ضرورت هدایت بازار به سمت عرضه و تقاضا

هلن عصمت‌پناه/ استاد دانشگاه در شرایطی که فضای کشور درگیر ریسک‌های سیستماتیک است، اولین اثر مستقیم آن گریبان‌‌‌ بازارهای مالی به‌خصوص بازارسرمایه را خواهد گرفت.

شرکت‌های فعال در بورس ایران علاوه بر ریسک‌های سیستماتیک، درگیر ریسک‌های درون شرکتی و متغیرهای اقتصادی شده‌‌‌اند که مدت‌هاست این موضوع شرایط بازار را به هم ریخته و هیجان و عدم‌اعتماد در بازار را دوچندان کرده است.  مدت‌هاست به دلیل مقابله با شرایط اضطراری حاصل از ریسک‌های متنوع، بورس ایران به‌منظور کنترل هیجان، فقط به محدودیت دامنه نوسان اتکا کرده است. این تصمیم در شرایط اضطراری قابل قبول است؛ هرچند نظر من تعطیلی موقت بازار بود، اما متاسفانه تداوم پیدا کرده و باید فکری به حال آن شود. قیمت سهام در نقاط ارزانی معامله می‌شوند، حتی در رکود ناشی از محدودیت نوسان باز هم رغبتی برای فروش وجود ندارد و سهامدار نقاط قیمتی مناسب برای ورود به بازار را در نظر گرفته است. اما باید توجه کنیم با دید بنیادی به بورس ایران، توجه به ارزش ذاتی سهام شرکت‌ها، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چراکه بخش مهمی از محاسبه این ارزش مربوط به وضعیت سوددهی شرکت‌های مذکور است.

متاسفانه این روزها شاهد گزارش‌های منفی از بهره‌وری و عملکرد شرکت‌ها هستیم که به نظر من در حال حاضر اولویت توجه به بهبود این صنایع مطرح است. اگر قرار باشد شرایط ریسک‌های سیستماتیک مثل ریسک جنگ ادامه‌دار باشد، می‌توانیم نگاهی به حجم مبنا کنیم تا تغییر قیمتی سهم را برای ایجاد انگیزه در سهامدار به‌مرور زمان شاهد باشیم و بازار در جریان باشد، نه اینکه با محدودیت دامنه نوسان شاهد رکود، عدم‌گردش نقدینگی، تقویت سمت فروش و محدودیت قیمتی یک‌سهم در طول روز باشیم. اما امیدوارم تصمیماتی که در خصوص بازار اتخاذ می‌شود اثر منفی بلندمدت نداشته باشد.

متاسفانه مدت‌هاست روند حرکتی بازار به نحو مختلف در دست کنترل است و اگر بگذاریم فرآیند بازارسرمایه بر وزن عرضه و تقاضا پیش برود و نه دخالت و محدودیت، شفافیت ایجاد می‌شود و در شرایط هیجان زیاد بازار هم، آن را آرام‌آرام به سمت متعادل شدن هدایت می‌کند.  در حال حاضر هم که محدودیت دامنه به مثبت و منفی یک رسیده است، علاوه بر افزایش نکات منفی اثرگذار بر بازار، فضای بازارسرمایه با تعطیلی مطلق تفاوتی ندارد. ناگفته نماند که بعد از هموار شدن ریسک جنگ، هر نوع مداخله‌ای در قوانین بازار اشتباه است و بهترین مکان سرمایه‌گذاری در نقاط ارزنده، سهام همین بازار هستند. بنابراین اگر ریسک جنگ نباشد، نیازی به اتخاذ تصمیمی در خصوص محدودیت دامنه نوسان یا تغییر حجم مبنا و... نیست و بازار باید روند طبیعی خود را طی کند.