لزوم ظرفیت‌‌‌‌‌‌‌سازی در تشکل‌ها و جلب مشارکت اجتماعی
در جوامعی که بسترهای مشارکتی بنیه قوی‌‌‌‌‌‌‌تری دارند و دولت‌ها و مردم به تقویت و ترویج فرهنگ مشارکت اجتماعی پرداخته‌‌‌‌‌‌‌اند، سرمایه اجتماعی و بهره‌‌‌‌‌‌‌وری اقتصادی بیشتری دارند و توانسته‌‌‌‌‌‌‌اند مسیر توسعه‌پایدار را همراه با تعادل اجتماعی بهتری طی کنند، از این‌رو تقویت فرهنگ تشکل‌‌‌‌‌‌‌گرایی و مشارکت اجتماعی باید به یکی از بایسته‌‌‌‌‌‌‌های ما تبدیل شود. تشکل‌ها یک پلتفرم ضروری برای همکاری، تبادل ایده و توسعه استراتژی‌های تقویت‌‌‌‌‌‌‌کننده رشد صنایع هستند. مشارکتهای جمعی چه در قالب تشکل‌های اقتصادی باشند، چه به شکل سازمان‌های مردم‌‌‌‌‌‌‌نهاد، بر اساس نیاز شکل‌گرفته‌‌‌‌‌‌‌اند، بنابراین هم‌‌‌‌‌‌‌افزایی در حل مسائل و مرتفع‌کردن نیازهای موجود در کنار تلاش برای به حداقل رساندن مساله تعارض منافع از کلیدی‌‌‌‌‌‌‌ترین مولفه‌‌‌‌‌‌‌های فعالیت‌های تشکلی است. به مدد مشارکتهای جمعی، امکان همکاری و همزیستی بین افراد و گروه‌ها افزایش پیدا می‌کند که این توانایی برای جلوگیری از بروز تعارضات یا مدیریت آنها ضروری است و از طرف دیگر، بستر لازم را برای ارتقای آموزش و تقویت فرهنگ نوآوری ایجاد می‌کند.
تشکل‌ها از این امکان برخوردارند تا با تبادل ایده‌‌‌‌‌‌‌ها، فرصت‌های توسعه استانداردهای فناوری و ارتقای قابلیت‌‌‌‌‌‌‌های نوآورانه را در بخش‌های مختلف اقتصاد فراهم کنند و محرک رشد در طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های بخش‌خصوصی و اتاق‌ها باشند. «تعهد» به یک هدف واحد و «انسجام و هماهنگی» دو مولفه کلیدی موفقیت تشکل‌ها است. لازمه به‌ثمر رسیدن فعالیت‌های تشکلی، تقویت سرمایه اجتماعی بین گروه‌ها و افراد است. تشکل‌ها به شرط وجود سرمایه اجتماعی مناسب، می‌توانند در تعامل شفاف و هدفمند با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند، به اجماع برسند، اقدام کنند و در نهایت اهداف مشترک را محقق سازند و این وظیفه اتاق‌ها است که این ظرفیت را تقویت و زمینه‌‌‌‌‌‌‌های شکل‌‌‌‌‌‌‌گیری آن را در سطح اتاق‌ها گسترش داده و تسهیل کنند.
اهمیت فرآیندسازی جهت تعقیب اهداف جمعی مشترک و انجام اقدامات منسجم و سیستماتیک برای تحقق این اهداف چه در زمینه کسب‌وکار، چه در سایر زمینه‌‌‌‌‌‌‌ها اغلب نادیده‌گرفته می‌شود؛ این در حالی است که یکی از دلایل توفیق و رشد سریع کشورهای شرق آسیا از جنبه نهادی، به برخورداری ذاتی این کشورها از فرهنگ مشارکت جمعی و سرمایه اجتماعی موجود در این جوامع جهت سیستم‌‌‌‌‌‌‌سازی و تشکل‌‌‌‌‌‌‌سازی بازمی‌گردد و ما باید تلاش کنیم با ترویج تعهد به اهداف جمعی و حفظ انسجام و هماهنگی بین فعالان اقتصادی در قالب تشکل‌ها در راستای افزایش سطح مشارکت‌‌‌‌‌‌‌پذیری و تقویت فرهنگ تشکل‌‌‌‌‌‌‌گرایی و سیستم‌‌‌‌‌‌‌پذیری در کشور قدم برداریم. گفتوگوی موثر دولت با بخش‌خصوصی در بستر ایجاد فرهنگ تشکل‌‌‌‌‌‌‌گرایی به‌بار خواهد نشست. آنچه در حوزه تشکل‌ها امروز مورد‌نیاز است برخورداری از یک استراتژی بلندمدت و هدایتگر برای دانش‌‌‌‌‌‌‌افزایی و توانمندسازی تشکل‌های عضو اتاق است. چنین استراتژی‌ای مستلزم تقویت فرآیندهای تشکل‌‌‌‌‌‌‌گرایی و سیستم‌‌‌‌‌‌‌سازی در سطح جامعه از سوی دولت‌ها است. بر اساس ماده(۵) قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، اتاق مکلف به ساماندهی، ایجاد و ثبت تشکل‌های اقتصادی فعال در آن دسته از فعالیت‌های اقتصادی فاقد تشکل فعال است.
مطالبه اتاق از دولت در این زمینه بسترسازی برای فعالیت‌های تشکلی و انگیزه‌‌‌‌‌‌‌بخشی به تشکل‌ها است. تقویت فرهنگ تشکل‌‌‌‌‌‌‌گرایی از طریق به رسمیت شناختن تشکل‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری در گفتوگوی موثر با تشکل‌های عضو اتاق و توجه به‌نظرات این گروه از فعالان اقتصادی می‌تواند با آزادسازی بخش عظیمی از ظرفیت نخبگان جامعه، مسیر توسعه منطقه‌ای و رشد اقتصادی کشور را هموار کند. زمان، کوتاه و فرصتی برای آزمون و خطا نیست. تجارب تاریخی ما با آنکه موید اهمیت فعالیت‌های مشارکتی و جمعی است، اما در مقایسه با جوامع دیگر کاستی‌‌‌‌‌‌‌هایی را در فرهنگ تشکل‌‌‌‌‌‌‌گرایی نشان می‌دهد و این یکی از ضعف‌های تاریخی ما است که باید‌درصدد جبران آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن باشیم. در سطح کسب‌وکار، تقویت تشکل‌های منسجم و تابع قوانین، به نوبه خود تمرینی برای سیستم‌‌‌‌‌‌‌پذیری و استفاده حداکثرسازی از دانش و تجربه موجود بین فعالان اقتصادی است که می‌تواند ظرفیت‌‌‌‌‌‌‌سازی در بخش‌خصوصی را تعمیق ببخشد.
نمونه‌‌‌‌‌‌‌های متعددی از تجارب موفق تشکل‌های اقتصادی در دنیا وجود دارد که حاکی از نقش موثر تشکل‌ها در اجرای سیاست‌های صنعتی و تعقیب اهداف اقتصادی کشورها است. به‌طور نمونه، در ترکیه تشکل تولیدکنندگان پوشاک نقش قابل‌توجهی در اقتصاد این کشور بازی می‌کند؛ یا حتی در کشورهای دیگری مثل بنگلادش، موارد متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد تشکل‌های کسب‌وکار در قامت گروه‌های صنعتی اثربخش ظاهر شده‌اند و منافع صنعت خود را هم‌‌‌‌‌‌‌سو با منافع ملی تعقیب کرده‌‌‌‌‌‌‌اند. در عرصه تجارت بین‌المللی نیز نقش تشکل‌ها در دنیا حائزاهمیت است. کمک به اعضا در ایجاد ارتباط با شرکای خارجی و ارائه پشتیبانی در ورود به بازارهای بین‌المللی یکی از کارکردهای موثر تشکل‌ها در همه‌جای دنیا است و ما باید از این ظرفیت‌های بالقوه بیشتر استفاده کنیم و در دوره ریاست جدید اتاق ایران به‌دنبال بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری از این ظرفیت‌های تشکلی در اتاق هستیم.
* دبیرکل اتاق ایران
