بررسی صنعت عسل نشان می‌دهد
زنبورداران چشم انتظار تعیین نرخ شکر
چین، ترکیه و ایران؛ بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های عسل طبیعی
این در حالی است که بازار جهانی عسل بازاری پویا و پررونق است و بر اساس جدیدترین آمار سازمان فائو، در حوزه تولید این محصول چین، ترکیه و ایران در جایگاه اول تا سوم دنیا قرار دارند. در واقع فائو می‌گوید: از نظر حجم تولید عسل طبیعی چین با تولید سالانه بالغ بر ۴۷۰هزار تن بزرگ‌ترین تولیدکننده محسوب می‌شود و ترکیه نیز با رقم زدن تولیدی بالغ بر ۹۶هزار تن در جایگاه دوم قرار دارد. از سوی دیگر فائو می‌گوید: ایران نیز با تولیدی بیش از ۷۷هزار تن سومین تولیدکننده عسل طبیعی است.
از سوی دیگر آمار فائو بیانگر این است که کشورهای «آرژانتین، اوکراین، هند، روسیه، مکزیک، ایالات متحده، برزیل و کانادا» در رتبه چهارم تا دهم دنیا قرار دارند. از سوی دیگر در بحث واردات عسل نیز آمار فائو نشان می‌دهد کشورهای «ایالات متحده، آلمان، ژاپن، بریتانیا، لهستان، بلژیک و اسپانیا» بیشترین واردات را به ثبت می‌رسانند به طوری که میزان واردات ایالات متحده به عنوان بزرگ‌ترین وارد‌کننده عسل در سال بیش از ۲۲۰هزار تن است.
فائو همچنین در بخش صادرات عسل می‌گوید: چین بزرگ‌ترین صادر‌کننده است و سالانه حدود ۱۴۶هزار تن محصول راهی بازارهای صادراتی می‌کند. از سوی دیگر کشورهای «هند، ویتنام، اوکراین، آرژانتین، برزیل، آلمان، اسپانیا، مکزیک، بلژیک و نیوزیلند» در جایگاه‌های بعدی صادرات قرار دارند.
صنعت عسل نیازمند نگاه جدی
در همین راستا عضو هیات‌مدیره اتحادیه سراسری زنبورداران گفت: امیدواریم در سال مهار تورم و رشد تولید، نگاه جدی به صنعت عسل و رونق تمام ارکان آن از جمله فرآورده‌‌‌های جانبی و تسهیل فرآیند صادرات آن شود.
محمد فکری با بیان اینکه اگرچه ایران در تولید عسل در جهان رتبه چهارم را دارد اما جایگاه ما در صادرات عسل زیبنده رتبه تولیدی آن در جهان نیست خاطرنشان کرد: چراکه امروز با وجود تولید بالای عسل توسط زنبورداران، در بحث صادرات تا زمانی که بسترهای لازم فنی و نظارتی فراهم نشده باشد، دست تشکل‌ها و زنبورداران باز نیست.
نایب‌رئیس هیات‌مدیره صندوق حمایت از توسعه زنبورداری کشور خاطرنشان کرد: بر اساس آخرین سرشماری زنبورستان‌‌‌های کشور از سوی وزارت جهادکشاورزی در پاییز ۱۴۰۱، تولید عسل ۱۳۶ هزارتن است، در این میان استان آذربایجان غربی با ۳۰ هزارتن تولید، بیش از ۲۲درصد عسل کل کشور را تامین می‌کند و استان‌‌‌های آذربایجان شرقی، فارس، اردبیل و کرمانشاه نیز به ترتیب از تولیدکنندگان بزرگ عسل در کشور هستند و حدود ۴۳درصد عسل تولیدی نیز در سایر استان‌‌‌ها تولید می‌شود.
اغلب زنبورداران مشکل بازاریابی دارند
مهدی اخوان‌مقدم، فعال صنعت زنبورداری در خصوص وضعیت فعلی این صنعت گفت: الان در صنعت زنبورداری از نظر توسعه کمی به حد خود رسیده‌ایم و از نظر تعداد کلنی و بهره‌بردار مطلوب هستیم و شاید مقداری هم بیشتر از آن چیزی که باید باشد توسعه داشته‌ایم. بنابراین از این به بعد باید به سمت توسعه کیفی برویم.
مقدم افزود: از سوی دیگر باید بازار را نیز گسترش داد. چرا که اکثر زنبورداران با مساله بازاریابی مشکل دارند به‌خصوص اینکه بازاریابی را نمی‌توان فردی انجام داد.
وی ادامه داد: به عبارت دیگر بازاریابی باید در قالب تشکل‌هایی انجام شود یا اینکه شرکت‌هایی باشند که این کار را انجام دهند کما اینکه الان نمونه‌های موفقی هم در داخل کشور هست.
این فعال زنبورداری خاطرنشان کرد: الان درد صنعت زنبورداری این است که بازار نیست؛ یعنی محصولی که تولید می‌کنند به سختی فروش می‌رود و زنبوردار مجبور است خود را با تقاضای بازار ایران وفق بدهد که طبیعتا به خاطر اینکه توان مالی مردم محدود است آن نتیجه‌ای که از صنعت زنبورداری انتظار داریم، حاصل نمی‌شود.
افق نا‌روشن صنعت زنبورداری در سال جدید
در همین راستا حسن سلیمانی فعال حوزه زنبورداری گفت: اصلی‌ترین مشکلات صنعت زنبورداری در سال ۱۴۰۱ افزایش نیافتن قیمت عسل متناسب با افزایش هزینه‌های تولید و قیمت نهاده‌های تولید به‌خصوص شکر بود.
این فعال صنعت زنبورداری در پاسخ به این سوال که چه چشماندازی را می‌توان برای صنعت زنبورداری در سال جدید متصور شد، گفت: هیچ افق روشنی در این صنعت نمی‌بینم به‌خصوص اینکه عسل یک ماده ضروری نیست و به همین دلیل از سفره مردم به شدت کم شده است. به این معنا که با توجه به گرانی‌ها و تورم موجود خانوارها در راستای مدیریت هزینه‌ها برخی اقلام را از سبد غذایی خود حذف می‌کنند و قطعا عسل جزو اولین حذفیات خانوارهاست.
وی ادامه داد: در واقع وقتی هزینه زندگی بالا می‌رود و توان خرید مردم کاهش می‌یابد اقدام به حذف یکسری مواردی که فکر می‌کنند جزو اولویت‌هایشان نیست می‌کنند و عسل یکی از آنهاست. همان‌طور که بر اساس اخبار منتشر شده سال گذشته محصول زعفران نیز به عنوان یکی از اقلام غیر‌ضروری از سفره مردم حذف شد.
سلیمانی ادامه داد: در خصوص محصول عسل وضعیت بحرانی‌تر است چون از یک طرف بازار داخلی تقاضا ندارد و از سوی دیگر شرایط ارائه این محصول در بازارهای صادراتی مهیا نیست. بنابراین می‌توان گفت یک معامله دوسر باخت برای زنبورداران است. به همین دلیل میبینیم برخی تولیدکننده‌ها به سمت تولید ژل رویال تغییر رویه داده‌اند اما مساله اینجاست که وقتی بازار برای یک محصول خوب نباشد برای محصولات دیگر هم خوب نیست و بنابراین بازار را برای هیچ‌کدام از بخش‌های زنبورداری در سال جدید مطلوب نمی‌بینیم.
این فعال صنعت زنبورداری همچنین در پاسخ به این سوال که دولت چه اقداماتی باید انجام دهد تا در سال جدید نیز مانند ۱۴۰۱ این صنعت درگیر این مسائل نباشد، گفت: تردیدی نداریم که دولت در سال جدید هم اقدام خاصی انجام نمی‌دهد و فقط تشکل‌های مربوطه در این مورد تحت فشار هستند.
وی ادامه داد: به نظر بنده دولت تنها کاری که در این حوزه انجام می‌دهد این است که چون با مشکل بیکاری مواجه است و با خیل عظیمی از بیکاران روبه‌رو است، این افراد را به سمت صنعت زنبورداری هدایت می‌کند و این امر موجب می‌شود که بیش از گذشته صنعت زنبورداری در چالش‌‌‌‌ها باشد به‌خصوص اینکه از نظر تعداد تولیدکننده در حوزه صنعت زنبورداری کمبود نداریم و حتی بیش از اندازه هم تولیدکننده داریم.
بیمه زنبورداران و تعیین قیمت مصوب برای شکر؛ اصلی‌ترین درخواست
احسان عظیمی، دیگر فعال بخش زنبورداری نیز نوسان قیمت شکر را اصلی‌ترین چالش می‌داند و به بازار می‌گوید: همان‌طور که می‌دانید در فصل زمستان زنبوردار باید برای تغذیه به زنبور خود شکر بدهد اما نرخ این نهاده اصلی صنعت در سال ۱۴۰۱ حتی تا کیلویی ۲۷هزار تومان هم بالا رفت. از سوی دیگر برای تغذیه زنبور از موادی به نام «کیک زرد» استفاده می‌شود که غالبا با کمک شهد گل‌ها تولید می‌شود اما قیمت این محصول هم بسیار افزایش یافته است.
وی ادامه داد: در خصوص هزینه‌های تولید عسل نیز چالش‌هایی داریم از جمله اینکه عسل تقریبا تبدیل به یک کالای لوکس شده است و بنابراین با افزایش قیمت تقاضا هم کمتر می‌شود. این در حالی است که با بالا رفتن قیمت نهاده‌هایی مانند شکر تولید دیگر به صرفه نیست و در کنار آن در این صنعت با افزایش هزینه‌های دیگری مانند حمل‌ونقل هم مواجه هستیم بنابراین تمامی کسانی که به صورت صنعتی در این حوزه کار می‌کنند با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند.
عظیمی خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه ما در حوزه ادوات و تجهیزات زنبورداری فعالیت داریم میبینیم که از سال قبل مشکلاتی نیز گریبان این بخش را گرفته است؛ به طوری که برخی تولیدکننده‌ها و افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند از محصولات و تجهیزات تولیدی ما کپی‌برداری می‌کنند. این در حالی است که تمام تولیدات ما ثبت اختراع دارد اما به طور غیرمجاز کپی‌برداری می‌کنند و تجهیزات مشابهی تولید می‌کنند که متاسفانه بسیار بد کار می‌کند و همین امر باعث شده است که دستگاه تولیدی ما نیز زیر سوال برود و زنبورداران نسبت به حوزه کاری ما بی‌اعتماد شده‌اند.
این فعال بخش زنبورداری در خصوص چشماندازی که می‌توان برای صنعت زنبورداری در سال‌جاری متصور شد نیز گفت: به نظر بنده چشم‌انداز رو به زوال است و نمی‌توان روزهای روشنی را برای این صنعت در سال جدید نیز متصور شد. وی همچنین در پاسخ به این سوال که چه راهکاری می‌توان ارائه داد که صنعت مسیری را که در سال ۱۴۰۱ طی کرده است دیگر تکرار نکند، گفت: یکی از مهم‌ترین مواردی که زنبورداران به شدت به دنبال آن هستند و محقق شدن آن می‌تواند موجب دلگرمی شود، بیمه‌دار شدن آنهاست؛ متاسفانه زنبورداری هنوز به عنوان یک شغل در ارگان‌ها و سازمان‌های مربوطه تعریف نشده است. این در حالی است که زنبوردارها در بیابان‌ها و با خطرات فراوان مواجه هستند و بنابراین اگر بیمه داشته باشند به نحوی قوت قلب برای آنها در سال جدید خواهد بود.
عظیمی در پایان گفت: به طور خلاصه از اقداماتی که دولت می‌تواند برای جلوگیری از نابودی صنعت زنبورداری در سال جدید انجام دهد این است که در فاز اول بیمه زنبورداران را عملیاتی کند و در فاز دوم قیمت مصوب برای شکر تعیین کند که به عنوان مثال برای یک سال مشخص قیمت تغییر نکند.
