۱- گنبد علویان: این گنبد چهارضلعی از آثار دوره‌‌ سلجوقی است. در رابطه با کار ویژه‌‌ این بنا و نحوه‌‌ استفاده از آن اختلاف‌‌‌نظر فراوان است. برخی آن را مقبره‌‌ دو، سه، چهار تن (و حتی بیشتر) از افراد خاندان علویان دانسته‌‌‌اند. برخی آن را مسجد و گروهی هم خانقاه دانسته‌‌‌اند. گفته‌‌‌شده علویان نواده‌‌‌های امام زین‌‌‌العابدین (ع) بوده‌‌‌اند که در زمان خود احترام فراوانی داشته‌‌‌اند. پس از ظهور اسلام، در ایران حکومت‌‌‌های ملوک‌‌‌الطوایفی شکل گرفت (طاهریان، صفاریان، سامانیان، زیاریان، بوییان از آن جمله‌‌‌اند). هر نقطه‌‌‌ای از ایران متعلق به حاکمی بود. غیر از برهه‌‌‌هایی خاص (به‌‌‌طور مثال، سلجوقیان، مغولان، صفویان)، یک حکومت فراگیر وجود نداشت.

یکی از این برهه‌‌‌های خاص که حکومتی فراگیر در ایران شکل گرفت در دوره‌‌ سلجوقیان بود. اگرچه اینان از اقوام مهاجم بودند اما با هضم شدن در فرهنگ ایرانی، در عمل به عنصر ایرانی تبدیل شدند. در دوران سلجوقیان، ایرانیان سمت وزارت داشتند (به‌‌‌طور مثال، عمیدالملک کندری و خواجه نظام الملک). دوره‌‌ اقتدار سلجوقیان به‌‌‌طور مشخص سه دوره‌‌ طغرل، آلب ارسلان و ملکشاه بود و سپس شاهد دوران افول و انحطاط آنها هستیم. با این‌‌‌حال، برخی از بزرگ‌ترین و ماندگارترین بناهای تاریخی در دوران سلجوقیان در حوزه‌‌ تمدنی ایران ساخته شد. گنبد علویان هم یکی از همین آثار به‌‌‌جامانده از دوران سلجوقی است.

راهنمایی که این بنا را به ما معرفی کرد در شرح اهمیت آن می‌‌‌گوید: «این بنا زیباترین، شاخص‌‌‌ترین و فاخرترین و مهندسی‌سازترین بنای دوره اسلامی است.» این راهنما به نقل از برخی استادان و خبرگان و اهل نظر می‌‌‌گفت: «این بنا گچ‌‌‌بری و آجرکاری فوق‌‌‌العاده منحصربه‌فردی دارد. این بنا متعلق به دوران سلجوقی یعنی قرن ششم هجری است (اکنون قرن پانزدهم است). یعنی حدود ۹ قرن قدمت دارد. سازه و نیز پی و پایه‌‌ بنا بسیار محکم است و استادکار آن هم در کار خود حرفه‌‌‌ای و بی‌‌‌نظیر بوده است. نظم و ترتیب و قرینه‌سازی در این بنا نظیر ندارد. در بنایی با این حجم و ارتفاع ستون کار نشده است. زلزله‌‌ شهر رزن که یک ساعت با همدان فاصله دارد نتوانست به این بنا آسیب برساند.»

اخبار مرتبط