کریدور شمال- جنوب؛ فرصت طلایی ایران برای تجارت‌جهانی
کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب(INSTC)
یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ترانزیتی جهان است که با هدف اتصال هند و جنوب‌آسیا به روسیه، قفقاز و اروپا طراحی شده‌است. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرد خود، نقش کلیدی در این مسیر ایفا می‌کند و می‌تواند از طریق آن به یکی از محورهای اصلی تجارت‌جهانی تبدیل شود.
این کریدور ۸هزار و ۵۰۰کیلومتری ترکیبی از حمل‌ونقل دریایی، ریلی و جاده‌ای است و کوتاه‌ترین مسیر بین شمال و جنوب‌آسیا را فراهم می‌کند. مسیر پیشنهادی از هند آغاز شده و از طریق بنادر جنوبی ایران شامل چابهار و بندرعباس به دریای خزر و سپس روسیه و اروپا متصل می‌شود. استفاده از این مسیر می‌تواند زمان حمل‌ونقل کالا را از ۴۵-۴۰ روز از طریق کانال سوئز به حدود ۲۰ روز کاهش داده و هزینه‌ها را تا ۳۰درصد کمتر کند.
برآوردها نشان می‌دهد؛ کریدور شمال-جنوب پتانسیل جابه‌جایی سالانه ۳۰ تا ۵۰میلیون‌تن کالا را دارد. با توجه به نرخ‌های ترانزیتی، ایران می‌تواند از این حجم جابه‌جایی سالانه بین ۳۰۰میلیون تا یک‌میلیارد دلار درآمد مستقیم کسب کند. علاوه‌بر این، درآمدهای جانبی از توسعه بنادر، خدمات حمل‌ونقل داخلی و رونق مناطق آزاد می‌تواند به این رقم اضافه شود و تاثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد کشور داشته‌باشد. با این‌حال، ایران برای بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری کامل از این فرصت، باید بر چالش‌های متعددی غلبه کند. زیرساخت‌های ناکامل، از جمله خط‌آهن رشت-آستارا که هنوز تکمیل نشده، از مهم‌ترین موانع به‌شمار می‌رود، همچنین توسعه ظرفیت بنادر و شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ریلی و جاده‌ای، لازمه بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وری حداکثری از این کریدور است. علاوه‌بر مشکلات زیرساختی، تحریم‌های بین‌المللی نیز مانع مهمی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مشارکت موثر ایران در این پروژه است. رقابت با مسیرهای جایگزین، مانند کانال سوئز و کریدورهای عبوری از ترکیه و جمهوری‌آذربایجان نیز چالش دیگری است که اهمیت تکمیل و تقویت این مسیر را دوچندان می‌کند. اگر ایران بتواند زیرساخت‌های خود را بهبود بخشد و همکاری‌های بین‌المللی موثری داشته‌باشد، این کریدور نه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تنها ایران را به یکی از بازیگران اصلی تجارت‌جهانی تبدیل خواهد کرد، بلکه درآمدی چند‌میلیارد دلاری در سال‌به‌همراه خواهدداشت و سهم ایران از تجارت‌جهانی را به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
