تجربه سفر جمعی بازنشسته‌‌‌‌ها چه پیامی برای تورلیدرها دارد؟
غریبه در تورهای گردشگری
ناسازگاری اقتصادی و خدماتی تورها با نیاز بازنشسته‌‌‌‌ها
عكس: روحانگیز سلطانی
آرامش، نیاز گردشگران میانسال و سالمند
زهره باقری به تازگی بازنشسته شده، یکی از علایق او سفر به شهرها و کشورهای مختلف است و در همین راستا با تورهای مختلف سفر کرده است. او می‌‌‌‌گوید: اغلب تورهای طبیعت‌‌‌‌گردی برای قشر جوان برنامهریزی می‌‌‌‌شوند و مخاطب آن افراد میانسال یا بازنشسته‌‌‌‌ها نیستند. جوان‌‌‌‌ترها عموما دوست دارند اقامت‌‌‌‌شان به شکل مشترک باشد تا بتوانند دورهمی شبانه را تجربه کنند، در حالی که افراد میانسال و سالمند می‌‌‌‌خواهند پس از یک روز سفر و گردش فضای خصوصی و آرامش داشته باشند. او اضافه میکند: نظم در اجرای برنامه از دیگر مواردی است که معمولا برای کسانی که از سن جوانی گذشته‌‌‌‌اند اهمیت دارند زیرا آنها زمان‌‌‌‌شان را برنامهریزی میکنند و هرگونه اختلالی ممکن است برای آنها مشکل ایجاد کند.
آیا هزینه تورها برای کسانی که حقوق بازنشستگی می‌‌‌‌گیرند مناسب است؟ باقری با اشاره به اینکه انواع تورهای داخلی و خارجی را امتحان کرده است می‌‌‌‌گوید: در سالهای اخیر هزینه تورها به شدت افزایش پیدا کرده است. من به تازگی یک تور چهار روزه اردبیل به مبلغ هفت و نیم میلیون تومان شرکت کردم که برای کسی که با حقوق بازنشستگی هزینه‌‌‌‌های خود را تامین میکند بسیار زیاد است. در این تور علاوه بر هفت و نیم میلیون اولیه شما باید هزینه‌‌‌‌های غذا را نیز می‌‌‌‌پرداختید که مبلغ آن را باز هم افزایش می‌‌‌‌داد. او با بیان اینکه پیش از کرونا برای شرکت در یک تور هند، ۵/ ۳ میلیون تومان پرداخت کرده است، می‌‌‌‌افزاید: میزان دلاری که در این تور هزینه کردم به اندازه دو ماه حقوق من نبود اما شرایط در حال حاضر بسیار تغییر کرده است. در گذشته عادت نداشتم چرتکه بیندازم و هزینه سفرم را حساب کنم اما این روزها برای شرکت در یک تور به‌ویژه خارجی این محاسبه‌ها را انجام می‌‌‌‌دهم.
به گفته این گردشگر، راهنمایان گردشگری در سالهای اخیر بسیار حرفه‌‌‌‌ای‌‌‌‌تر شدهاند. او می‌‌‌‌گوید: آنها سعی میکنند تعاملی را میان گردشگران از سنین و روحیات مختلف شکل دهند و نسبت به گذشته شاهد ارتقای آنها هستیم. بسیاری از این راهنمایان تحصیلکرده هستند و با اطلاعاتی که در اختیار مخاطب می‌‌‌‌گذارند، سفر را برای توریست‌‌‌‌های شرکت کننده جذاب‌‌‌‌تر میکنند.
تاریخ و فرهنگ به جای هیجان
روحانگیز سلطانی از دیگر کسانی است که در این تور شرکت کرده است. به گفته او در این تور ۳۵ نفره بیشتر افراد بالای ۶۰ سال بودند و تنها ۵ نفر در رده میانسال قرار داشتند. سلطانی می‌‌‌‌افزاید: در این تور از رشت، بندر انزلی، آستارا و گردنه حیران عبور کردیم تا به اردبیل رسیدیم. در این مسیر برگزارکنندگان تلاش می‌‌‌‌کردند با توقف‌‌‌‌های مختلف خستگی سفر را کم کرده و در عین حال مسافران را با جاذبه‌‌‌‌های مناطق مختلف آشنا کنند. او ادامه میدهد: افرادی که از سن جوانی گذشته‌‌‌‌اند معمولا برایشان جاذبه‌‌‌‌های تاریخی و فرهنگی جذابیت بیشتری دارد. به عنوان مثال ما در سراوان بازدیدی از کوزه‌‌‌‌های گلی آب مخصوص منطقه و صندوقچه‌‌‌‌ای که مردم این منطقه در گذشته نان را در آنها نگهداری می‌‌‌‌کردند داشتیم که برای شرکت‌کنندگان در این تور بسیار جذاب بود. در حالی که سوار شدن در تله‌‌‌‌سیژ در پیست اسکی موردی نبود که همه بخواهند تجربه کنند.
به گفته سلطانی کسانی که بالای ۶۰ سال هستند ترجیح می‌‌‌‌‌‌‌‌دهند ساعت‌‌‌‌های محدودی در اتوبوس بمانند و حتی یک بازه زمانی دو سه ساعته به شکل مداوم در وسیله نقلیه ماندن هم برایشان زیاد است. او اضافه میکند: در همین راستا تورها باید توقف‌‌‌‌های مختلف را در نظر بگیرند تا گردشگران شرکت‌کننده در آنها تجدید قوا کرده و آماده ادامه سفر شوند. این گردشگر هم به موضوع قیمت بالای تورها در سالهای اخیر اشاره میکند و می‌‌‌‌گوید: برای این تور ۴ روزه هزینه هر نفر با غذا و... به ۱۰ میلیون تومان می‌‌‌‌رسید. در حالی که در سالهای گذشته تورهای ۳روزه هزینه‌‌‌‌شان در حد ۳میلیون تومان بود. البته قیمت بالای تورها باعث نشده استقبال از آنها کم باشد، مردم نیاز به سفر دارند زیرا دغدغه‌‌‌‌های روزمره را از آنها دور میکند و باعث می‌شود ساعت‌‌‌‌های خوشی را بگذرانند.
نیازمند تورهای تخصصی هستیم
مهدی گوهری راهنمای گردشگری در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌‌‌‌گوید: در تورهای عمومی که نیاز به پیاده‌‌‌‌روی سنگین ندارد افراد از سنین مختلف شرکت میکنند، ما تورهایی داشتیم که در محدوده سنی افراد در آن بین بیست و چند ساله تا ۸۰ ساله بود که یکی از دلایل آن به کمبود تورهای تخصصی در این حوزه برمی‌‌‌‌گردد.
به گفته او کمبود درچنین تورهایی باعث می‌شود در مواردی در سفر بین افراد شرکت‌کننده تعاملی شکل نگیرد. او اضافه میکند: در این تورها برخی از گردشگران می‌‌‌‌خواهند با سرعت بیشتری حرکت کنند، گروه دیگر توان رساندن خود به دیگران را ندارند و همین اختلاف‌‌‌‌ها باعث می‌شود برخی نارضایتی‌‌‌‌ها پیش بیاید.گوهری معتقد است به واسطه افزایش قیمت‌ها و بالا رفتن هزینه‌‌‌‌ها، نهادها و ارگان‌‌‌‌هایی که با بازنشستگان در ارتباط هستند می‌توانند به این حوزه ورود کنند. او اضافه میکند: می‌توان تورهای سبک با مقاصد مختلف برای این گروه‌‌‌‌های سنی تعریف کرد که به لحاظ هزینه‌‌‌‌ای نیز متنوع باشند. او با اشاره به اینکه در حال حاضر گروه‌هایی از بازنشستگان در قالب گروه‌‌‌‌های دوستانه با هم سفر میکنند، می‌‌‌‌گوید: در مواردی این افراد راهنمای گردشگری باتجربه و متخصص ندارند و همین باعث می‌شود در سفر دچار مشکل شوند. همین موضوع ضرورت تورهایی برای این قشر را ایجاب میکند.
بازار رو به توسعه گردشگری سالمندان
سهند عقدایی، کارشناس گردشگری، نیز چندی پیش در گفت‌‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره وضعیت تورهای سالمندان در ایران عنوان کرد: آنچه در صنف گردشگری در این مورد وجود دارد بیشتر به تورهای سازمانی کانون بازنشستگان برمی‌‌‌‌گردد که در مقابل جمعیت بالای بازنشسته‌‌‌‌ها عددی به حساب نمی‌‌‌‌آید. در این حوزه آژانسی با کانون بازنشستگان قراردادی می‌‌‌‌بندد و اعضای کانون را به سفر می‌‌‌‌برد یا در مواردی یک وزارتخانه تورهای محدودی را برای بازنشستگان خود تدارک می‌‌‌‌بیند.
مروری بر آنچه از سوی توریست‌‌‌‌ها و کارشناسان گردشگری عنوان کردند، نشان میدهد برنامهریزی برای تورهایی که مخاطبان آن افراد میانسال و سالمند باشد ضروری است. یک‌سوم جمعیت ایران تا ۲۰ سال آینده در رده سالمند قرار می‌‌‌‌گیرند. از همین رو لازم است متولیان و فعالان این حوزه نسبت به مناسب‌‌‌‌سازی اماکن گردشگری و برنامهریزی برای تورهایی که این رده سنی را مخاطب قرار دهند، از همین امروز اقدام کنند. در این صورت است که آنها با افزایش جمعیت مخاطبانشان بر تجربه‌‌‌‌هایشان افزوده شده و می‌توانند بازار بزرگی را از آن خود کنند.
