«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد

سودسازی روانکارها در انتهای ۱۴۰۰

دنیای اقتصاد : در صنعت برای جلوگیری از سایش و اصطکاک سطوح متحرک در تماس با هم از روانکاری استفاده می‌شود؛ در واقع، سیالات روانکار این وظیفه را بر عهده دارند. به‌منظور تولید روانکارها از روغن پایه (بیش از ۹۵‌درصد وزنی) و مواد افزودنی بسته به نوع خواص موردنیاز استفاده می‌شود. ماده اولیه تولید روغن پایه، لوب‌کات است که در پالایشگاه‌‌‌های نفت تهیه می‌شود. به‌منظور تولید روغن‌‌‌های نهایی برای کاربردهای مختلف، لوب‌کات در شرکت‌های پالایشگاه روغن طی فرآیندهایی به روغن پایه تبدیل شده و سپس مواد افزودنی به آن اضافه می‌شود.بسته به نوع فرآیند مورد استفاده در پالایشگاه‌‌‌های روغن برای خالص‌سازی، روغن‌‌‌های پایه به پنج‌دسته مختلف تقسیم می‌‌‌شوند که گروه‌‌‌های ۱ تا ۳ بیشترین کاربرد را در جهان دارند (بیش از ۹۰‌درصد تقاضای روغن‌‌‌های پایه). در ایران، چهار پالایشگاه شامل روغن ایرانول (شرانول)، بهران (شبهرن)، سپاهان (شسپا) و نفت‌پارس (شنفت) به تولید روغن‌های پایه و محصولات جانبی و نهایی اقدام می‌کنند. تکنولوژی تولید هر چهار پالایشگاه نیز، تولید روغن پایه گروه «یک» است.

قیمت مواد اولیه: همان‌طور که گفته شد، ماده اولیه مورد مصرف در فرآیند تولید روغن پایه، لوب‌کات است که از مرحله تقطیر نفت‌خام به دست می‌آید. قیمت‌گذاری لوب‌کات در دو مقطع ابتدا و میانه هر ماه انجام شده و از میانگین قیمت فوب نفت‌کوره (HSFO180) در دو هفته آخر، در فرمول قیمت‌گذاری لوب‌کات استفاده می‌شود.

در ابتدای سال 1399 و با شیوع ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت به دلیل کاهش تقاضای جهانی، قیمت مواد اولیه اصلی این شرکت (لوب‌کات) کاهش یافته و به حدود 25‌هزار ریال به ازای هر کیلوگرم رسید. اما طی سال 1399 و با افزایش قیمت دلار و کاهش اثرات ویروس کرونا بر بازارهای بین‌المللی و افزایش قیمت نفت، قیمت لوب‌کات هم افزایش یافته و تا پایان سال 1399 به حدود 100‌هزار ریال به ازای هر کیلو رسید که این موضوع باعث زیان‌ده شدن تولید و فروش محصولات روانکار، به‌خصوص روغن‌های موتور بنزینی و دیزلی و روغن‌های صنعتی و دنده شد. از این رو با پیگیری‌های مستمر شرکت‌های روغن‌ساز و انجمن صنفی پالایشگاه‌های تولید روانکار، در آبان‌ماه سال گذشته، مجوز افزایش نرخ 40درصدی روغن‌موتور بنزینی و افزایش 53درصدی روغن‌موتور دیزلی از سوی سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان صادر شد، اما هم‌زمان با دریافت این مجوز و پس از آن، قیمت لوب‌کات و سایر ملزومات تولید و بسته‌بندی به نحوی فزاینده و غیر‌قابل انتظار با سیر صعودی همراه شد و اثرات افزایش نرخ دریافتی، به‌سرعت از بین رفت. این موضوع باعث شد مجددا با درخواست شرکت‌های مذکور در تاریخ 27تیرماه سال‌جاری با اخذ مجوز افزایش نرخ 41درصدی این محصولات موافقت شود.

روز گذشته در تالار پتروشیمی بورس‌کالا قیمت پایه لوب‌کات سنگین و سبک بین 142 تا 146‌هزار ریال عرضه شد. قیمت این محصول در همین روز در ماه قبل 131 تا 132‌هزار بود. آنچه مشخص است قیمت لوب‌کات همراه با نفت‌کوره و همزمان با افزایش قیمت نفت‌خام بالا می‌رود. در پایان هفته معاملاتی لوب‌کات فوب خلیج‌فارس با 6/ 10‌درصد رشد هفتگی به 572دلار در تن رسید.

نرخ محصولات: نرخ هر یک از این محصولات متفاوت و تابعی از قیمت‌های جهانی و عمدتا وابسته به نفت است. هرچه به سمت محصولات نهایی نزدیک می‌شویم، محصولات تولیدشده دارای ارزش‌افزوده و به دنبال آن قیمت بیشتری هستند و حاشیه سود محصولات بیشتر خواهد بود. قیمت روغن پایه صادراتی از مبدا ایران در چندماه گذشته به 1110دلار رسید که در دو سال گذشته بی‌سابقه بوده و پس از آن روند این محصول اصلاحی بوده و در هفته‌‌‌های اخیر 823دلار معامله شده بود که در هفته منتهی به 16 اسفند با افزایش قیمت نفت به 938دلار رسید. بر این اساس قیمت دو محصول لوب‌کات و روغن پایه بیشترین تاثیر را بر سودآوری شرکت‌های تولیدکننده روغن موتور دارند. این موضوع در جدول حساسیت این شرکت‌ها برای پیش‌بینی سود هر سهم آنها آمده است که در ادامه درباره آن توضیح داده می‌شود.

مقایسه شرکت‌ها

شرکت نفت پارس: محصولات تولیدی نفت‌پارس، طیف وسیعی از انواع روغن‌موتورها، صنعتی، دنده، گریس، ضدیخ، پارافین و اسالک وکس و فورفورال اکسترکت را شامل می‌شود. ظرفیت عملیاتی سالانه تولید، حدود 330میلیون لیتر انواع روانکار و اکسترکت و... است که طی سال‌های اخیر به طور مستمر افزایش یافته است.

نفت پارس در حوزه تولید گریس، بزرگ‌ترین تولیدکننده در خاورمیانه بوده و درخصوص تولید سایر روانکارها، محصولاتی باکیفیت و مورد اعتماد در بازارهای داخلی و صادراتی ارائه می‌کند. مجموع درآمدهای عملیاتی این شرکت در 9ماه اول 1400 به رقم 7/ 49‌هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به دوره مشابه سال قبل حدود 99درصد افزایش یافته است. در این دوره فروش داخلی 81‌درصد و فروش صادراتی 138‌درصد رشد داشته است. دلیل عمده این رشد، افزایش بیش از 10درصدی حجم فروش محصولات داخلی و صادراتی نسبت به دوره مشابه سال گذشته بوده است. در گزارش این شرکت با توجه به نرخ 520دلار نفت کوره فوب خلیج‌فارس (نرخ لوب‌کات متناسب با نرخ این محصول محاسبه شده است) و نرخ ارز 23‌هزار و 700 تومان، سود هر سهم سال جاری 632ریال اعلام شده است.

شرکت نفت ایرانول: شرکت نفت ایرانول یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روغن پایه، انواع روغن‌های موتوری، صنعتی و... است.  درآمدهای عملیاتی این شرکت در دوره 9ماه سال 1400 نسبت به مدت مشابه سال قبل به 85 درصد افزایش یافته است. افزایش نرخ محصولات صادراتی و جانبی و نیز دریافت مجوز افزایش نرخ محصولات موتوری، عوامل اصلی تاثیرگذار بر افزایش درآمد این شرکت بوده است. در تحلیل حساسیت این شرکت با توجه به نرخ 815دلاری روغن‌پایه و همین‌طور هرکیلو لوب‌کات 12‌هزار و 163تومانی، سود هر سهم این شرکت در سال 1400 به میزان 9190ریال خواهد بود. بر اساس این تحلیل، با افزایش هر 50دلار بر تن روغن پایه به میزان 55تومان به سود هر سهم اضافه خواهد شد. در مقابل با افزایش هر 50تومان به هر کیلو لوب‌کات حدود 30ریال از سود هر سهم کاسته خواهد شد.

شرکت‌نفت بهران: ارزش فروش این شرکت در پایان دوره مالی منتهی به 30 آذر1400 نسبت به دوره مشابه سال قبل حدود 109‌درصد رشد داشته و با ثبت 2/ 78هزار میلیارد ریال در دوره 9ماهه رکورد فروش ثبت شده است. با فرض نرخ لوب‌کات 13‌هزار و 268تومانی و نرخ ارز 27‌هزار تومانی، سود هر سهم این شرکت برای سال 1400 به میزان 1776ریال پیش‌بینی شده است.

شرکت نفت سپاهان: این شرکت هم در 9ماه ابتدایی امسال 25122میلیارد ریال سود خالص محقق کرده که 119‌درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است. مبلغ کل فروش شرکت در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود 115‌درصد افزایش یافته که عمدتا ناشی از تغییرات نرخ‌ها و حجم فروش است. درآمد 9ماه منتهی به 30 آذر این شرکت 99606میلیارد بوده که شامل فروش خالص 558‌هزار تن انواع محصولات داخلی و صادراتی بوده است. فروش داخلی شرکت مقدار 212‌هزار تن به ارزش 48924میلیارد ریال و فروش صادراتی مقدار 346‌هزار تن انواع محصولات به ارزش 50681میلیارد ریال بوده که حجم فروش نسبت به دوره مشابه سال گذشته 12‌درصد افزایش یافته است. برای این شرکت هم با نرخ لوب‌کات 13‌هزار و 500تومانی و دلار 26‌هزار تومانی، برای سال 1400، 503ریال سود به‌ازای هر سهم پیش‌بینی شده است.