توریست‌های کدام کشور از بیشترین «آزادی انتخاب مقصد» برخوردارند؟
تست قدرت ۱۹۹ پاسپورت
قویترین و ضعیف‌ترین گذرنامههای ۲۰۲۱ معرفی شدند
فهرست پاسپورت هنلی- به‌عنوان معتبرترین و اصلی‌ترین شاخص در نمایش قدرت گذرنامه‌ها باتوجه به تعداد مقصدی که دارندگان آنها می‌توانند بدون ویزا به آن مقصد سفر کنند، به رتبه‌گذاری پاسپورت‌های جهان پرداخته است. این رتبه‌بندی براساس داده‌های ارائه‌شده انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (IATA) انجام گرفته که ۱۹۹ گذرنامه و ۲۲۷ مقصد را پوشش می‌دهد. با شروع سال ۲۰۲۱ آخرین نتایج شاخص پاسپورت هنلی چشم‌انداز قابل‌توجهی درباره آینده آزادی سفر در جهان ارائه می‌دهد که متاثر از کووید-۱۹ تغییر‌شکل داده است. شاخص گذرنامه هنلی و شرکا برای شانزدهمین سال متوالی با درنظر نگرفتن محدودیت‌های فعلی میزان قدرتمندی پاسپورت‌های جهان را رتبه‌بندی کرده است.
براساس این شاخص‌گذاری بدون در نظرگرفتن محدودیت‌های موقت، ژاپن برای سومین سال متوالی در رتبه نخست قرار گرفت و دارندگان این پاسپورت امکان سفر به ۱۹۱ مقصد در سراسر جهان بدون ویزا را دارند. سنگاپور با دستیابی به ۱۹۰ مقصد در جایگاه دوم قرار دارد و کره‌جنوبی و آلمان با نمره ۱۸۹ در رتبه سوم قرار گرفته‌اند. رتبه چهارم با ۱۸۸ مقصد به‌طور مشترک در اختیار ایتالیا، فنلاند، اسپانیا و لوکزامبورگ است، دانمارک و اتریش با ۱۸۷ مقصد در رتبه پنجم و سوئد، فرانسه، پرتغال، هلند و ایرلند با ۱۸۶ مقصد در مکان ششم قرار گرفتند. همچنین آمریکا با دسترسی به ۱۸۶ کشور بدون ویزا در کنار سوئیس، انگلیس، نروژ، بلژیک و نیوزیلند در رتبه هفتم قرار گرفته است. در طرف دیگر این طیف، افغانستان با ۲۶ مقصد به‌عنوان ضعیف‌ترین پاسپورت در رتبه ۱۱۰ قرار گرفته و پس از آن عراق با ۲۸ مقصد، سوریه با ۲۹ مقصد، پاکستان با ۳۲ مقصد، سومالی و یمن با ۳۳ مقصد، فلسطین ۳۷ مقصد، لیبی و نپال با ۳۸ مقصد و کره‌شمالی با ۳۹ مقصد در انتهای این لیست قرار دارند که امکان سفر بدون ویزا به کمتر از ۴۰ مقصد را دارند.
در شاخص رتبه‌گذاری پاسپورت ۲۰۲۱ تفاوت چندانی در مقایسه با سال ۲۰۲۰ مشاهده نمی‌شود و تنها امارات به‌دلیل امضای چندین توافق متقابل برای لغو ویزا یک استثنا محسوب می‌شود که در رتبه شانزدهم این شاخص قرار گرفته است که امکان سفر به ۱۷۳ مقصد بدون‌ویزا یا ویزا در بدو ورود را به‌دست آورده است. این درحالی است که امارات در سال ۲۰۰۶ در رتبه ۶۲ قرار داشته که تنها امکان سفر به ۳۵ مقصد جهان بدون‌ویزا را داشت و در سال ۲۰۲۰ نیز در رتبه هجدهم قرار گرفت. ایران نیز در میانه این فهرست قرار دارد. البته شاخص هنلی تنها فهرست گذرنامه جهان نیست. شاخص گذرنامه آرتون‌کاپیتال نیز دارای رتبه‌بندی معتبر است که پاسپورت ۱۹۹کشور را مورد بررسی قرار می‌دهد. براساس این شاخص آلمان با ۱۳۴مقصد در رتبه اول قدرتمندترین پاسپورت‌ها قرار دارد و پس از آن سوئد، فنلاند و اسپانیا با ۱۳۳ مقصد در رده دوم قرار می‌گیرند. باتوجه به اینکه افزایش موارد ابتلا به ویروس‌کرونا منجر به بسته‌شدن مجدد مرزها و ایجاد محدودیت‌ها در سراسر جهان شده است، سفرهای بین‌المللی در آینده، جهان را با تغییرات جدیدی مواجه خواهد کرد. در ابتدای سال ۲۰۲۰ و پیش از همه‌گیری کرونا انتظار می‌رفت میزان تحرک‌های جهانی و آزادی سفر افزایش یابد و دارندگان پاسپورت‌های قدرتمند از دسترسی بیشتری برخوردار شوند اما محدودیت‌های جهانی این نظریه را نفی کرده و نتایج آخرین برآوردها معنای واقعی قدرت گذرنامه در جهانی است که تحت‌تاثیر همه‌گیری قرار دارد. از نظر تحرک جهانی در آینده، انتظار بازگشت به الگوهای پیش از همه‌گیری وجود ندارد و احتمالا ملیت به‌تنهایی منجر به بازگشایی مرزها نخواهد بود و حتی پاسپورت‌های قدرتمندی همچون ژاپن، سنگاپور، کره‌جنوبی و اعضای اتحادیه اروپا نیز برای سفر نیازمند دستیابی به پروتکل‌های اضافی هستند. باتوجه به اینکه کشورها با محدودیت‌های جدید روبه‌رو شده‌اند حتی در صورت لغو محدودیت‌ها، به‌زودی واکسیناسیون اجباری قبل از سفر هوایی تبدیل به یک ضرورت می‌شود. با تایید اولین واکسن کووید-۱۹، کارشناسان صنعت هواپیمایی واکسیناسیون اجباری قبل از سفر را یک ضرورت درنظر گرفته‌اند که باتوجه به ابتکار فناوری جدید یاتا، تحرکات جهانی از نیمه اول ۲۰۲۱ راه‌اندازی می‌شود که براساس یک برنامه در تلفن‌همراه گواهی‌نامه‌های تایید سلامت برای آزمایش‌های کووید-۱۹ و واکسن در آن ذخیره و مدیریت می‌شود.
براساس شاخص گذرنامه هنلی، آمریکا در طول هفت سال گذشته از رتبه اول به هفتم سقوط کرده است اما با این حال محدودیت‌های فعلی امکان دسترسی کمتری بدون‌ویزا را برای شهروندان انگلیس و آمریکا ایجاد کرده است و این دو کشور در حال‌حاضر با محدودیت ورود به ۱۰۵ کشور جهان مواجه هستند و دارندگان پاسپورت آمریکایی امکان سفر به ۷۵ مقصد را دارند و این درحالی است که دارندگان پاسپورت انگلیس در حال‌حاضر تنها به ۷۰مقصد جهان می‌توانند سفر کنند. در این شاخص ارزش‌گذاری پاسپورت کشورهای آسیایی به‌عنوان پدیده‌ای نسبتا جدید به‌شمار می‌رود زیرا آمریکا، انگلیس و اتحادیه‌اروپا همیشه در تلاش برای دسترسی به کشورهای بیشتری هستند اما با توجه به روند بهبودی همه‌گیری در منطقه کشورهای آسیا و اقیانوسیه، موقعیت قدرت پاسپورت این منطقه همچنان ادامه خواهد داشت. همچنین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز به‌دلیل توافق‌نامه‌های اقتصادی و سیاسی جدید نیز امکان تحول و تغییر در تحرکات جهانی را به‌وجود آورده‌اند. داده‌های تحرکات جهانی از ثبات اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی ۲۵۰ کشور جهان و منطقه در شاخص هنلی برای ۳ماهه اول ۲۰۲۱ برای کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه نشان می‌دهد که در حال‌حاضر آزادی سفر تنها براساس آزادی اجتماعی یا توسعه اقتصادی ارزیابی نمی‌شود بلکه موفقیت در مدیریت بحران، آمادگی بهداشتی و نظارت و تشخیص اثرگذار خواهد بود و عدم‌تحرک جهانی در حال‌حاضر فقط برای کشورهای کمترپیشرفته نیست و کشورهای پیشرو را نیز دربر می‌گیرد.
