سفرنامه کرمانشاه از واقعیت فرهنگ و جاذبه‌های شهر می‌گوید

مقصد رنگارنگ سفر آخرهفته

صديقه نژادقربان : تصور ما تا پیش از سفر به یک شهر، صرفا براساس خوانده‌ها، عکس‌ها و نقل قول‌‌هایی است که دریافت می‌کنیم، اما تنها سفر به دل آن شهر و بازدید از تمام آنچه خواندی، شنیدی و دیدی می‌تواند چهره و حس واقعی یک شهر را تداعی کند و سفر به کرمانشاه در پاییزی رنگارنگ اثباتی بر این ادعا است. آن هم سفری که تا چشم باز می‌‌کنی خود را در کوچه پس‌کوچه‌های محله قدیمی کرمانشاه معروف به «پشت مسجد جامع» یا «سرای وکیل‌‌الدوله» می‌‌بینی تا در عمارتی قدیمی که اکنون تبدیل به یک اقامتگاه بوم‌گردی شده اسکان یابی.

اگر تا پیش از سفر نمی‌‌دانستی که قرار است با چه چیزی روبه‌رو شوی و چقدر با تصوراتت از چیزی که از کرمانشاه در ذهن نقش بسته، تطابق خواهد داشت، اینک درست زمانی که وسط حیاط عمارت در کنار درخت خرمالو و حوضی لوزی‌شکل به آسمان آبی می‌‌نگری، می‌‌دانی که با چه چیزی مواجه خواهی شد. با زیبایی بی‌‌نظیری که فراتر از انتظار است.

 قدم زدن در دل تاریکه بازار

زیبایی کرمانشاه را نمی‌توان منحصر به بهار دانست، زیرا پاییز رنگارنگ و بی‌‌نظیر آن چیزی فراتر از زیبایی را به تصویر کشیده است. قدم زدن در دل محله قدیمی با بافت سنتی و کوچه‌هایی باریک در یک هوای مطبوع پاییزی برای رفتن به بازار سنتی یا همان «تاریکه بازار» آغاز ماجراجویی در این شهر باستانی چند هزار ساله است. بازاری که در زمان خود بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده خاورمیانه به‌‌شمار می‌رفت و اکنون ۱۸ صنف شغلی را در خود جای داده است. عبور از کوچه‌های تنگ و باریک بازار از میان صنف خیاطان، تو را به «مسجد شافعی‌‌ها»، یکی از جاذبه‌های این محله قدیمی می‌‌رساند. مسجدی با معماری اسلامی که به سبک مساجد امپراتوری عثمانی ساخته شده است که با ورود به این مسجد، تصویری از مسجد کبود و ایاصوفیه و بسیاری از مساجد استانبول در ذهن تداعی می‌شود. نقش و نگارهایی که بر روی گنبدها و دیوارهای آن ایجاد شده و رنگ طلایی در حاشیه ستون‌‌ها، جلوه بی‌‌نظیری را به تصویر می‌‌کشد و تو را محو معماری منحصربه‌فرد این مسجد ۷۰ساله می‌کند. در قسمت محراب مسجد، علاوه بر کاشی‌‌کاری‌‌های خاص، پنجره‌‌ای با شیشه‌های رنگی و نوری که از آن عبور می‌کند و وارد مسجد می‌شود، زیبایی در هنر معماری را به اوج خود می‌‌رساند.

 تقارن فرهنگ و هنر کردی

پس از آن، با ادامه مسیر به راسته پارچه‌فروشان شاهد اوج فرهنگ کردی خواهی بود. پارچه‌های رنگارنگی که خاص لباس‌‌های کردی است و بازار با پارچه‌هایی با طرح‌های خاص تماشایی می‌شود. در انتهای این راسته بازار، مسجد و مدرسه عمادالدوله یکی از قدیمی‌ترین مساجد این شهر قرار دارد. اگرچه باید از ورودی تاریکی عبور کنی اما با باز شدن در حیاط، وارد فضای بسیار بزرگ و زیبایی می‌‌شوی که وسط آن حوض بسیار بزرگی قرار گرفته و دورتادور آن توسط ساختمان‌های آجری شکل و دیوارهای کاشی‌‌کاری شده با معماری منحصربه‌فرد احاطه شده که نمای بسیار زیبایی را به محیط بخشیده است. اما آنچه در این مسجد در کنار معماری خاص، توجه را به خود جلب می‌کند، ساعتی است که در قسمتی از حیاط بر روی مناره‌‌ای قرار گرفته که شبیه به برج‌های ساعتی است که در بسیاری از کلیساها یا خیابان‌‌های تاریخی برخی کشورها وجود دارد. همچنین تور والیبالی که دقیقا پایین این برج ساعت قرار دارد و بیش از هرچیزی، نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند. با خروج از بازار سرپوشیده به خیابانی می‌رسید که مملو از خوراکی‌‌ها و شیرینی‌‌های مخصوص کرمانشاه است. قدم زدن در خیابان‌‌های کرمانشاه است که می‌تواند چهره واقعی مردمان ‌میهمان‌‌نواز، نجیب و سخت‌‌کوش این دیار را نشان دهد. زمانی که برای خوردن آش عباسعلی یا فرنی مخصوص کرمانشاه به یکی از مغازه‌ها وارد می‌‌شوی و شروع به گفت‌وگو با آنها می‌‌کنی با خوشرویی و ذوق تمام، به معرفی تک‌تک شهرها و مقاصد گردشگری همراه با بیان تاریخ آنها و هرآنچه می‌تواند برای یک بازدیدکننده جذاب باشد می‌‌پردازند. درست پس از صحبت با مردمان خونگرم کرد متوجه خواهی شد که ادبیات، تاریخ، هنر و موسیقی تا چه اندازه در تار و پود زندگی مردمانش نهفته است و در واقع بخش جدایی‌ناپذیر از اصالت و فرهنگ کردی است که در حفظ و انتقال آن به آیندگان نهایت تلاش خود را می‌کنند. همچنین موسیقی، بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ این شهر است که آن را به یکی از مراکز موسیقی کردی و ایرانی تبدیل کرده است.

 بیستون در نگاهی دیگر

کرمانشاهی که بیش از هر چیزی با بیستون و طاق بستانش معروف است و به‌‌دلیل قدمت ۸ تا ۱۲ هزار ساله خود و وجود کتیبه داریوش، دیوارنوشت‌‌ها، مجسمه هرکول، کاروانسرای شاه عباسی و دیگر آثار باستانی و تاریخی باستان‌‌شناسان، علاقه‌مندان به تاریخ و گردشگران بسیاری را از سراسر جهان به خود جلب می‌کند. اما بیستون و طاق بستان را می‌توان فراتر از این آثار باستانی و تاریخی ارزشمند توصیف کرد. مسیر کرمانشاه به بیستون در یک عصر پاییزی آفتابی، چیزی ورای زیبایی را به‌‌تصویر می‌کشد. آن هم زمانی که ابرها با اشکال خاص در آسمان آبی لاجوردی خودنمایی می‌کنند و کوه‌های «پرآو» از دور نمایان است و کوه‌‌ بیستون و به‌‌ویژه فرهادتراش تمام نگاه‌ها را به خود جلب می‌کند. آسمانی که نمی‌توانی از آن چشم ‌برداری و زیبایی بی‌‌نظیری که با درختانی به رنگ پاییز تا عمق وجودت نفوذ می‌کند و گویی همه‌چیز در همان‌‌جا متوقف می‌شود و تو غرق آن همه زیبایی و صلابت شده‌‌ای. در قسمت ورودی بیستون، لیدر محلی برای معرفی منطقه و روایت داستان‌های دقیق آثار باستانی وجود دارد. بیرون از منطقه نیز دکه‌هایی برای ارائه حداقل خدمات به گردشگران فعال هستند و می‌گویند که مسافران پس از مدت‌ها (به دلیل محدودیت ناشی از همه‌‌گیری کرونا) به بیستون بازگشته‌‌اند و بالاخره کسب و کارشان دوباره رونق گرفته است. بیستونی که بیانگر کل تاریخ چندهزار ساله کرمانشاه است و آن را تبدیل به نماد و برند این شهر کرده است. مجسمه هرکولی که شاید بیش از ۲هزار سال قدمت دارد و حکاکی‌‌های روی دیوار که از زمان هخامنشیان در دل کوه به ثبت رسیده و کتیبه‌هایی که همچنان باقی مانده است. آنچه مردم کرمانشاه بیش از هر چیزی به آن می‌‌بالند و نقل تک‌تک مردم این شهر است، کوهی است که فرهاد آن را به عشق شیرین تراشیده. داستان عشق فرهاد در میان مردمان این خطه چنان جا افتاده که در لا‌‌به‌‌لای ادبیات، موسیقی و هنر این شهر جاری است.

آنچه در کنار آثار تاریخی و باستانی به بیستون روح می‌‌بخشد، پارک جنگلی بیستون و دریاچه‌‌ای در وسط آن است که درختان رنگارنگ پاییزی زیبایی بی‌‌نظیری را به تصویر می‌‌کشد و غروب آفتاب و آسمان نارنجی، زیبایی را به اوج خود می‌‌رساند. زیبایی‌ای که با هیچ دوربینی قابل ثبت نیست و تنها چشم‌ها گواه این حجم از زیبایی خواهد بود.

  و اما طاق بستان...

طاق بستان را شاید بتوان جدا از تمامی زیبایی‌‌های کرمانشاه قرار داد. پاییز آن شاید یکی از بی‌‌نظیرترین فصل‌‌های گردشگری این شهر باشد که درختان آن هرکدام به رنگی منحصربه‌فرد درآمده است. برگ‌های قرمز، زرد، نارنجی، قهوه‌‌ای و برخی‌‌ها هنوز سبز که با تمام رنگ‌‌هایی که تاکنون دیدم متفاوت بود. دو درخت با برگ‌های قرمز که نزدیک طاق بستان کنار دریاچه قرار دارند، آنچنان زیبایی بی‌‌نظیری به محیط می‌‌بخشند که به‌جرات می‌توان گفت یکی از زیباترین مناظر را از پاییز به رخ می‌‌کشد که یک فرد می‌تواند در طول زندگی با آن مواجه شود. طاق‌‌های پلکانی سنگی در دل کوه، دیوار‌نوشته‌ها، چشمه‌ها و پلی چوبی که دو طرف جاده را به یکدیگر متصل می‌کند از دیگر جاذبه‌های منحصر به‌فرد این منطقه است.

بیرون از محوطه طاق بستان کافه‌ها، رستوران‌‌ها و دستفروش‌‌های بسیاری قرار دارد که آن را تبدیل به محلی برای گذران اوقات فراغت مردم کرمانشاه و مسافران کرده است. دستفروش‌هایی که در آن هوای سرد پاییزی لبوی داغ، باقالی و آش عباسعلی را به مشتری‌‌ها ارائه می‌دهند که هوای مطبوع پاییزی، در کنار درختانی با برگ‌های منحصربه‌فرد، لذت خوردن این غذاهای گرم را صدچندان می‌کند. اینکه کرمانشاه به عنوان یک شهر ایرانی در یونسکو به عنوان شهر خلاق خوراکی ثبت شده است را می‌توان انتخاب درست از شهری دانست که از متنوع‌ترین خوراکی‌‌ها برخوردار است. در کنار دنده کباب و خورش خلالی که شهرتی جهانی دارد، «بژی» نانی روغنی با طعمی منحصربه‌فرد که اصولا زنان در مناطق گردشگری خارج از شهر به طبخ آن برای ارائه به گردشگران مشغولند یا برخی از غذاهایی که تنها در فصلی خاص وجود دارند همچون «کلانه» که به‌‌دلیل استفاده از گیاهان خاص تنها در فصل بهار پخت می‌شود و در فصول دیگر به‌‌ندرت می‌توان یافت یا «ترخینه» که غذایی برای فصل‌‌های سرد است و قدم زدن در بلوار طاق بستان می‌تواند پایان سفر در جاذبه‌های این شهر باشد. بلواری که همانند بلوار کشاورز در تهران پارکی در وسط خیابان قرار گرفته و محلی  است برای قدم زدن، تفریح و محو  در زیبایی پاییز شدن. نیمکت‌‌هایی که با فاصله کم قرار گرفته و حوضچه‌های زیگزاگی که نمای بسیار زیبایی را خلق کرده‌اند و آدم‌هایی که با اشتیاق در آن قدم می‌‌زنند و به گفت‌وگو با یکدیگر مشغولند و صدای خنده‌هایی که هرازگاهی در فضا طنین‌‌انداز می‌شود. در این شهر زندگی جریان دارد...