میوه‌های خشک با بسته‌های گران به خارج نمی‌رسد
سهم ۱۲درصدی ایران در تولید جهانی میوه خشک
سهم ایران از تولید جهانی میوه خشک
بر اساس آنچه از طریق سایت تحلیلی Statista و همچنین سازمان فائو اخیرا منتشر شده، در سال زراعی ۲۰۲۱-۲۰۲۲ در حوزه تولید میوه خشک ایران نیز صاحب جایگاه است و در بین تولیدکنندگان برتر قرار دارد. در واقع بر اساس این گزارش، در این بازه‌زمانی ایران سهمی ۱۲ درصدی از بازار جهانی میوه خشک دارد. از سوی دیگر بر اساس این گزارش، ایالات متحده سهمی ۱۵ درصدی، ترکیه ۱۵ درصد، عربستان ۷درصد و چین نیز سهمی ۶ درصدی از تولید جهانی انواع میوه‌های خشک دارد.
با وجود این، تولیدکنندگانی که در حوزه تولید میوه‌های خشک فعالیت دارند نیز مانند دیگر تولیدکننده‌های بخش کشاورزی با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌شوند.
به طوری که محمد‌جواد نخعی، مدیرعامل یک شرکت تولیدی که به صورت تخصصی در حوزه تولید، بسته‌بندی و صادرات محصولاتی در حیطه آجیل، میوه خشک و سبزی خشک فعالیت دارد در خصوص اصلی‌ترین چالش‌هایی که در فرآیند تولید با آن مواجه هستند، می‌گوید: مانند بسیاری از صنایع دیگر، تامین مواد اولیه، اصلی‌ترین چالش و مانع کاری ما محسوب می‌شود. از سوی دیگر در بحث بسته‌بندی نوسان قیمت‌ها بسیار زیاد است که روی قیمت مصرف‌کننده تاثیر زیادی می‌گذارد.
نخعی ادامه داد: در واقع تامین جنس باکیفیت سخت شده است به این معنا که با توجه به اینکه قیمت‌ها بالا رفته از آن طرف کیفیت جنس‌ها نیز پایین آمده و به اصطلاح جنس یکدست و سورت‌شده (جدا‌شده و طبقه‌بندی‌شده) به سختی پیدا می‌شود. به طوری که حتی در حوزه سبزی و میوه تازه نیز این کاهش کیفیت نسبت به سال قبل کاملا مشهود است.
سختی تامین ماده اولیه و بالا رفتن هزینه‌های تولید
نخعی خاطرنشان کرد: کاهش کیفیت مواد اولیه مصرفی روی کار ما تاثیر ویژه‌ای می‌گذارد به طوری که وقتی کیفیت پایین می‌آید مجبور هستیم میزان سورتی را که برای تولید انجام می‌دهیم افزایش دهیم. وقتی میزان سورت زیاد می‌شود بهای تمام‌شده بالا می‌رود و به تبع برای مشتریان ما افزایش قیمت‌ها عجیب و باور‌نکردنی می‌شود.
وی ادامه داد: در کنار این مساله قیمت مواد اولیه مصرفی برای بسته‌بندی همچون کارتن و لفاف و... نیز در حال افزایش است و این افزایش قیمت‌ها برای خریداران محصولات تولیدی ما مشکل‌ساز است.
سهم کشورها در صادرات جهانی میوه‌های خشک
بر اساس این گزارش، اگرچه ایران حدود ۱۲درصد از بازار جهانی میوه خشک را به خود اختصاص داده است، اما در حوزه صادرات این محصولات جایگاه چندانی ندارد. در واقع عمدتا به دلیل اینکه صادرات این محصولات به دیگر کشورها به صورت فله از ایران انجام می‌شود و در دیگر کشوها به‌خصوص ترکیه بسته‌بندی و راهی بازارهای جهانی می‌شود، بنابراین میزان صادرات این محصولات در آمارهای رسمی جهانی چندان قابلتوجه نیست.
در واقع بر اساس داده‌های آماری Statista و سازمان فائو در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ نام ایران در بین ۱۰ صادر‌کننده برتر میوه خشک از نظر ارزش صادراتی نیست. بر اساس این گزارش در مدت نام‌برده ترکیه به عنوان بزرگ‌ترین صادر‌کننده میوه خشک، صادراتی به ارزش حدود ۳۹۰ میلیون دلار انجام داده است و پس از آن نیز کشورهای تایلند و ایالات متحده در جایگاه دوم و سوم دنیا قرار دارند. از سوی دیگر کشورهای چین، آلمان، شیلی، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و هلند در رتبه‌های بعدی ارزش صادراتی میوه‌های خشک قرار دارند.
صادرات فله‌ای میوه خشک؛ پیامد منفی هزینه‌های بالای بسته‌بندی
بر اساس این گزارش تولیدکننده‌ها و صادر‌کننده‌های میوه خشک در ایران محصولات خود را به صورت فله به بازارهای صادراتی می‌فرستند، عمده دلیل آنها برای این کار نیز بالا بودن هزینه‌های بسته‌بندی است. به طوری که نخعی در این خصوص ضمن تاکید بر اینکه طبیعی بودن اغلب محصولات تولیدی کشور در این حوزه مزیت رقابتی محصولات صادراتی ایران محسوب می‌شود و به‌خصوص برخی اقلام گیاهان دارویی مثل زیره به دلیل خود رو بودن و وحشی بودن در بازارهای جهانی مشتریان خاصی دارد، می‌گوید: با وجود این در بحث بسته‌بندی باز هم نسبت به رقبا ضعیف‌تر هستیم و هرچقدر روی بسته‌بندی کار می‌کنیم باز هم از ترکیه عقب‌تر هستیم. این تولیدکننده و صادر‌کننده میوه و سبزیجات خشک ادامه می‌دهد: در حوزه بسته‌بندی ما ماشین‌آلات و لفاف‌های بسته‌بندی نداریم ضمن اینکه در این حوزه پشتیبانی هم نمی‌شویم. از سوی دیگر هزینه‌های بسته‌بندی در ایران بسیار بالاست چون مقوا و سلفون در ایران گران است و بابت هیچ‌کدام یارانه‌ای داده نمی‌شود.
وی می‌گوید: به این ترتیب هزینه صادرات بالا می‌رود و بنابراین ما جنس را به صورت فله‌ای به ترکیه می‌فرستیم و از آنجا بسته‌بندی‌شده راهی کشورهای دیگر می‌شود. اما وقتی خود ما در کشور جنس را بسته‌بندی می‌کنیم و می‌فرستیم قیمت بالاتر می‌رود!
این تولیدکننده و صادر‌کننده میوه‌های خشک خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در حوزه میوه خشک به دنبال این بودیم که فقط با بسته‌بندی و با برند ایرانی کالا به بازارهای جهانی ارسال کنیم و فله‌فروشی نداشته باشیم، اما دیدیم بسیاری از ایران به صورت فله‌ای و با قیمت پایین محصول می‌فرستند و ما از بازار عقب می‌ماندیم و به این ترتیب در این حوزه مجبور به فله‌فروشی شدیم. نخعی همچنین در خصوص آینده این حوزه کاری نیز اظهار کرد: اگر همه چیز خوب پیش برود بازار یکسری محصولات صادراتی به‌خصوص میوه خشک روند صعودی دارد. اما تغییر آب و هوا و کمبود آب قطعا در ادامه مسیر باعث می‌شود کیفیت محصولات کاهشی باشد و از بقیه رقبا در بازارهای جهانی جا می‌مانیم.
