به گزارش روابط‌عمومی مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس شورای اسلامی، با توجه به واقعیت‌‌‌های فعلی کشور، توسعه تجارت با کشورها و اتحادیه‌‌‌های مختلف اقتصادی به‌منظور دستیابی به رشد و توسعه، یک ضرورت است و می‌‌‌تواند باعث کاهش فشار تحریمی غرب شود. با توجه به استمرار تحریم‌‌‌های آمریکا علیه ایران و نیز روابط نه‌چندان مطلوب با اروپا ناشی از بحران سیاسی، یکی از گزینه‌‌‌های پیش‌روی ایران، می‌‌‌تواند توسعه تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا و استفاده از پتانسیل آن باشد. در این مقاله عنوان شده که اگرچه در بررسی اثرات موافقت‌‌‌نامه تجارت آزاد، تمام جنبه‌‌‌های مربوط به تجارت و سرمایه‌گذاری مورد بررسی قرار می‌گیرد، در این پژوهش فقط جنبه تجارت بررسی شده است. ازاین‌‌‌رو چند سناریوی ممکن (کاهش ۲۵درصدی، کاهش ۵۰درصدی، کاهش ۷۵درصدی و کاهش ۱۰۰درصدی نرخ تعرفه‌‌‌ها)، در زمینه کاهش یا حذف موانع تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بررسی شده است. داده‌‌‌های موردنیاز برای انجام این تحقیق از نسخه ۱۰ پایگاه داده‌‌‌های پروژه تحلیل تجارت جهانی استخراج شده است.

این داده‌‌‌ها شامل ماتریس حسابداری اجتماعی ۱۴۱کشور (یا همان منطقه) و ۶۵بخش، در سال ۲۰۱۴ است. داده‌‌‌ها در قالب چهار بخش (۱.کشاورزی، جنگل‌‌‌داری و ماهیگیری؛ ۲.نفت، گاز، زغال‌‌‌سنگ و مواد‌‌‌معدنی؛ ۳.صنعت و ۴.خدمات) و پنج عامل تولیدی (نیروی کار ماهر، نیروی کار غیر‌ماهر، منابع طبیعی، زمین و سرمایه) و سه منطقه ایران، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سایر کشورها تجمیع شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کاهش تعرفه‌‌‌های بخش کشاورزی تاثیر مثبتی بر رفاه ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا دارد و هرچه درجه آزادسازی تجاری بیشتر باشد، رفاه نیز افزایش می‌‌‌یابد. همچنین کاهش تعرفه‌‌‌های بخش صنعت تاثیر منفی بر رفاه ایران و رفاه بقیه کشورهای دنیا (سایر مناطق) دارد و هرچه درجه آزاد‌‌‌سازی تجاری بیشتر باشد، رفاه نیز کاهش می‌‌‌یابد. رفاه اتحادیه اقتصادی اوراسیا با کاهش تعرفه‌‌‌های بخش صنعت افزایش می‌‌‌یابد.

کاهش تعرفه‌‌‌های بخش کشاورزی نیز تاثیر مثبتی بر تراز تجاری بخش صنعت و بخش خدمات و تاثیر منفی بر تراز تجاری بخش کشاورزی و بخش نفت و گاز در ایران دارد و نیز کاهش تعرفه‌‌‌های بخش صنعت تاثیر منفی بر تراز تجاری بخش صنعت در ایران دارد. مهم‌ترین توصیه سیاستی با توجه به نتایج پژوهش و براساس الگوی پروژه تحلیل تجارت جهانی این است که کاهش تعرفه‌‌‌های بخش کشاورزی بر صادرات ایران در این بخش اثر چندانی ندارد و فقط واردات ایران در این بخش افزایش می‌‌‌یابد و بیشترین آثار کاهش تعرفه‌‌‌های بخش کشاورزی در بخش صنعت منعکس می‌شود. در مجموع پیشنهاد می‌شود تغییر در تعرفه‌‌‌های بخش کشاورزی و صنعت در موافقت‌‌‌نامه با دقت بالایی انجام ‌‌‌شود. براساس جدول‌های ارائه‌شده در بخش حقایق آماری آشکار شده، حجم تجارت ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا بسیار پایین است و می‌‌‌توان با برنامه‌‌‌ریزی صحیح آن را افزایش داد که می‌‌‌تواند به عنوان یک فرصت استثنایی تلقی شود.

مشروح این گزارش طی روزهای آینده در روزنامه «دنیای‌اقتصاد» بررسی و منتشر می‌شود.