملات بیانگر آن است که ۳/ ۹۸ درصد از ارزش معاملات مربوط به معاملات یک‌شبه است که با فلسفه تامین مالی کوتاه‌مدت بازار بین‌بانکی سازگار است.
چشم‌انداز بانک مرکزی در بازار بین بانکی
بانک مرکزی به‌عنوان تنظیم‌کننده بازار، کلیه امور مربوط به برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را برعهده داشته و جهت اعمال سیاست‌های پولی در بازار شرکت میکند. همچنین حمایت از نرخ سود مشخص توسط بانک مرکزی از طریق مداخله در بازار، بر حسب شرایط بازار و مقتضیات سیاست پولی و اعتباری صورت میگیرد. در مجموع، تعمیق تدریجی و گسترش ابعاد بازار بین‌بانکی ریالی در کنار حضور موثر بانک مرکزی و مدیریت فعالانه نرخ سود بازار (به‌خصوص در سال‌های اخیر)، اهمیت نقش بازار بین‌بانکی ریالی در تامین مالی کوتاه‌مدت بانک‌ها را دوچندان کرده است. بانک مرکزی سیاست پولی خود را از طریق بازار بین بانکی برای کنترل و هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی سیاست‌گذاری کرده و همسو با اهداف کلان اقتصادی به اجرا می‌گذارد؛ بنابراین هدف عملیاتی بانک مرکزی مدیریت نقدینگی سیستم بانکی در راستای تحقق سیاست‌های پولی است.
ارسال نظر