تراکتور در بند انحصار
محمد‌امین آسودار فعال بخش کشاورزی درباره دلیل نارضایتی سراسری کشاورزان از کیفیت تراکتورهای داخل می‌گوید: مشکل اول این است که تراکتورسازی انحصاری است. مشکل دوم این است که بسیاری از اتفاقات باعث می‌شود که تولیدات بی‌کیفیت متوقف نشود، دقیقا مانند خودروسازان که ماشین‌های بی‌کیفیت تولید می‌کنند اما باز هم تولید دارند. آسودار افزود: از سوی دیگر یکی از دلایل بی‌کیفیت بودن تراکتورهای کشور این است که تراکتورسازی هیچ گونه مشاور فنی که مستقل عمل کند ندارد؛ به این معنا که الان اغلب کارخانه‌ها به دلیل اینکه کیفیت کارشان پایین نیاید و به ضرر مصرف‌کننده نشود یکسری مشاور فنی‌هایی دارند که مستقل عمل می‌کنند و از خود تولید‌کننده حقوق نمی‌گیرند و در نتیجه درباره عیوب به راحتی به کارخانه تذکر می‌دهند.
وی ادامه داد: در همین راستا ما بارها گفته‌ایم تراکتورسازی نیاز به مشاورهای فنی دارد. این در شرایطی است که در دانشگاه‌ها متخصصان ماشین‌آلات کشاورزی بسیار داریم، اما بهایی به این حرف‌ها نمی‌دهند و همین موجب می‌شود کیفیت تراکتورهای تولیدی پایین باشد. آسودار افزود: اینکه کشاورزان نسبت به کیفیت تراکتورها گلایه دارند بحق است به‌طوری که حتی بنده شخصا یک پایان‌نامه کارشناسی ارشد را در دانشگاه کشاورزی خوزستان اجرا کرده‌ام که درباره تلفات روغن توسط تراکتورها است! حتی آلودگی‌های زمین و مصرف بی‌رویه روغن را بررسی کردیم اما به هیچ‌وجه اهمیتی به آن نداده‌اند. وی خاطرنشان کرد: تراکتورهای مشکل‌دار از کارخانه بیرون می‌آید آن هم به این دلیل که کار تراکتورها استاندارد نیست، از سوی دیگر انحصاری است و همچنین مشاور فنی مستقل ندارند و لذا کیفیت بسیار پایین است.
وزارت جهاد کشاورزی موظف به نظارت بر کیفیت تراکتور است
آسودار همچنین درباره نظارت بر کیفیت تراکتورسازی‌ها اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی مصرف‌کننده تراکتورها است پس خود وزارتخانه باید ناظر بر کیفیت آنها باشد. اما مساله اینجا است که بخش مکانیزاسیون وزارت جهاد ضعیف است و در حالی که بارها از مکانیزاسیون کشور شکایت کرده‌ایم اما گوش نمی‌دهند و اصلا نماینده‌ای برای نظارت بر کیفیت تراکتورهای تولیدی ندارند. وی ادامه داد: این در شرایطی است که وقتی تولید تراکتور برای وزارت جهاد است لذا این وزارتخانه باید متخصصانی بالای سر تراکتورسازها بگذارند که تراکتورهای تولیدی زیرنظر آنها بیرون بیاید. این فعال بخش در پاسخ به این سوال که چه باید کرد که تراکتورسازی مجبور به بالا بردن کیفیت تولیدات خود شود، گفت: حضور رقیب در بازار تنها راهکار است؛ در کشورهای توسعه‌یافته در بخش تراکتورسازی ده‌ها شرکت هستند و اینها چون باید رقابت کنند بنابراین تحقیقات دائمی دارند و دائما هم دستگاه‌های خود را کنترل می‌کنند.
اما در ایران چون تراکتورسازی رقیب ندارد هر محصول بی‌کیفیتی را بیرون می‌دهد. وی خاطرنشان کرد: با وجود این باز هم به نظر بنده مقصر اصلی بی‌کیفیت بودن تراکتور ایران وزارت جهاد کشاورزی است. آسودار همچنین درباره وضعیت به روز بودن تراکتور ایران نیز اظهار کرد: به هیچ‌وجه به‌روز‌رسانی نشده‌اند و تجهیزات و تکنیک ساخت آن بسیار قدیمی است، به هیچ‌وجه سیستم الکترونیک در آن استفاده نمی‌شود و به همان شکل سابق بیرون می‌آید. به‌طوری که به دلیل پر‌سروصدا بودن و استاندارد نبودن الان همه راننده‌های تراکتور نه‌تنها مشکل شنوایی دارند بلکه کمردرد و زانو درد نیز دارند. این در حالی است که در نمونه‌های خارجی جدید به نحوی تغییرات اعمال کرده‌اند که راننده تراکتور با چنین مشکلاتی مواجه نباشد. وی در پایان خاطرنشان کرد: مساله اینجا است که تراکتورسازی ایران تکنولوژی ۵۰سال پیش را تکرار می‌کند.
برای شکستن انحصار تراکتورسازی باید سرمایه‌ها به سمتی برود که در تولید سرمایه‌گذاری شود
علی اعتمادی از دیگر فعالان بخش کشاورزی در گفت‌وگو با بازار نیز معتقد است کیفیت تراکتور ایران به دلیل انحصاری بودن پایین است. وی در پاسخ به این سوال که برای شکستن این انحصار چه باید کرد، به خبرنگار بازار گفت: این یک بحث کلی است که باید سرمایه‌ها به سمتی برود که در تولید سرمایه‌گذاری شود؛ یعنی مشکلی که ما داریم این است که به خاطر ریسکی که وجود دارد و از آن طرف به خاطر سود زیادی که در بخش‌های دیگر است تمایل چندانی وجود ندارد که سرمایه‌گذارها در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنند. وی ادامه داد: در واقع الان همه به دنبال سرمایه‌گذاری‌های زودبازده هستند که در کوتاه‌مدت بتوانند سرمایه خود را با سود بالایی برگردانند. برای این امر هم دولت باید کاری بکند که سود از تولید دربیاید؛ دقیقا همان کاری که چین انجام داده است.
اعتمادی ادامه داد: تا زمانی که سود در دلال بازی است دلیلی ندارد کسی کارخانه جدید ایجاد و در این بخش سرمایه‌گذاری کند. اگر هم الان کارخانه‌هایی مانند تراکتورسازی تبریز وجود دارد به دلیل این است که این سرمایه‌گذاری مربوط به قبل بوده و دست دولت بوده است. وگرنه با توجه به تحریم‌ها، عدم تثبیت نرخ دلار و دیگر مسائل، قطعا بخش خصوصی ترجیح می‌دهد در جاهای دیگری سرمایه‌گذاری کند که زودبازده باشد. به همین دلیل است که الان تراکتورسازی رقیب ندارد.
وی ادامه داد: در حالی که اگر کاری کنند که تولید تراکتور توجیه داشته باشد قطعا کارخانه‌های دیگری روی کار می‌آیند و به دنبال آن عرضه زیاد می‌شود و در ادامه بازار رقابتی می‌شود. بر کسی پوشیده نیست که در بازار رقابتی شرکت‌ها سعی می‌کنند کیفیت خود را بالا ببرند و با کیفیت بالا با یکدیگر رقابت کنند در غیر این‌صورت مشتریان خود را از دست می‌دهند.
