جعبه‌سیاه بلیت هواپیما

آرین قایی، فعال حوزه آژانس‌های مسافرتی درباره اختلال در بازار خرید بلیت‌‌‌های نوروزی برای توریست‌‌‌ها به «دنیای اقتصاد» می‌‌‌گوید: معمولا خرید بلیت پروازها به شکل چارتری صورت می‌گیرد، ‌‌‌ همین موضوع باعث شده زمانی که افراد به شکل شخصی به پایگاه‌‌‌های فروش آنلاین مراجعه می‌‌‌کنند امکان خرید نداشته باشند، زیرا بازار بلیت هواپیما انحصاری بوده و در دست اشخاص است. به گفته این فعال حوزه آژانس‌‌‌های مسافرتی، استدلال چارترکنندگان این است که آنها در طول سال نیز فروش بلیت‌‌‌ها را تقبل کرده و همین موضوع باعث شده در برخی ماه‌‌‌های غیرداغ گردشگری ضررهایی را هم متحمل شوند، از همین‌رو حق دارند در ایام داغ گردشگری نظیر نوروز سود خوبی کسب کنند. قایی می‌گوید: البته زمانی که از ایام داغ گردشگری صحبت می‌کنیم تنها منحصر به تعطیلات سال نو نیست. در تعطیلات روزهای پایانی بهمن نیز پروازهای داخلی همه برای تور باز شدند.

آیا این رویه تنها مربوط به پروازهای داخلی است یا پروازهای خارجی را هم شامل می‌شود؟ این فعال حوزه آژانس‌‌‌داری توضیح می‌‌‌دهد: در پروازهای خارجی شاهد چنین فرآیندی نیستیم و خرید بلیت به راحتی صورت می‌گیرد اما در پروازهای داخلی شامل وضعیت انحصار می‌شود. او درباره سایر اقسام فروش بلیت هواپیما می‌گوید: برخی آژانس‌‌‌ها اقدام به فروش بلیت پرواز به همراه هزینه هتل کرده‌‌‌اند. به این ترتیب آنها هزینه اقامت در هتل را از مسافر بدون نیازسنجی از او در این باره که قصد رزرو هتل یا آن هتل خاص را دارد، می‌‌‌گیرند. در مواردی هم شاهدیم که این هزینه، برای چند شب محاسبه می‌شود که در نهایت با ارفاق آن را به یک شب اقامت در هتل کاهش می‌‌‌دهند. موضوعی که ایرلاین‌ها بارها به آن اشاره کرده‌‌‌اند قیمت‌های دستوری است، آنها می‌گویند به واسطه پایین بودن هزینه پرواز در مقابل سایر هزینه‌هاست که چنین اختلال‌هایی پیش می‌آید. آیا آزادسازی می‌تواند این معضل را برطرف کند؟ قایی می‌گوید: متاسفانه مردم به لحاظ اقتصادی و معیشتی شرایط مناسبی ندارند و آزادسازی هم تعداد مسافر را کاهش می‌‌‌دهد همچنان که در تورهای خارجی قشر کارمند حذف شده است.

او اضافه می‌کند: تور گرجستان در حال حاضر برای سه شب ۲۰ میلیون تومان است که باید به آن هزینه‌‌‌های دیگر سفر را هم برای گردشگر افزود. در کنار آن یک تور کیش هم به ۱۵ میلیون تومان می‌رسد که نشان می‌دهد برخی طبقات و گروه‌ها از بازار برخی مقاصد داخلی و خارجی حذف شده‌اند.

احتمال آزادسازی بلیت پرواز

محمد‌فرید‌اعتماد، کارشناس گردشگری هم در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌‌‌گوید: یکی از دلایلی که برای پیدا نشدن بلیت هواپیما برای سفرهای نوروزی عنوان شده، به احتمال‌ها برای آزادسازی نرخ بلیت برمی‌گردد. از همین روست که ایرلاین‌ها پروازها را در پایگاه اطلاع‌رسانی‌شان باز نکرده‌اند تا پس از آزادسازی بتوانند با افزایش قیمت آنها را به فروش برسانند. او می‌افزاید: مورد دومی که درباره رزرو بلیت هواپیما شاهدیم این است که بلیت وجود دارد، اما افراد با یوزر عمومی امکان دسترسی به آن را ندارند. بنابراین وقتی کاربران به پایگاه‌‌‌های تهیه بلیت مراجعه می‌‌‌کنند موجودی نمایش داده نمی‌شود در حالی که افراد با یوزرهای خاص می‌توانند بلیت را با قیمت بالاتر خریداری کنند.

این بلیت‌‌‌ها را چطور می‌توان تهیه کرد؟ اعتماد می‌گوید: مشابه سایر بازارهای سیاه که به شکل رسمی و قانونی نیست، بازار فروش بلیت نیز چنین حالی دارد، ‌‌‌ برخی از طریق تلگرام و «بات‌‌‌ها» اقدام به فروش می‌‌‌کنند که ردی از آنها نماند و گروه دیگر نیز از سایر راه‌‌‌ها این کار را انجام می‌‌‌دهند. به گفته اعتماد، هواپیماسازی یکی از صنایع پیشرفته در جهان است که کشورهای معدودی آن را به انجام می‌رسانند. او اضافه می‌کند: چین از کشورهایی به حساب می‌‌‌آید که با وجود ورود به سایر صنایع به تازگی در حال ساخت هواپیماست. پیچیدگی‌های این صنعت باعث شده به واسطه تحریم ۲۵ ساله و انحصار بازار ساخت هواپیما به کشورهای اروپایی و آمریکا ما نتوانیم ناوگان به روزی داشته باشیم و ناچار به استفاده از قطعات یک هواپیمای زمین‌گیر شده در سایر هواپیماها شویم. تعداد ناوگان حمل‌ونقل ما در این زمینه محدود است که این مساله مشکلاتی را برای ما ایجاد می‌‌‌کند.

این کارشناس گردشگری درباره اضافه شدن ایرلاین‌‌‌ها در سال‌های اخیر نیز توضیح می‌دهد: در چند سال اخیر شاهدیم که هفت تا هشت ایرلاین به مجموع ایرلاین‌ها اضافه شده که اغلب آنها با هواپیماهای اجاره‌ای کار می‌کنند. آنها می‌توانند وام‌هایی که به این شرکت‌ها داده می‌شود را دریافت کرده و از سایر مزایا نیز بهره‌مند شوند.از نظر اعتماد، آزادسازی قیمت‌ها گرچه رقابت را بین ایرلاین‌ها ایجاد می‌کند، اما بسیاری از ایرلاین‌های کوچک توان رقابت با شرکت‌های بزرگ را ندارند و احتمالا از بازار حذف خواهند شد. او درباره خرید بلیت قطار به عنوان دیگر چالش گردشگران هم می‌گوید: در سال‌جاری قرار است که فروش آنلاین به شرکت‌های محدودی داده شود که این موضوع باعث گله‌مندی آژانس‌‌‌ها شده است. آنها می‌گویند در حالی که پیش‌فروش به آنها تعلق نگرفته، ‌‌‌ ناچارند که بار کنسلی بلیت‌ها را نیز به دوش بکشند.

او در این باره که چرا بلیت قطار تبدیل به کالای کمیاب شده هم توضیح می‌دهد: آژانس‌‌‌ها، کافی‌نت‌ها و ... به محض باز شدن پیش‌فروش با کد ملی‌های مختلفی که جمع‌آوری کرده‌اند شروع به خرید بلیت‌های قطار در ساعت‌های اول می‌کنند. با اتمام امکان رزرو، فروش بلیت‌های خریداری شده به گردشگرانی که موفق به تهیه بلیت نشده‌اند، ‌‌‌ شروع می‌شود. آنها نیمه شب‌ها اقدام به کنسلی بلیت‌هایی که با نام اقوام خود خریده‌‌‌اند، کرده و در مقابل آن را به نام مسافری که تا سه برابر بیشتر پول بلیت داده است، می‌گیرند.