نسخه جدید دولت برای استارت‌آپ‌ها

هر شرکت خصوصی و تعاونی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات که کمتر از سه سال از تاریخ ثبت آن گذشته باشد با شرایطی مانند سرمایه حداکثری ۲۵۰ میلیون تومانی و درآمد کمتر از ۵۰۰ میلیون تومانی تا زمان سودآوری مورد حمایت قرار می‌گیرند. شرکت‌هایی که در طرح نوآفرین حمایت می‌شوند باید در سامانه متمرکز در سایت https:/ / irannoafarin.ir/  درخواست خدمات سازمان فناوری اطلاعات ایران مشخصات خود را ثبت کرده باشند و همچنین موسسان و صاحبان سهام شرکت نسبت به توزیع سود اقدام نکنند. این طرح، ماهیت استارت‌آپی را مبنای کار خود قرار داده و بر همین اساس، قوانین و مقررات بیمه، مالیات و حتی جذب سرمایه‌گذار را تسهیل کرده است. بنابر توییت اخیر وزیر ارتباطات، تا ٢٤ ساعت اولیه پس از رونمایی طرح نوآفرین، ١٥٦ گروه متشکل از ٥٥ شرکت نوپا، ٨١ شرکت نیمه نوپا، ٨ شرکت بزرگ، دو سرمایه‌گذار و ١٠ شتاب‌دهنده آمادگی خود را برای پیوستن به این طرح اعلام کردند.

معاون‌اول رئیس‌جمهور اظهار کرد: پیامی که از جمع کارآفرینان به جامعه باید اعلام شود این است که زمینه جدیدی از کسب و کار در دنیا به وجود آمده است که نباید از آن غافل شویم. امروز در دوران انقلاب ارتباطی قرار گرفته‌ایم و باید به دولتمردان گوشزد کنیم که فرصت‌ها در این زمینه به سرعت می‌گذرد و باید تلاش کنیم که سهم خود را از این فضا داشته باشیم. آمریکایی‌ها ممکن است بتوانند همه منابع طبیعی ما را تحریم کنند، کما اینکه نفت ما را تحریم کرده‌اند اما آنان نمی‌توانند فکر و اندیشه شما جوانان را تحریم کنند و این راه پیشرفت و توسعه کشور ماست که از سرمایه انسانی‌مان استفاده کنیم. جهانگیری تاکید کرد: مهم‌ترین کاری که باید در دولت و وزارت ارتباطات انجام شود این است که نقشه راه مطمئنی برای ایران دیجیتال و هوشمند فراهم شود و زیرساخت مورد نیاز از جمله پهنای باند برای آن پیش‌بینی شود که البته دولت در این زمینه تلاش‌های فراوانی کرد و مدیرانی که به دنبال آن بودند فشارهای زیادی تحمل کردند. مدیران تحول‌پذیر و ریسک‌پذیری را برای تغییر مقررات داشته باشیم تا با استفاده از آنان شرایط انعطاف‌پذیری را در اقتصاد کشور فراهم کنیم و با چنین مدیرانی ارتباط بگیریم.‎

آذری‌جهرمی در حاشیه مراسم رونمایی درباره تاثیر طرح «نوآفرین» در حل مشکلات استارت‌آپ‌ها به «دنیای اقتصاد» گفت: انتظار می‌رود، این طرح در دوره زمانی که از مرحله ابتدایی یا شکل‌گیری کسب‌وکارهای نوپا آغاز می‌شود تا زمانی‌که به درآمد ۵۰۰ میلیون تومان سالانه برسد، تحول ایجاد کند. سپس در فاز بعدی استارت‌آپ‌هایی که به این سطح درآمد رسیدند به پارک اقتصاد دیجیتال وارد می‌شوند و تا دستیابی به ارزش پنج میلیارد تومان تحت حمایت این طرح خواهند بود. وی در مراسم رونمایی با اشاره به برنامه دولت برای شرایط کار برای استارت‌آپ‌ها گفت: قابل پیش‌بینی بودن به ما کمک می‌کند که آینده را بهتر ببینیم و دیدن آینده امنیت بیشتری را در کار فراهم می‌کند. دولت با فراهم کردن زیست‌بوم مناسب موجب می‌شود که اگر کسب و کاری راه‌اندازی شد، کمتر کسی بیاید و به دنبال شکایت از شما کارآفرینان باشد، چرا که هنوز مسیر پردردسر است. وی تاکید کرد: اکوسیستم استارت‌آپی سختی‌های فراوانی داشته است ولی ما به دنبال شکل دادن به یک ایران هوشمند هستیم که آینده‌ای روشن داشته باشد. ما پارک‌های اقتصاد دیجیتال را به وجود آورده‌ایم که نمونه آزمایشی آن در مشهد در حال اجرا است.

به گفته امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات در این مراسم، بخشی از مسیر رشد و تکامل یک ایده قبول محدودیت‌ها و تحمل شکست و تبدیل تهدید‌ها به فرصت است.شکل‌گیری این ایده‌ها نیاز به کارگزار دارد، به همین دلیل این سازمان پنج منطقه جغرافیایی در کشور در نظر گرفته که در هر کدام از آنها بخشی از مناطق را مورد حمایت قرار می‌دهند. در این طرح فرصت سه ساله‌ای به کسب و کارها داده می‌شود که اگر درآمدشان در سال کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان و سرمایه‌شان کمتر از ۱۰۰ میلیون بود، برای آن معافیت‌های مختلفی در حوزه مالیات، بیمه و... در نظر گرفته می‌شود و آنها را تا رسیدن به مرحله بلوغ مورد حمایت قرار می‌دهد. براساس طرح نوآفرین استارت‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌ها براساس تعداد کاربری که جذب می‌کنند، وام ارزان‌قیمت می‌گیرند و طی دوره‌های مختلف بنا بر رشدی که شرکت‌ها دارند برای آنها مشوق‌هایی در نظر گرفته می‌شود.

طرح نوآفرین

براساس آنچه در ماده یک آیین‌نامه طرح «نوآفرین» آمده شرکت‎ها برای دریافت حمایت‌های این طرح باید چهار ویژگی داشته باشند. نخست آنکه از زمان تاسیس آنها کمتر از سه سال گذشته باشد. به عبارتی شرکت‌ها از زمان تاسیس تا سال سوم (به شرط داشتن سایر ویژگی‌ها) از معافیت‌هایی برخوردار می‌شوند. سرمایه شرکت محدود باشد (برای امسال این عدد ۲۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است)؛ یعنی اگر شرکتی توانست سرمایه‌ای بیش از این مقدار جذب کند، دیگر شرکت بزرگی شده است و لازم است مانند شرکت بزرگی با آن برخورد شود. درآمد شرکت در سال هم محدود باشد (برای امسال عدد ۵۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است)؛ یعنی اگر درآمدش بیش از این مقدار شود مشابه با شرکت‌های بزرگ با آنها برخورد خواهد شد. ویژگی استارت‌آپ آن است که مالکان و موسسان آن نمی‌خواهند اقدام به تقسیم سود کنند. آنها هرچه درآمد دارند را مجدد در شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. به همین دلیل اگر شرکتی مستقیم یا غیرمستقیم (از طریق حقوق خارج از عرف) اقدام به تقسیم پول کند، مشخص می‌شود که خواسته است از طریق این آیین‌نامه راهی برای فرار از بیمه و مالیات پیدا کند و هدف او سرمایه‌گذاری روی ایده‌اش نیست.

بنابر ماده ۲ آیین‎نامه مذکور، این شرکت‌ها به شرط تولید یک خدمت یا محصول، از مالیات معاف هستند. در ماده ۳ به شرکت‌های خارجی اجازه داده شده است تا با دریافت مجوز بتوانند مراکز شتاب‌دهی خود را در کشور راه‌اندازی کنند. ماده ۴ این آیین‌نامه درباره تامین مالی شرکت‌ها است که در آن به وزارت ارتباطات و صندوق نوآوری و شکوفایی اجازه داده شده به صندوق‌های خطرپذیر وام بدهند. ولی آن صندوق حق ندارد به استارت‌آپ‌ها وام بدهد، بلکه باید سرمایه‌گذاری کند. ماده ۵ این آیین‌نامه به استارت‎آپ‎ها اجازه می‎دهد برای مدت ۲ سال کارورز داشته باشند. از آنجایی که بسیاری از استارت‌آپ‌‌ها با برخی از افراد وارد همکاری می‌شوند و این همکاری از نوع استخدام نیست، تا پیش از این طبق مقررات چنین چیزی به رسمیت شناخته نمی‌شد. فرض کنید یک استارت‌آپ سه نفر ‌موسس دارد. بعد از چند ماه یک نفر دیگر به این گروه اضافه می‌شود و افراد ‌موسس برای او اهدافی تعیین می‌کنند که اگر به آن اهداف رسید، بتواند بخشی از سهام‌شان را دریافت کند. به این ترتیب لازم است فرد به گروه افزوده شود، اما رابطه از جنس استخدام هم نیست.

در گذشته بیمه می‌توانست این رفتار را جریمه کند، چون از نظر مقررات چنین نوعی از همکاری قابل قبول نبود. در همان ماده ۵ قید شده است که اگر فردی پلت‌فرمی ایجاد کند (مثلا صنایع دستی سفارش بگیرد و تعدادی از خانم‌ها یا آقایان در منزل این صنایع دستی را آماده کنند و در پلت‌فرم به فروش برسانند) نیازی به بیمه کردن آنها نیست. به عبارتی رابطه پلت‌فرم با این افراد از جنس استخدامی نیست. در ماده ۶ همچنین گرفتن کارورز نیز تایید شده است. کارورز تا مدت ۲ سال می‌تواند در یک استارت‌آپ مشغول به همکاری شود و این همکاری با شرایط ساده‌تری باشد، به‌عنوان مثال بخشی از حق بیمه آن فرد که باید ازسوی شرکت پرداخت شود، توسط دولت جبران می‌شود. به عبارت دیگر لازم نیست شرکت سهم خودش را در بیمه پرداخت کند، بلکه دولت آن را به بیمه پرداخت می‌کند تا هزینه‌های بیمه کاهش یابد. همچنین در ماده ۷ ذکر می‌شود که اگر استارت‌آپ دارای تعدادی هم‌موسس (Cofunder) باشد، این هم‌موسسان نیاز به پرداخت بیمه ندارند.

یکی از چالش‌های شرکت‌های استارت‌آپی مرحله خرید آنها است. زمانی که یک شرکت بزرگ یک استارت‌آپ خریداری می‌کند، طبق مقررات فعلی مجوزها، پروانه‌ها و امتیازاتش به شرکت خریدار منتقل نمی‌شود. در ماده ۹ این آیین‌نامه ذکر شده در صورتی که خریداری بالاتر از ۶۷ درصد از سهام یک استارت‌آپ را خریداری کند، می‌توانند با توافق هم مجوزها و پروانه‌ها را به شرکت مادر انتقال دهند. در ماده ۱۰ فضاهای کاری اشتراکی و شتاب‌دهنده‌ها به رسمیت شناخته شده‌اند. به این ترتیب فضاهای کار اشتراکی می‌توانند چند کد کارگاهی بیمه دریافت کنند. به عبارت دیگر اگر در یک فضای کار اشتراکی ۱۰ شرکت مستقر شده باشند، هر ۱۰ شرکت می‌توانند کد کارگاه خود را با همان آدرس دریافت کنند. به زبان ساده‌تر فضای کار اشتراکی مانند فضای کار خصوصی به رسمیت شناخته شده است. در نهایت، به منظور شفاف‌سازی، بنا بر ماده ۱۱ کل فرآیندها، اسامی شرکت‌ها و همچنین تسهیلات جذب شده در یک سامانه متمرکز به‌صورت شفاف قابل دسترس برای شهروندان خواهد بود.