در گفت‌وگو با «دنیایاقتصاد» مطرح شد
بازار کود و سم زیر تیغ مشکلات
تولیدکنندگان در این حوزه می‌‌‌گویند یکی از مشکلات اصلی همین بحث عدم تخصیص ارز است، که ابتدا ما را با موضوع تغییر گروه کالایی درگیر کردند و کالای ما را از گروه ۲۱ یا اصطلاحا از ارز نیکویی (تالار اول)، به گروه ۲۲ یا نیمایی (تالار دوم) انتقال دادند و بعد از آن هم در چند نوبت گروه کالایی تغییر پیدا کرد؛ به‌‌‌طوری که الان طبق گفته‌‌‌های وزارت جهاد کشاورزی، بسیاری از کالاها به گروه ۲۱ آمده‌‌‌اند اما همچنان طبق سامانه‌‌‌های بانکی، در گروه کالایی ۲۲ دیده می‌‌‌شوند که باعث عدم تخصیص ارز با قیمت مناسب به این کالاهای اساسی می‌‌‌شود.
برای پیگیری موضوعات دیگر این حوزه محسن‌عسگری مدیرعامل شرکت ملی شیمی‌‌‌کشاورز پاسخگوی سوالات ما بوده است.
وضعیت کشور در تولید انواع سموم دفع آفات نباتی، دامی و خانگی و کود را چگونه ارزیابی میکنید؟ آیا طی سال‌‌‌های اخیر شاهد رشد تولید کمی و کیفی این مواد در کشور بوده‌اید؟دلایل این رشد چه بوده است ؟
وضعیت تولیدات سموم و کود در کشور در مجموع مطلوب است و از نظر کیفیت، شرکت‌‌‌های بزرگی هستند که تولیداتشان عملکرد موثری داشته و در سطح راضی‌‌‌کننده‌‌‌ای قرار دارند. اما در مسائل جاری، مساله اصلی تولیدکنندگان دسترسی به ارز مورد نیاز برای تامین مواد اولیه است. در نگاه بلندمدت نیز سرمایه‌‌‌گذاری در توسعه خطوط جدید تولیدی تقریبا انجام نمی‌‌‌شود که عمده دلیل آن نبود توجیه اقتصادی سرمایه‌‌‌گذاری ارزی به دلیل طولانی بودن بازگست سرمایه است. این موضوع باعث شکاف بین تولیدات داخلی و محصولات بین‌‌‌المللی خواهد شد.
در مورد اندازه بازار باید گفت مقدار مصرف سموم نباتی وابسته به میزان سطح زیر کشت کشاورزی در کشور است. فلذا در شرایط معمول، مقدار مصرف سموم صرفا تحت تأثیر عوامل جوی و جغرافیایی تغییراتی می‌‌‌کند و حول و حوش مقدار مشخصی ثابت است. البته در سال‌‌‌های اخیر به دلایل مختلف مصرف سموم کشاورزی کاهش یافته است. از جمله افزایش قیمت سموم باعث مصرف کمتر از نیاز یا مصرف بهینه سموم شده است. همچنین جایگزینی برخی سموم تخصصی که میزان مصرف توصیه شده آنها در واحد سطح کمتر است، مقدار مصرف در کل کشور را کاهش می‌‌‌دهد.
چرا به رغم توانایی در تولید مواد ذکر شده صادرات قابل تقدیری در این حوزه نداریم؟
مساله اصلی صادرات امکان رقابت در قیمت در بازارهای بین‌‌‌المللی است. تحقیقات بازار میدانی انجام شده در شرکت ملی شیمی نشان می‌‌‌دهد ما در کیفیت و کارآیی امکان رقابت داریم. محصولات ما در برخی کشورهای همسایه شناخته شده است و امکان رقابت دارد ولی اقتصاد تورمی‌‌‌و نوسانات قیمت، رقابت را دشوار می‌‌‌کند.
بازارهای بین‌‌‌المللی صرفا در کشورهای همسایه برای ما سالانه ده‌‌‌ها میلیون دلار فرصت صادرات نهاده‌‌‌های کشاورزی دارد. اما برای ورود به آن بخش‌خصوصی باید هزینه‌‌‌های گزافی را متحمل شود که حمایت دولت می‌‌‌تواند در آن اثربخش باشد:
اول هزینه‌‌‌های بسیار سنگین ثبت محصولات در کشورهای مقصد که اکثر شرکت‌‌‌ها قادر به پرداخت آن نیستند. دوم اینکه شیوه فروش نهاده‌‌‌های کشاورزی با دیگر محصولات رایج متفاوت است و اصطلاحا فروش فنی است به اینگونه که باید حتما کارآیی محصول برای مخاطب اثبات شود. بنابراین بازارسازی برای آن مستلزم صرف هزینه برای تست محصولات در عمل و در سطح مزارع کشورهای هدف و ایجاد اعتماد در کشاورزان آن کشورها است که در این بخش هم حمایت دولت مؤثر خواهد بود.
سطح اشتغال و درآمد سرانه اقتصادی در این حوزه به چه نحوی است و برای افزایش سطح این دو مورد چه برنامه‌‌‌ای می‌‌‌توانید ارائه دهید؟
سطح اشتغال و درآمد سرانه در شرکت‌‌‌های واردکننده و تولیدکننده نهاده‌‌‌های کشاورزی در این صنعت رابطه معکوسی دارند. در شرکت‌‌‌های تولیدکننده سطح اشتغال بالاتر و درآمد سرانه اقتصادی پایین‌‌‌تر است و بالعکس در شرکت‌‌‌های واردکننده، یک تیم کوچک عمدتا بازرگانی امکان برخورداری از درآمد سرانه اقتصادی بالایی را دارند.
برای افزایش سطح اشتغال، شرکت ملی شیمی‌‌‌کشاورز در حال مطالعه برای راه‌‌‌اندازی خطوط جدید تولید و بازمهندسی برای افزایش ظرفیت خطوط فعلی خود است که پس از به نتیجه رسیدن و تمهید مقدمات، اطلاع‌‌‌رسانی خواهد شد.
ارتقای شاخص درآمد سرانه اقتصادی نیز مستلزم توسعه فروش شرکت است و به این منظور بازارهای صادراتی و سرمایه‌‌‌گذاری در کسب‌‌‌وکارهای جدید مبتنی بر علم و فناوری شیمی در محور توجه شرکت قرار دارد.
در خبرها آمده است شرکت شما به عنوان واحد نمونه در گروه پلیمری و شیمیایی بوده‌اید چگونه و با چه راهکاری به این امتیاز دست پیدا کردید؟
شرکت ملی شیمی کشاورز در اصل یک شرکت شیمیایی است که علم شیمی را در خدمت امنیت غذایی جامعه قرار داده. برخی از شاخص‌‌‌هایی که شرکت توانسته در آن رشد کند عبارتند از: رشد میزان تولید و میزان فروش و افزایش سهم بازار، رشد سود عملیاتی، سرمایه‌‌‌گذاری در تحقیق و نوآوری و دریافت مجوز دانش بنیان، بودجه مشخص و قابل توجه در آموزش مستمر نیروی انسانی، انجام اقدامات برنامه‌‌‌ریزی شده در حوزه برندسازی و ارتباط با رسانه‌‌‌ها و دیگر ذی‌نفعان، تعریف چند ده پروژه برای ارزیابی و ارتقای کیفیت محصولات تولیدی و توجه به محیط‌زیست و توسعه پایدار و مسوولیت‌‌‌های اجتماعی شرکت در این حوزه.
خیلی از مردم بعد از شنیدن بازگشت محصولات کشاورزی ایرانی از کشورهای مقصد نگران کیفیت مواد غذای و محصولات دامی هستند آیا این نگرانی وجود دارد ؟چه راهکاری برای اعتمادسازی در این خصوص پیشنهاد میکنید؟
کل جمعیت 80میلیون نفری مردم شریف ایران سال‌هاست که محصولات کشاورزی تولید داخل را مصرف می‌‌‌کنند و خوشبختانه هیچ‌گونه مشکلی هم نداشته‌اند. این محصولات همه با استانداردهای WHO و FAO تولید می‌‌‌شوند. خوب است توجه کنیم که پیش از بازگشت چند محموله محصولات کشاورزی ایران از کشورهای خارجی، صادرات این محصولات به آن کشورها انجام شده و پس از آن هم با یک وقفه کوتاه مجددا صادرات به همان کشورها آغاز شده است. دلیل اصلی اینگونه مشکلات، رعایت نکردن اصول مصرف صحیح سموم از طرف کشاورزان برخی داخلی بوده است. برای اعتمادسازی در این موضوع نقش رسانه‌‌‌ها برای اطلاع رسانی واقعیات به مردم اهمیت دارد. در همین‌جا از اصحاب رسانه برای بازدید از کارخانه شرکت ملی شیمی‌‌‌کشاورز و آگاهی از فرآیند و اصول سموم و کودهای شیمیایی دعوت می‌‌‌کنم.
برای داشتن امنیت غذایی نیازمند آرامش تولید و تولیدکننده مواد اولیه محصولات نهایی هستیم تا با فراغ بال دست به تولید بزنند در حال حاضر این عرصه را چگونه ارزیابی میکنید؟ملی شیمی‌‌‌کشاورز در این راستا با چه دغدغه‌‌‌هایی روبهرو است و برای بهبود این چه اقداماتی داشته است ؟
یکی از مهم‌‌‌ترین مشکلات کشاورزان و کل زنجیره تولید محصولات غذایی، تامین مالی است که هر روز هم پیچیده‌‌‌تر می‌‌‌شود. ماهیت کنونی روابط در این صنعت به گونه‌ای است که تمامی زنجیره باید تامین مالی شوند تا پس از تولید محصول غذایی نهایی و فروش آن، جریان معکوس پول در زنجیره شکل گیرد. مساله بعدی انتخاب محصول درست برای کشت توسط کشاورز است. هر ساله شاهد ازدیاد نامتعارف کشت یک یا چند محصول در کل کشور هستیم که کشاورزان بسیاری امکان فروش محصول خود را نمی‌‌‌یابند و با زیان جبران ناپذیر توأم با هدر رفت منابع ملی روبهرو می‌‌‌شوند. حل این مساله مستلزم وجود سامانه‌‌‌های ملی است که کشاورزان در هنگام انتخاب محصول برای کشت از آن کمک بگیرند.
وضعیت کشور در بخش مکانیزاسیون سم‌‌‌پاشی و کود پاشی را چگونه ارزیابی میکنید و چه پیشنهادی برای بهبود این وضعیت دارید؟
در سال‌‌‌های اخیر نرخ رشد استفاده از ابزارهای مکمل برای استفاده از تراکتور و ماشین‌‌‌های سمپاش به همراه استفاده از پهپادهای سمپاش روندی افزایشی داشته است. برای رشد این بخش، ارائه تسهیلات مقرون به صرفه برای کشاورزان، شکل‌‌‌دهی به شرکت‌‌‌های خدمات کشاورزی و نیز آموزش شیوه صحیح استفاده از هریک از این فناوری‌‌‌ها در جای مناسب خود، عوامل حمایتی و محرک رشد هستند.
