پرونده ويژه

• سیستان و بلوچستان: مشکلات، تلخی‌ها و امیدها

  اندیشه شمسی
  زلزله اخیر در استان سیستان و بلوچستان، نام شهرستان‌های سراوان، سیب‌سوران، مهرستان، سرباز و دو سه شهر دیگر را چند روز به صدر خبرها آورد. اگرچه خوشبختانه این زلزله تلفات جانی چندانی نداشت، اما متاسفانه دگربار به یادمان آورد نام‌هایی می‌شنویم که بسیار ناآشناست و اینکه چقدر از فقر اطلاعاتی درباره این خطه از کشورمان رنج می‌بریم . . . پرونده: سیستان و بلوچستان و روزنامه‌نگاران پایتخت‌نشین
  اندیشه شمسی
  زلزله اخیر در استان سیستان و بلوچستان، نام شهرستان‌های سراوان، سیب‌سوران، مهرستان، سرباز و دو سه شهر دیگر را چند روز به صدر خبرها آورد.

• توانمندسازی حاشیه‌نشینان زاهدان

  

  آزاده ثبوت*
  معرفی دو طرح موفق با محوریت «توسعه انسان‌محور»
  در طول سال‌های گذشته سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه «بانک جهانی»، طرح‌هایی برای بهبود وضعیت سکونتگاه‌های غیررسمی در کشورهای جهان سوم آغاز کرده‌اند. ایران نیز با دارا بودن شمار قابل‌توجهی سکونتگاه‌ غیررسمی خصوصا در کلانشهرها، با مشارکت بانک جهانی مطالعاتی را به منظور توانمندسازی ساکنان این سکونتگاه‌ها آغاز کرد و در سال ۱۳۸۲ با تصویب «سند ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی» توسط دولت، عملا با رویکردی جدید به مساله سکونتگاه‌های غیررسمی پرداخت.

• رشد مشارکت اقتصادی- اجتماعی زنان سیستانی و بلوچستانی

  

  نرجس خاتون براهویی*
  ریش‌سفیدان، به زنان رای می‌دهند
  وقتی «خانم دکتر حلیمه عالی» در بهار امسال به عنوان نماینده‌ مردم زابل به مجلس دوره‌ نهم راه یافت، یکی از روزنامه‌های تهران این خبر را تیتر اول خود کرد و این، از معدود مواردی بود که اتفاقی در استان سیستان و بلوچستان، غیر از عملیات تروریستی «مالک ریگی»، توجه روزنامه‌های پایتخت را به خود جلب کرد.
  یادداشتی که در آن روزنامه درباره نماینده شدن یک خانم در سیستان و بلوچستان نوشته شده بود، نشان می‌داد که این اتفاق از آن جهت جالب بوده که اساسا با تصورات موجود درباره آن منطقه تفاوت داشت- منطقه‌ای که «عقب مانده» خوانده می‌شود و مردها مسلط بر زندگی خانوادگی و اجتماعی هستند- از این جهت این اتفاق خود نشانه‌ای بود از تغییرات مهمی که در آنجا، همراه با تحولات کل کشور، در بخش زنان در حال رخ دادن است.

• شن روان، در کام تشنه سیستان و بلوچستان

  

  زهره صیادی
  در آغاز قرن بیستم، ایران به‌خصوص شرق ایران، به سبب دارا بودن موقعیت ژئواستراتژیک در همسایگی با هندوستان، برای بریتانیا اهمیت ویژه‌ای داشت. این کشور از نفوذ روسیه در منطقه‌ سیستان بزرگ (هم سیستان ایران و هم سیستانی که امروز جزئی از خاک افغانستان است)، ناخرسند بود. بریتانیا برای دستیابی به پایگاهی امن در همسایگی با هندوستان، شرایط استقلال افغانستان را مهیا و همچنین برای رسیدن به نفوذ هرچه بیشتر در منطقه، مرزبندی جدیدی را طراحی کرد. این مرزبندی جدید در دوره قاجار، گذشته از نارضایتی‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که به دنبال داشت، با کشیدن خطی عمود بر طبیعت آن اقلیم و قرار دادن زیست‌بوم در مسیر رقابت‌های ِسیاسی دولتمردانِ هر دو کشور، بحران و سرانجام فاجعه‌ زیست‌محیطی و انسانی بزرگی را موجب شد؛ فاجعه‌ای حاصل از سدسازیِ که همراه با لجبازی‌های ِسیاسی و در پی آن، به‌هم‌ریختگی اکوسیستمی بزرگ، مهاجرت اجباری افغان‌ها و سیستانی‌ها را به کشورها و شهرهای دیگر موجب شده است.

• بساط کردن در عصر ارتباطات و اینترنت

  

  سینا قنبرپور
  روایت بازارهای سیستان و بلوچستان، توقف در روش‌های سنتی است بازارها نبض یک جامعه محسوب می‌شوند. شکل داد‌و‌ستد، شیوه انجام آن، چگونگی عرضه و مطرح شدن تقاضا. همه اینها و مولفه‌هایی از این دست، رفتارهای فرهنگی و اجتماعی را در خود جای داده‌اند که شاید معرف یک جریان اقتصادی باشند، اما عملا روندی اجتماعی را بازگو می‌کنند. بازارها چگونگی جریان زندگی را در یک منطقه تعریف می‌کنند و اگر بخواهید بدانید در «سیستان و بلوچستان» زندگی چگونه جریان دارد، بهتر از هرجای دیگری باید به بازارهایش سری بزنید.

• از رستم پهلوان تا کودکان دستفروش

  

  اندیشه شمسی*
  نسترن تیشه‌یار**
  نگاهی به موانع توسعه آموزش در استان سیستان و بلوچستان

  چه شرایطی باعث شده سرزمینی تاریخی که نامش در اسطوره‌ها آمده و آوازه پهلوانش زبانزد است، کوه و دریاچه‌اش مقدس است و نقش هنرش ماندگار، در میانه عصر دانش و تکنولوژی، از فقر، آن هم در آموزش رنج ببرد؟
  با اینکه در استان سیستان و بلوچستان -غنی از نظر دستمایه‌ها اما فقیر از نظر اقتصادی- آموزش می‌تواند راهی برای توسعه اجتماعی و اقتصادی و بهبود سطح زندگی مردم باشد، نام این استان در میان مکان‌هایی دیده می‌شود که کمترین نرخ باسوادی ایران را در میان مردم شهر و روستا و در میان زنان، مردان و جوانان دارا هستند.