در سال ۱۹۰۴ تعداد کارگران ایرانی در باکو قریب ۷ هزار نفر بود که ۲۲ درصد مجموع کارگران باکو را تشکیل می‌داد. کار در ماورای قفقاز، به‌خصوص در موسسات صنعتی باکو، در محیط کارگرانی که مبارزه انقلابی آنان را رزمندگان انقلابی هدایت می‌کردند و شرکت در اعتصابات کارگران باکو-تمام اینها- کارگرانی را که از ایران آمده بودند، با روح انقلابی تربیت می‌کرد. برای اجرای کار مردمی در بین کارگران آذربایجانی در سال ۱۹۰۴ به ابتکار یکی از سازمان‌دهندگان انقلاب روسیه، گروه سوسیال-دموکرات (همت) تشکیل شده بود که در راس این سازمان «م. عزیز بگوف» و «آ. جا پاریدزه» قرار داشتند.

بین انقلابیون باکو و سازمان «همت» ارتباط محکمی برقرار بود. ایرانیانی که از باکو به میهن خود بازمی‌گشتند، ایده‌های مبارزه انقلابی علیه دولت، فئودال‌ها و امپریالیسم را نیز همراه می‌آوردند. نزدیکی با روسیه و وجود ارتباط نزدیک با آن برای رشد افکار دموکراتیک در ایران و توسعه جنبش انقلابی وضع مساعدی ایجاد می‌کرد. طبیعی است که در این شرایط شدت بیش از حد تضادهای اجتماعی در ایران و تاثیر عظیم جنبش انقلابی روس بر این کشور، شکست تزاریسم روس در جنگ ژاپن و انقلاب سال ۱۹۰۵ روسیه تکان شدیدی به جنبش انقلابی ایران وارد کرد.

منبع: ایوانف، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه آذر تبریزی، انتشارات شبگیر، ۱۳۵۷.

اخبار مرتبط