چنین تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۱۹ ارزش صنعت گردشگری به حدود ۴۷۸/ ۱۰ تریلیون دلار برسد که این رقم ۵/ ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان خواهد بود. از طرفی، توسعه فناوری اطلاعات بر حوزه‌های مختلف کسب‌و‌کار زندگی بشر امروزی اثر گذاشته و زمینه تحول، تسریع و تسهیل امور را با ایجاد بستری یکپارچه فراهم آورده است. از همین رو صنعت گردشگری نیز به‌عنوان یکی از کسب‌وکارهای سودآور و مهم دنیا در سال‌های اخیر تحولات جدیدی را تجربه و با تغییراتی چشمگیر سعی کرده است گام‌های بزرگی برای تطبیق خود با فناوری‌های نوین بردارد. از آنجا که توسعه صنعت گردشگری به‌عنوان مهم‌ترین بخش اقتصادی و درآمدزا، یکی از چالش‌های مهم توسعه اقتصادی در دنیا است، کشورهایی موفق بوده‌اند که توانسته‌اند با به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در این صنعت و یافتن راه‌های جدید به نحو مطلوب از توانمندی‌های این بخش بهره ببرند. به بیان دیگر، استفاده موثر از فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری برای موفقیت آن اساسی است.

امروزه مشتریان برای برنامه‌های سفر خود، انتخاب و خرید محصول گردشگری از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات، اطلاعات مورد نیاز خود را به دست می‌آورند. این پیشرفت، موجب افزایش استفاده راهبردی فناوری اطلاعات در صنعت گردشگری شده است. «گردشگری الکترونیکی» نوعی فعالیت مبتنی بر فناوری‌های نوین در امتداد گردشگری سنتی است و آن را استفاده از تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی در صنعت گردشگری تعریف می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که درگیر خرید و فروش محصولات و خدمات گردشگری از طریق کانال‌های الکترونیکی است. لزوم توجه به عوامل موثر بر توسعه گردشگری الکترونیکی و طراحی مدلی برای توسعه آن در کشوری مانند ایران که از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیاری برخوردار است، وجود دارد. استان یزد از دیرباز به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم گردشگری در سطح جهان و ایران شناخته شده و اخیرا با ثبت بافت تاریخی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو، اهمیتی بیش از گذشته پیدا کرده است.

ارتقای جایگاه این استان در بخش گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی به عنوان یکی از مزیت‌های نسبی توسعه استان امری ضروری است. بنابراین تحلیل وضعیت گردشگری الکترونیک می‌تواند در اتخاذ تدابیری در راستای شناخت و بهبود حیطه‌های اولویت‌دار، تقویت توانمندی‌ها در این صنعت و در نهایت جذب بیشتر گردشگر سودمند باشد.  اما به‌طور کلی عوامل موثر بر توسعه گردشگری الکترونیک را می‌توان «آمادگی الکترونیکی»، «آمادگی زیرساختی» و «آمادگی سازمانی» دانست و در مقابل «فقدان سخت‌افزار و نرم‌افزارهای رایانه‌ای مرتبط»، «فقدان سواد اطلاعاتی»، «فقدان زیرساخت‌های الکترونیکی» و «چالش‌های فرهنگی و اجتماعی» از موانع تحقق این مقوله به شمار می‌روند. پژوهش‌های پیشین نشان می‌دهند امکان استفاده از کارت‌های اعتباری و پرداخت آنلاین، وجود اطلاعات دقیق و به‌روز و امکان رزرو الکترونیکی از مهم‌ترین عوامل در استفاده گردشگر از خدمات آنلاین در صنعت گردشگری است.

یک پژوهش صورت گرفته در استان یزد نشان می‌دهد ۱۰ مولفه به عنوان عوامل موثر در توسعه گردشگری الکترونیکی در این استان وجود دارد که عبارتند از: «حمایت کافی دولت و وجود قوانین و مقررات حمایتی و اجرایی لازم»، «سیاست‌ها و عوامل مدیریتی (مانند ثبات مدیریت ارشد و وجود انگیزه و مهارت کافی)»، «زیرساخت‌های فناوری اطلاعات»، «فرهنگ‌سازی مناسب (آشنایی گردشگران، جامعه محلی و مسوولان با عملکرد فناوری اطلاعات و گسترش فرهنگ استفاده صحیح از فناوری اطلاعات)»، «آموزش و تربیت نیروی انسانی مورد‌نیاز برای ایجاد، توسعه و اداره گردشگری الکترونیک»، «اطلاع‌رسانی عمومی و آگاه‌سازی مردم برای استفاده از خدمات گردشگری الکترونیک»، «حفظ امنیت و حریم شخصی افراد (گردشگران، جامعه محلی، کاربران، تورها، سایت‌های خدمات‌دهنده گردشگری)»، «وجود اطلاعات دقیق و به‌روز» و «امکانات و توان مالی».  با توجه به عوامل شناسایی شده در این تحقیق، به‌منظور توسعه گردشگری الکترونیک در استان یزد پیشنهادهای زیر ارائه می‌شود:

۱- دست‌اندرکاران حوزه سیاست‌گذاری گردشگری الکترونیکی در راستای طراحی بسته‌ای ترغیب‌کننده و همچنین امن کردن فضای کسب‌وکار گردشگری قانون‌گذاری کرده و برای ایجاد اراده در مدیران ارشد این حوزه آموزش و فرهنگ‌سازی را در دستورکار خود قرار دهند. ۲- به‌منظور فرهنگ‌سازی استفاده از خدمات الکترونیکی و گردشگری الکترونیک برنامه‌هایی در سطح ملی و منطقه‌ای طراحی و اجرا شود. ۳- به‌جهت کاربرد صحیح فضای مجازی به آموزش صحیح کارکنان پرداخته و برای افزایش سرعت آموزش از مشوق‌های صحیح و مناسب استفاده شود. ۴- به‌منظور اطلاع از راهکارهای جدید در بخش‌الکترونیک، به‌روز نگه داشتن اطلاعات کارکنان بخش الکترونیک، ارائه جدیدترین خدمات به مشتریان و ایجاد پایگاه اطلاعات به‌روز برای مدیران و کارکنان می‌توان از متخصصان رایانه و تکنولوژی اطلاعات استفاده کرد و آنها را در سازمان به‌کار گرفت. ۵- راه‌اندازی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی دیجیتالی درون‌شهری و ایجاد کارت‌های الکترونیکی اعتباری برای‌ استفاده از مراکز گردشگری و فروش آن از طریق وب برای مخاطبان داخلی و بین‌المللی. ۶- افزایش امنیت مرزی، داخلی و راه‌های ارتباطی. ۷- استفاده از فضای اینترنتی مناسب و کارآ در زمینه اطلاع‌رسانی. ۷- توسعه نرم‌افزارها و برنامه‌های کاربردی در فضای گردشگری الکترونیکی؛ جذاب کردن این حوزه با استفاده از مواردی مانند تصاویر سه‌بعدی و بازی‌هایی مبتنی بر سفرهای مجازی.

نتایج این پژوهش بدون شک به سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا بتوانند برای توسعه گردشگری الکترونیک در استان یزد مسیر مناسب‌تری را انتخاب کنند.

منبع: مقاله ارائه مدل توسعه گردشگری الکترونیکی با رویکرد مدل‌سازی ساختاری- تفسیری