در پنل «سیاست‌‌‌های گسترش تولید در زنجیره تولید گوشت مرغ» مطرح شد
مقاومت مرغداری‌‌‌ها به قرار گرفتن در زنجیره‌‌‌های تامین
دولت و تولیدکننده؛ ناکام در توسعه صادرات
در آغاز این نشست رضا مبصری با بیان اینکه امروز ارزش واردات صنعت طیور حدود پنج میلیارد دلار و ارزش تولیدات این صنعت در کشور ۱۰ میلیارد دلار است، گفت: نقش صنعت طیور در تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور امروز ۱.۳درصد است که نشان از عمق این صنعت برای کشور دارد. همچنین موضوع امنیت غذایی هم در این صنعت به وضوح دیده می‌شود. وقتی از ارزش تولیدات ۱۰ میلیارد دلاری صحبت می‌‌‌کنیم، متوجه می‌‌‌شویم که ارزش بهره‌‌‌وری در این صنعت به چه میزان است. اصولا در دنیا زنجیرهها ایجاد شدند برای اینکه بتوانند زنجیره ارزش را به‌‌‌طور مداوم حفظ کرده و موجب بهره‌‌‌وری شوند.
وی با بیان اینکه مزیت واحدهای کوچک انعطاف‌‌‌پذیری و مزیت واحدهای بزرگ مانند زنجیرهها صرفه‌‌‌جویی در مقیاس و تولید در برابر هزینه تمامشده کمتر است، افزود: توسعه زنجیرهها در دنیا از اواسط ۱۹۴۰ رخ داد و ایالات متحده در این زمینه پیشگام بود. از همان سال‌ها حلقه‌‌‌های مختلف زنجیره مانند تولید جوجه یک‌روزه، مرغ گوشتی، کارخانه‌های خوراک و کشتارگاه‌‌‌ها، به این فکر افتادند که با کنار قرار دادن همه اینها می‌توانند بهره‌‌‌وری را افزایش داده و بازارهای وسیع‌‌‌تری را پوشش دهند. پس در بعد تامین بازارهای هدف و کاهش قیمت تمامشده، توسعه زنجیرهها پیشنهاد شد.
ضرورت اصلاح ساختار با ایجاد زنجیره
در ادامه رضا ترکاشوند بیان کرد: اگر به قبل از سال ۱۳۹۰ برگردیم، ساختار صنعت طیور تحت‌تاثیر مشکلاتی که وجود داشت، همواره فعالان را آزار می‌‌‌داد. ناپایداری، نوسانات قیمت و نوسانات تولید و بالا بودن قیمت تمامشده و عدم‌رقابت‌‌‌پذیری محصولات گریبانگیر بخش دولتی و خصوصی بود. از این رو برای بررسی این مشکل آن زمان در بخش دولتی، پروژه‌‌‌های مختلفی را برای ساماندهی صنعت در نظر گرفتیم. ما با کمک گرفتن از دانشگاه برای مدیریت صنعتی، وارد مذاکره شدیم و آنها اعلام کردند که چنین ساختاری برای صنعت، خروجی دیگری ندارد و از این رو باید به سمت اصلاح ساختار برویم.
وی ادامه داد: یعنی اگرچه در این فضا تکنولوژی مهم است و می‌تواند اثرگذار باشد، اما در سطح بازار و توسعه موثر نیست و به اصلاح صنعت نیاز است. ساختار معیوب ما، جزیره‌‌‌ای و در حلقه‌‌‌های مختلف بود که بدون ارتباط با یکدیگر در تعارض با هم فعالیت می‌‌‌کردند و هر بخش به فکر خودش بود و به این فکر نمی‌‌‌کرد که باید محصولی باکیفیت و ارزان‌‌‌تر تولید کند. از این رو بحث اصلاح ساختار و تولید به شکل یکپارچه در دستور کار قرار گرفت.
مشاور صندوق حمایت از توسعه صنعت طیور کشور خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط صنعت و سرمایه‌گذاری‌‌‌هایی که صورت گرفته بود، بعد از حدود چهار سال مطالعه به‌‌‌صورت تطبیقی در کشورهای توسعه‌‌‌یافته در زمینه صنعت طیور، ساختار پیشنهادی برای تولید یکپارچه گوشت و مرغ، با محوریت مشارکت قرارداد مطرح شد. همچنین تاکید شد که ما به سرمایه‌گذاری جدید نیاز نداریم و باید اصلاح ساختار کرده تا بتوانیم بهره‌‌‌وری را افزایش داده و یک محصول باکیفیت و رقابت‌‌‌پذیر تولید کنیم و توسعه پایداری در صنعت داشته باشیم.
ترکاشوند با اشاره به مزیت‌‌‌های تولید یکپارچه بیان کرد: کنترل مدیریت تولید در حلقه‌‌‌های مختلف متناسب با نیاز زنجیره، افزایش بهره‌‌‌وری از طریق استفاده بهینه از ظرفیت‌‌‌های موجود، حذف واسطه‌‌‌های غیرضروری، کاهش هزینه‌‌‌های تولید، امکان استفاده مناسب از متخصصان فنی و بهداشتی برای افزایش راندمان و کاهش ضایعات به شکل بهینه و عملیاتی، کاهش قیمت تمامشده و رقابت‌‌‌پذیری، امکان تولید متنوع متناسب با بازارهای هدف، برندسازی برای تنظیم توسعه صادرات و امکان تنظیم بازار و کاهش نوسانات، نتیجه فعالیت واحدهای زنجیرهای است.
سرعت توسعه لازم به دلیل عارضه‌‌‌های کشور تحقق پیدا نکرد
روح‌‌‌الله زحمتکش با بیان اینکه تاثیر مثبت زنجیرهها یک اصل در دنیاست و ما هم استثنا نیستیم، گفت: با همه اهدافی که ایجاد زنجیره داشته، اما سرعت توسعه مدنظر به دلیل عارضه‌‌‌های کشور و صنعت ما تحقق پیدا نکرده است. ما به‌‌‌طور کلی در کشور برای بحث مدیریت به ایجاد زنجیره نیاز داریم برای اینکه لایحه‌‌‌های B۲B شکل بگیرد و به‌‌‌صورت یکپارچه، تعارض منافع بین لایحه‌‌‌‌‌‌ها از بین رود و مدیریت کامل‌‌‌تری در کشور وجود داشته باشد.
وی ادامه داد: برای مثال طی ۱۰ ماه اخیر، بخش لایه مادری ما از شرایط بازار راضی بودند و با میانگین فروش ۲۸هزار تومان هم جوجه فروختند و سود خوبی بردند؛ در همین ماه‌‌‌ها مرغداری‌‌‌های گوشتی مستقل داشتیم که حاشیه سود کمی داشتند و ناراضی بودند. اگر اینها در امتداد هم و در شرایط زنجیرهای قرار بگیرند، می‌توانند منفعت خود را تامین کنند. این از بعد مدیریت برای کشور حائز اهمیت است که در بخش زنجیره توسعه پیدا کنیم.
مدیرکل امور طیور و زنبورعسل وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: البته در یک سال اخیر اتفاقات خوبی افتاده است، زیرا در سال ۱۴۰۲، نزدیک به ۲۲درصد سهم زنجیرهها بوده و در چهار ماه اخیر به ۳۲درصد رسیده است، یعنی طی یک سال سهم زنجیره را حدود ۱۰درصد توسعه دادیم. سرعت رشد سهم زنجیره نشان می‌دهد که وزارتخانه در این زمینه دغدغه دارد و کشور به این سمت حرکت می‌کند.
مزیت‌‌‌های گوشت مرغ نسبت به گوشت قرمز
همچنین فریبرز خواجعلی با تاکید بر نقش مردم در شکلگیری مسیر ایجاد زنجیرهها بیان کرد: صرف نظر از بعد اقتصادی که گوشت مرغ از گوشت قرمز برای مردم به‌‌‌صرفه‌‌‌تر است، از بعد تغذیه‌‌‌ای هم گوشت مرغ نسبت به گوشت قرمز سالم‌‌‌تر است زیرا درصد چربی کمتری دارد. همچنین در این زمینه در دنیا بحث آلایندگی کربن و گرمایش کره زمین مطرح است، اینکه به ازای تولید هر گرم پروتئین گوشت مرغ، انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای در مقایسه با هر گرم تولید گوشت قرمز ۱۰ برابر کمتر است؛ این موضوع باعث شده در کشورهای توسعه‌‌‌یافته و در حال توسعه، مصرف گوشت قرمز کم شده و مصرف گوشت مرغ افزایش پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: با شرایط فعلی، افزایش مصرف گوشت مرغ به معنای لزوم افزایش تولید است. مسیر اصلی افزایش تولید با بهره‌‌‌وری بالا، زنجیره‌‌‌های تولید و یکپارچه صنعت مرغ هستند که زنجیره‌‌‌های تامین و ارزش را در اقتصاد کشور شکل می‌دهند و گامی در جهت شکوفایی و تحریک رشد اقتصادی هستند.
از شکل سنتی باید به سمت زنجیرهها حرکت کنیم
علیرضا آقاشاهی با بیان اینکه برای بهره‌‌‌بردن از منافع تغییر ساختار، لازم است از شکل سنتی به سمت زنجیرهها حرکت کنیم، گفت: با وجود این، چیزی که در این تغییر ساختار مغفول مانده، شکلگیری درست این زنجیره‌‌‌هاست. در سال‌های اخیر به دلیل اینکه ساختار به‌‌‌خوبی تعریف نشده بود، بانیان اصلی از توسعه زنجیره کناره گرفتند و همین موضوع باعث شده زنجیره پویایی کافی نداشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: در کنار شکلگیری یک زنجیره، پایداری آن هم اهمیت دارد و ما در صنعت دام و طیور و پرورش و زنجیرهها ورود کردیم، اما در بحث پایداری زنجیرهها خوب عمل نکردیم و زنجیرهها به‌‌‌نوعی قائم به شخص هستند که اگر آن فرد کنار رود، کل زنجیره متلاشی می‌شود.
مسوول موسسه تحقیقات علوم دامی کشور با اشاره به راهکاری برای ایجاد پایداری در توسعه زنجیرهها بیان کرد: ۱۰ میلیارد دلار ارزش تولیدات طیور است و ما اگر یک‌درصد این درآمد یعنی ۱۰۰ میلیون دلار یا یک‌‌‌دهم این درصد را که ۱۰ میلیون دلار می‌شود در زمینه تحقیق و توسعه هزینه کنیم، می‌توانیم آینده‌‌‌پژوهی کرده و مشکلات احتمالی را که در سال‌های آینده در صنعت به آن دچار می‌‌‌شویم از الان پیش‌بینی و برایش چاره‌‌‌اندیشی کنیم.
نگرانی از ایجاد انحصار در تولید زنجیرهای
در ادامه مبصری با بیان اینکه زمانی که سنگ بنای توسعه زنجیرهها گذاشته شد، یکی از نگرانی‌ها میزان سهم آنها در تولید بود، گفت: میزان سهم از آنجا اهمیت دارد که در دنیا اگر یک بخش توسعه پیدا کند، نگران انحصار در آن صنعت هستند. اگر یک زنجیره ۵۵درصد تولید کشور را به عهده بگیرد، آیا باید نگران ایجاد انحصار بود؟ تکلیف سایر ذی‌نفعان از جمله مرغداران مستقل و کشتارگاه‌‌‌های منفرد چیست؟
ترکاشوند در پاسخ به نگرانی‌ها از ایجاد انحصار بیان کرد: یکی از مسائل مهم، جلوگیری از ایجاد انحصار در هر فعالیت است، چون تبعات منفی خود را دارد. ما ایجاد انحصار را پیش‌بینی کرده بودیم، اما در روند کار انتظار نداشتیم این‌‌‌طور پیش برود، چون کار تازه شروع شده بود و انتظار شکلگیری انحصار را از ابتدای شروع به کار زنجیره نداشتیم.
وی ادامه داد: طبق بررسی‌‌‌های ما در کشورهای توسعه‌‌‌یافته حدی برای انحصار گذاشته بودند که قانون ضدانحصار مانع توسعه می‌‌‌شد. برای مثال در برزیل سقف تولید در یکی از بزرگ‌ترین زنجیرهها ۳۰درصد بود. ما به این حد از تولید در زنجیره‌‌‌هایمان نرسیده بودیم، اما در مطالعه‌‌‌هایمان پیش‌بینی شده بود که در آن صورت از قوانین ضدانحصار استفاده کنیم.
مشاور صندوق حمایت از توسعه صنعت طیور کشور خاطرنشان کرد: در ابتدای شروع کار از سال ۱۳۹۲ و ابلاغ آن از سال ۱۳۹۳، در یک مطالعه بی‌‌‌بدیل در نقشه راه توسعه صنعت را مشخص کردیم. در صنعتی که با وجود سرمایه‌گذاری عظیمی که صورت گرفته بود، به‌‌‌خاطر ساختار نامناسب همواره با فراز و نشیب زیاد مواجه بود و مشکلات زیادی داشت، با اعلام تولید یکپارچه و اصلاح ساختار صنعت، نقشه راه جدیدی تعریف کردیم.
تنها ۳۰درصد تولید کشور در قالب زنجیرهها انجام می‌شود
ترکاشوند ادامه داد: همان زمان ابلاغ کردیم که ظرف ۱۰ سال، حدود ۷۰درصد صنعت را تحت پوشش تولید یکپارچه قرار دهیم، اما امسال که از سال دهم گذشتیم، حدود ۳۰درصد از تولید کشور در قالب زنجیرهها انجام می‌شود. آن هم با وجود مزیت‌‌‌هایی که زنجیرهها دارند و ما هنوز نتوانسته‌ایم به هدف‌‌‌گذاری که در برنامه دیده بودیم برسیم و باید دید چه موانعی وجود داشته و چرا روند رشد طبق برنامه نبوده است؟
وی با بیان اینکه برای بررسی عقب ماندن از روند توسعه و بررسی موانع، نیاز به آسیب‌‌‌شناسی داریم، خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین مسائلی که مانع رسیدن به هدفمان در روند پیشرفت زنجیرهها بوده، این بود که برای ابلاغ عوامل اصلی را در نظر نگرفتیم. یکی از حلقه‌‌‌های اصلی زنجیره، پرورش مرغ گوشتی است و ما در زمان ابلاغ سیاست به آنها توجهی نداشتیم. حلقه‌‌‌های اصلی را مرغ مادر، کشتارگاه و خوراک دام در نظر گرفتیم و پرورش‌‌‌دهندگان مرغ گوشتی به‌‌‌عنوان حلقه اصلی احساس کردند نادیده گرفته شدند و تشکل‌هایشان در برابر ایجاد زنجیره مقاومت کردند، با وجود اینکه قبول داشتند زنجیرهها می‌توانند سودمند باشند.
مشاور صندوق حمایت از توسعه صنعت طیور کشور ادامه داد: در ادامه روند متوجه شدیم که حلقه اصلی به تعریف ما نمی‌تواند ملاک باشد، بلکه حلقه دیگری مرتبط با صنعت، سرمایه و مدیریت می‌تواند زنجیره قوی‌‌‌تری نسبت به زنجیرهای با محوریت مرغ مادر ایجاد کند. بنابراین توسعه زنجیره متناسب با شرایط می‌تواند به شکل‌‌‌های متنوعی صورت گیرد. در عین حال ما گفته بودیم نیاز به سرمایه‌گذاری جدید نداریم و باید از سرمایه موجود استفاده کنیم، در نتیجه واحدهای پرورشی که از محورهای اصلی بودند نادیده گرفته شدند در حالی که این بخش هم باید دیده شوند و در جریان قرار گیرند.
مبصری در پاسخ به این اظهارات بیان کرد: در بازبینی ۱۴۰۰ از دستورالعمل زنجیرهها، برای رفع این موضوع، چهار حلقه اصلی بازتعریف شدند و حلقه تولید مرغ گوشتی به‌‌‌عنوان یکی از حلقه‌‌‌های اصلی تولیدکننده دیده شد؛ اما سابقه‌‌‌ای که از گذشته بوده همچنان وجود دارد. اینجا این سوال مطرح است که در سایر کشورها نگاه چگونه است و آیا بین منافع ذی‌نفعان خرد و زنجیرهها تعارضی وجود دارد؟
شکلگیری انحصار جزء ذاتی زنجیره است
خواجعلی در پاسخ به این سوال بیان کرد: مدل زنجیرهای آمریکا از ۷۰ سال پیش پیشگام بوده است. اکنون به تازگی در آمریکا حدود ۴۰ زنجیره وجود دارد، اما تعداد مهم نیست. چون دو زنجیره بیش از ۵۰درصد تولید را در اختیار دارند. بنابراین انحصار در این کشور وجود دارد. در ایران هم نمی‌توان حد و مرزی برای بازار مشخص کرد. از میان سه حلقه دولت، مردم و زنجیرهها که زنجیرهها تولیدکننده و مردم مصرف‌کننده هستند، انتظار ما از دولت نقش نظارت است؛ اما دولت ممکن است با ورود به این حوزه به جای نظارت، این حلقه را به هم بزند.
وی با بیان اینکه شکلگیری انحصار جزء ذاتی زنجیره است، گفت: در صنعت مرغ برخلاف صنعت خودرو که تنوع دارد، در نهایت محصول نهایی مرغ است و کشش‌‌‌پذیری زیادی ندارد. به همین دلیل در زمینه مرغ، دولت‌‌‌ها سریع‌‌‌تر مداخله می‌کنند چون رقابتی که در خودروسازی هست، در صنعت مرغ وجود ندارد. اینجا نقش دولت باید از منظر یک نظارت‌‌‌کننده روی روند امور تولید زنجیرهها دنبال شود.
استاد دانشگاه شهرکرد همچنین خاطرنشان کرد: در آمریکا یک نظرسنجی از مرغدارها کردند که مایل هستید به‌‌‌صورت مستقل کار کنید یا با زنجیره؟ اکثر آنها به دلیل کاهش ریسک، زنجیره را ترجیح می‌‌‌دادند، اما در ایران نیاز به اعتمادسازی بیشتر وجود دارد.
قیمت‌گذاری دستوری یکی از موانع گسترش زنجیره است
در ادامه مبصری با بیان اینکه قیمت‌گذاری دستوری یکی از موانع گسترش زنجیره است، گفت: در یک سال گذشته شاهد فراز و فرود زیادی در قیمت گوشت مرغ بودیم. حدود یک سال پیش قیمت‌ها بسیار افزایش یافته بود و امروز قیمت مرغ در پایین‌‌‌ترین سطح قرار گرفته که ممکن است معترضان زیادی هم داشته باشد. سوال این است که آیا زنجیرهها می‌توانند به ثبات قیمت کمک کنند؟ و اگر می‌توانند، چرا بیشترین اعتراضات درباره قیمت‌گذاری دستوری و مداخلات بیش از حد دولت است؟
زحمتکش با بیان اینکه در چند ماه گذشته چون نوسان نداشتیم توانستیم سهم زنجیره را افزایش دهیم، گفت: ما با ثبات بازار توانستیم این سهم را از ۲۲درصد به ۳۲درصد برسانیم. یکی از عارضه‌‌‌های بزرگ در بازار، قیمت دستوری و نوسانات قیمت است. قیمت دستوری در سود زنجیرهها تاثیر می‌‌‌گذارد، زیرا نهادهای نظارتی سریع به بازار ورود کرده و آنها را جریمه می‌کنند، در حالی که برای مرغدار مستقل فروش بالاتر از قیمت مصوب هم به‌‌‌دلیل فروش مرغ زنده و نه لاشه وجود دارد.
وی در ادامه با بیان اینکه توجیه تجارت، منفعت است، گفت: ما نیازی به گفتمان نداریم و اگر زنجیره منفعت را به مرغدار مستقل و تولیدکننده گوشتی می‌‌‌رساند، خودشان جذب می‌‌‌شدند. اینکه نتوانستند جذب زنجیره شوند، بخشی به دلیل اقدام دولت و قیمت دستوری بوده و بخشی هم خود زنجیرهها بودند که اقدامی برای این کار نکردند.
در ادامه مبصری با ابراز مخالفت با اظهارات زحمتکش با بیان اینکه مداخلات دولتی باعث ناپایداری در روند توسعه زنجیرهها شده، گفت: در هر مرحله از قیمت و بازار دولت محدودیت‌هایی تعریف کرده که مانع توسعه زنجیرهها شده است. باوجود این، زنجیرهها امروز به ۳۰درصد سهم تولید رسیدند. البته در بخش خصوصی هم ممکن است مسائل فرهنگی وجود داشته باشد؛ اما باید اجازه دهیم که فرهنگ توسعه ایجاد شود.
چالش‌‌‌های مربوط به نژاد بومی و مرغ آرین
وی با اشاره به اتفاقات مربوط به نژاد بومی و مرغ آرین در خصوص توسعه زنجیرهها در سال‌های اخیر بیان کرد: ورود به بعضی از حوزه‌‌‌ها منع ذاتی دارد، اما ما به‌‌‌دنبال عارضه‌‌‌یابی هستیم. همه ما با اینکه به یک نژاد بومی توسعه‌‌‌یافته با مشخصات بهره‌‌‌ور نیاز داریم، موافق هستیم. اما اگر بخواهیم به نحوه ورود سویه بومی از سال ۱۳۹۸ برگردیم و آنچه در ۲۵ سال گذشته وجود داشته، آیا فکر می‌‌‌کنید که ما روش درستی در پیش گرفتیم؟ در غیر‌این صورت باید چه روندی در آینده در پیش بگیریم؟
آقاشاهی در پاسخ به این سوال بیان کرد: با توجه به سیاست‌‌‌های دولت و اقتصاد مقاومتی، هر نژاد از جمله آرین جایگاه خاص خود را دارد. اما اینکه ما از ابتدای کار بگوییم می‌‌‌خواهیم ۷۰درصد بازار را به این نژاد اختصاص دهیم، اشتباه است. ما مرغ آرین را در جای درست خود ندیدیم، بدون اینکه به زیرساخت‌‌‌هایش توجه کنیم، به توسعه آن فکر کردیم و این بزرگ‌ترین آسیب به نژاد آرین بود. وی با بیان اینکه هنگام تعریف اکوسیستم، اجزا به‌‌‌نوعی در تعامل و تقابل هستند، گفت: ما ذهنمان را به حل مشکل درون اکوسیستم معطوف کردیم، اما این اکوسیستم تاثیرپذیری زیادی از اجزای بیرونی دارد. شاید یکی از اشتباهات ما این بود که به زنجیرهها در کشورهای خارجی نگاه کردیم؛ در حالی که اقتصاد ما در واقعیت نه دولتی و نه آزاد است. توسعه در تعارض با پایداری نیست و ما قبل از توسعه زنجیره باید به پایداری فکر کنیم. این پایداری هم مستلزم این است که قوانین بالادستی را که اکوسیستم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اصلاح کرده و مکانیزم‌‌‌های مناسبی را ایجاد کنیم که مجموعه به‌‌‌صورت پایدار به فعالیت خود ادامه دهد.
با محدودیت، نمی‌توان زنجیرهها را توسعه داد
در ادامه ترکاشوند خاطرنشان کرد: اگر ما پذیرفتیم که تولید یکپارچه و زنجیرهای به لحاظ قیمت تمامشده و بهره‌‌‌وری مناسب است، نباید حدی برای آن قائل شویم، از آن طرف هم نباید بگوییم همه واحدها باید وارد زنجیره شوند چون برخی واحدها ممکن است به‌‌‌صورت مستقل عمل کنند، اما باید توجه داشت در صنعت ریسک زیادی وجود دارد که به واحد تولیدکننده برمی‌‌‌گردد. در شکل زنجیره، واحدهای خرد که در پوشش زنجیره قرار می‌‌‌گیرند، در قالب قراردادهایی که مشارکت می‌کنند، ریسک از مرغدار برداشته می‌شود و این به نفع آنهاست، زیرا این ریسک بر عهده مدیر زنجیره قرار دارد و ما این را به خوبی به واحدها توضیح ندادیم.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات صنعت طیور این است که دولت با هدف حمایت از مصرف‌کننده در این صنعت دخالت می‌کند، آن هم به بهانه یارانه‌‌‌ای که از طریق ارز ترجیحی می‌‌‌پردازد. این موضوع باعث ایجاد محدودیت‌ها و دستوراتی شده است؛ در حالی که ما در بحث زنجیره با این شرایط نمی‌توانیم توسعه داشته باشم. در صورتی می‌توانیم توسعه منطقی داشته باشیم که فضا را باز کنیم و رقابت را در جذب واحدهای خرد ایجاد کرده و زنجیره را توسعه دهیم. مشاور صندوق حمایت از توسعه صنعت طیور کشور با بیان اینکه زنجیره زمانی می‌تواند بهره‌‌‌وری داشته باشد که از سرمایه‌‌‌اش نهایت بهره را ببرد، اظهار کرد: البته امیدواریم این موضوع به شکل منطقی اصلاح شود. البته ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در این شرایط یکباره تغییری اتفاق بیفتد، زیرا تغییر نرخ ارز به معیشت مردم برمی‌‌‌گردد و افزایش قیمت تمامشده را سبب می‌شود. در این سال‌ها سیاست کلی دولت باعث شده که این اتفاق برای توسعه زنجیرهها بیفتد.
صادرات مرغ به ۵۰۰۰ تن در ماه هم نرسیده است
مبصری با بیان اینکه میزان تولید از طریق تقاضای عمومی، تقاضای دولت و صادرات مشخص می‌شود، گفت: امروز تولید قابل‌توجهی در کشور اتفاق افتاده است و حداقل ۱۴۰ میلیون قطعه جوجه‌‌‌ریزی داریم که در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته حدود ۲۱درصد افزایش را نشان می‌دهد. همچنین وضع نهاده‌‌‌ها و کیفیت آنها بهبود پیدا کرده است. در شرایطی که تقاضای عمومی و دولتی پاسخ داده می‌شود، این ادعا که می‌توانیم بازارهای دیگر را تسخیر کنیم، تا چه اندازه امکان دارد؟
وی ادامه داد: البته از اردیبهشت امسال بحث صادرات با نظر مشترک بخش خصوصی و دولتی شروع شده و در حال پیشروی است؛ اما ما در این مدت نتوانستیم به بیش از ۵۰۰۰ تن صادرات در ماه دست پیدا کنیم، در حالی که برخی معتقدند در اطراف ما فرصت یک میلیون تن صادرات هم وجود دارد.
زنجیرهها در زمینه صادرات ضعف دارند
در ادامه خواجعلی با بیان اینکه در زمینه زنجیرهها در حوزه صادرات، ضعف داریم گفت: علت این است که ما برندهای خوبی در خارج از کشور درست نکردیم. خارج از کشور برند را می‌‌‌شناسد؛ ما در این حوزه دچار مشکل هستیم و باید به‌‌‌سمت برندسازی پیش برویم. ضمن اینکه قوانین و مقررات هم در حوزه توسعه صادرات دست‌‌‌و‌‌‌پاگیر است و این هم از چالش زنجیرهها به شمار می‌رود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین تعداد زنجیره‌‌‌های قوی در کشور کم است. امروز بیش از ۶۰ زنجیره در کشور ثبت شده، اما زنجیره قوی که بتواند در حوزه صادرات ورود کند، محدود است. این چالش‌‌‌ها باید در تعامل دولت با زنجیرهها بررسی شود تا به جایگاه واقعی زنجیره در صادرات برسیم.
مبصری با بیان اینکه برای توسعه صادرات باید ارتباطات و زیرساخت لازم را ایجاد کنیم، گفت: با برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های صورت‌‌‌گرفته عرضه اضافه شده و انتظار می‌رود بخشی از این تولیدات صادر شود؛ اما امروز صادرات ما به عراق منحصر است. در کنار وزارتخانه دو سازمان دیگر باید به این زمینه وارد شوند. در صورتی که نگاه ما به صادرات پایدار است و می‌‌‌خواهیم به‌‌‌عنوان ابزار ضد کسر تراز تجاری به آن نگاه کنیم، سازمان دامپزشکی کشور باید قراردادهای بهداشتی با سایر کشورها ببندد؛ دوم دستگاه دیپلماسی است که باید مذاکره کند تا ما در میان رقبای خود، جایگاه مناسب را پیدا کنیم. همان‌طور که ترکیه سال گذشته ۶۰۰هزار تن صادرات به کشورهای اطراف و حتی خود ما داشته است.
انحصار در واردات به عراق، نشانه ضعف در صادرات است
زحمتکش در ادامه توضیح داد: برای جلوگیری از افزایش قیمت مرغ، باید حجم تولید را افزایش دهیم. به‌‌‌دنبال افزایش تولید، باید پشتیبانی امور دام داشته باشیم. یکی دیگر از اقدامات، بحث زنجیره است. زنجیرهها امروز سردخانه و کشتارگاه دارند و باید دید چه نقشی در صادرات ایفا می‌کنند. اگر ما امروز به عراق منحصر شدیم، نشان می‌دهد که در زمینه صادرات ضعیف عمل کردیم؛ از بخش دولتی تا تولیدکننده که برند معتبری ندارد که بخواهد به عمان و قطر صادر کند.
وی با بیان اینکه تولید باید بتواند از تولیدکننده مراقبت کند، گفت: اگر صادرات نداریم، نباید تولید را طوری برنامه‌‌‌ریزی کنیم که مازاد تولید داشته باشیم. زنجیرهها به اندازه توانی که دارند، باید رگولاتوری تنظیم بازار را در دست بگیرند. امروز مرغ مازاد وجود ندارد، که اگر وجود داشت در میدان بهمن، مرغ می‌‌‌ماند؛ در حالی که از ابتدای روز تا پایان روز در میدان بهمن. ۲۱۰۰ تن مرغ فروش می‌رود.
مدیرکل امور طیور و زنبورعسل وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: زنجیره ما در مارکت لیدر بودن هم مشکل دارد، امروز قیمت مصرف‌کننده با وجود ارزان شدن نهاده، تغییر نکرده است؛ در حالی که اگر زنجیرهها مارکت خودشان را توسعه داده بودند، می‌توانستند دراین زمین کمک کنند. در بعد توسعه بازار، بخش خصوصی و تشکل‌ها باید عمل کنند.
ورود هجومی به عراق، قیمت مرغ صادراتی را کاهش داد
در ادامه ترکاشوند با انتقاد نسبت به این اظهارات بیان کرد: ما با ورود هجومی به بازار عراق، قیمت مرغ را کاهش دادیم. برزیل یکی از تامین‌‌‌کننده‌‌‌های مرغ منطقه است، اما هیچ‌گاه از قیمت جهانی خود پایین‌‌‌تر نمی‌‌‌آید، اما ما طوری عمل کردیم که قیمت را در بازار عراق کاهش دادیم.
مبصری با بیان اینکه مجموعه ما در بخش خصوصی با سفر به کشورهای حوزه خلیج‌‌‌فارس در حال بازاریابی است، گفت: ما در دو هفته اخیر برای پروتکل مشترک توسعه بازار، ۱۰ مسافرت به کشورهای جنوبی داشتیم، اما بازار هدف بدون سابقه خرید از ما خرید نمی‌‌‌کند و اینجا وزارتخانه باید برای ایجاد پروتکل مشترک اقدام کند.
لزوم ایجاد جایگاه ثابت در صنعت پرورش مرغ
آقاشاهی در جمع‌‌‌بندی اظهاراتش با بیان اینکه زنجیره تولید گوشت مرغ در کشور حلقه‌‌‌ای از زنجیره تولید در کل دنیاست، گفت: اگر قرار باشد در پرورش مرغ گوشتی فعال شویم، باید جایگاهی ثابت و حیاتی در این صنعت داشته باشیم. زمانی‌‌‌که بحث تحریم‌‌‌ها مطرح شد، درحوزه پتروشیمی اوباما به این دلیل ایران را تحریم نکرد که صنعت پتروشیمی دنیا دچار مشکل می‌‌‌شد. فرآیند قطع وابستگی به پتروشیمی ایران، آهسته و تا زمان ترامپ رخ داد. بنابراین اگر قرار است در صادرات به یک پایداری برسیم، باید از تجربه‌‌‌های صادراتی استفاده کنیم. اگر نقش حیاتی را در زنجیره تولید کشورهای همسایه داشته باشیم، کارمان ساده می‌شود.
همچنین ترکاشوند خاطرنشان کرد: در بحث توسعه زنجیرهها، با توجه به شرایط مدیریت دولتی، دولت بستر مناسب را برای تشویق واحدهای مرغداری برای مشارکت در توسعه زنجیرهها مهیا نکرد. زنجیرهها ارقام کلانی برای سرمایه در گردش می‌‌‌خواهند، اما سیستم بانکی ما تعریفی برای چنین سرمایه در گردشی ندارد و بزرگ‌ترین زنجیره‌‌‌های ما هم به‌‌‌دلیل مشکلات سرمایه در گردش متوقف شدند. دولت باید به‌‌‌عنوان سیاست قطعی توسعه زنجیره، این موضوع را برای زنجیره و مرغدارهای مستقل در اولویت قرار می‌‌‌داد و محدودیت‌ها را برای مرغدارهایی که در زنجیره مشغول می‌‌‌شدند، کاهش می‌‌‌داد، اما این اتفاق رخ نداد. خواجعلی نیز با بیان اینکه در صنعت طیور در ایران، صفر تا صد تولید در دست زنجیره نیست، گفت: زنجیرهها در زنجیره تامین نهاده‌‌‌های دامی مثل ذرت و سویا نقش ندارند و زنجیره‌‌‌های ما برای واردات این نهاده‌‌‌ها هنوز وابسته هستند و اینجاست که تفاوت زنجیره داخلی و خارجی مشخص می‌شود. کارگیل خودش زنجیره تولید سویا دارد، اما زنجیره داخلی ما به‌‌‌دلیل نرخ ارز محدودیت وارداتی دارد. همچنین زنجیره‌‌‌های خارجی حضور فعالی در کشورهای متعدد دارند، اما ما فاصله زیادی با این هدف داریم.
زحمتکش نیز با بیان اینکه عارضه در زمینه صنعت طیور زیاد است، خاطرنشان کرد: تمام مشکلات را نمی‌توان در دولت یا با استفاده از زنجیرهها حل کرد. این مشکلات پیچیده در بخش‌‌‌های مختلف شناخت و تبیین و شناخت منافع وجود دارد. امروز اگر می‌‌‌گوییم حجم تولید افزایش یافته، برای زنجیره یک فرصت بوده که ما نتوانستیم حداکثر استفاده را ببریم. بنابراین مسیری که باید طی کنیم زیاد است.
همچنین آقاشاهی خاطرنشان کرد: ما باید موضوع تحقیق و توسعه را در زنجیرهها جدی بگیریم و برای هر مشکلی راه‌‌‌حل علمی کاربردی پیدا کنیم تا بهره‌‌‌وری افزایش پیدا کند.
