جشن «عناب‌تکانی» در بیرجند

در ادامه پیران روستا اشعاری شامل درود فرستادن بر خدا و مدح پیامبر (ص) و ائمه اطهار می‌‌خوانند و سپس تکاندن و جمع‌آوری عناب‌ها آغاز می‌شود. همچنان که عناب‌‌های سرخ بر زمین می‌‌ریزند آنها که دستی در ادبیات دارند دوبیتی زمزمه می‌‌کنند. روز که تمام می‌شود و کار چیدن هم به اتمام می‌‌رسد‌‌، اهالی گرد خرمن عناب می‌‌ایستند و پس از ذکر صلوات، شروع به تقسیم محصول آن سال می‌کنند. در سال جاری جشن شکرگزاری برداشت عناب با حضور معاون استانداری خراسان جنوبی، نماینده شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی، امام‌‌جمعه و سرپرست فرمانداری خوسف برگزار شد. خراسان جنوبی با ۹۷‌‌درصد تولید عناب، رتبه نخست سطح زیرکشت و تولید این محصول در کشور را به خود اختصاص داده است.

میوه عناب به همراه زرشک و زعفران از محصولات مهم خراسان جنوبی است که با آب و هوای استان همچنین روستاهای اطراف سازگار است به‌طوری که مردم در اغلب خانه‌ها درخت عناب می‌‌‌‌کارند همچنین در روستاهای اطراف به‌‌خصوص روستاهای شهرستان‌های بیرجند، خوسف، سربیشه و درمیان، درخت‌‌‌‌های عناب فراوانی وجود دارد. تکان دادن و جمع‌آوری محصول عناب در بیشتر روستاهای خراسان جنوبی با آیین خاصی انجام می‌شود، از همین رو مراسم «عناب‌تکانی» سال گذشته در فهرست میراث فرهنگی ناملموس (معنوی) ثبت شد.

اکنون ۴هزار و ۱۳۴ هکتار از اراضی کشاورزی استان زیر کشت عناب است و با توجه به نهادینه شدن دانش بومی و استفاده بسیار کم از سموم و کودهای شیمیایی، محصولی کاملا سالم و ارگانیک تولید می‌شود. مرغوبیت عناب خراسان جنوبی چنان است که دو رقم عناب سیوجان و ماژان ثبت ملی شده است و حرف اول را در کشور می‌‌‌‌زند. فصل برداشت عناب از اواسط مرداد به‌‌‌‌صورت تازه‌خوری در شهرهای گرمسیر خراسان جنوبی آغاز می‌شود و در روستاهای کوهستانی به علت آب‌‌‌‌ و هوای سرد به‌طور معمول اوایل مهر آغاز برداشت محصول است. این مقطع معمولا فصل سفر به خراسان جنوبی برای شرکت در  چنین رویدادهایی است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در این مراسم یکی از برنامه‌های حمایتی از کشاورزان استان را خرید توافقی محصولات کشاورزی اعلام کرد وگفت: امسال برای نخستین‌بار خرید توافقی عناب در استان انجام می‌شود. مهدی جعفری با بیان اینکه کد بورسی به همت صندوق حمایت از بخش کشاورزی دریافت شده و انبار بورسی نیز در خوسف شرکت مالک اشتر است، اظهار امیدواری کرد بورس عناب در این شهرستان فعال شود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی از تدوین آیین‌‌‌‌نامه عناب خشک، عناب ‌‌تر و عناب‌‌کاری خبر داد و گفت: استانداردهای موردنیاز برای این آیین‌‌‌‌نامه تدوین شده است. وی با بیان اینکه اکنون میانگین برداشت عناب در هکتار ۵/۲ تن است که این میزان باید به ۴ تن و بیش از این افرایش پیدا کند، به بازاریابی و بازاررسانی محصول اشاره و تاکید کرد.

جعفری با اشاره به طرح کارخانه بسته‌‌‌‌بندی و فرآوری خشکبار (عناب) که عملیات اجرایی آن آغاز شده، گفت: سرمایه‌‌گذاری در بخش کشاورزی به‌‌ویژه محصولات مهم و مزیت‌‌‌‌دار بسیار اهمیت دارد. وی سطح زیر کشت محصول عناب استان را بیش از ۴‌‌هزار و ۷۰۰ هکتار اعلام کرد وگفت: سالانه به‌طور میانگین ۷‌‌هزار و ۵۰۰ تن محصول از این سطح برداشت می‌شود. جعفری با بیان اینکه اصولی و عملیاتی در حوزه عناب کار می‌شود و مطمئن هستیم در آینده قیمت عناب جایگاه واقعی خود را پیدا خواهد کرد، افزود: قیمت فعلی عناب اصلا با قیمت ورودی نهاده‌ها همخوانی ندارد.